Morgunblaðið - 19.11.2004, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 19. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
TALSMENN Rauða hálfmánans
lýstu í gær miklum áhyggjum af
aðstæðum óbreyttra borgara í
Fallujah í Írak en þar hefur ekkert
rafmagn eða drykkjarvatn verið að
fá um margra daga skeið. Bardag-
ar halda enn áfram á nokkrum
stöðum en Bandaríkjamenn náðu
þó meginhluta borgarinnar á sitt
vald um síðustu helgi eftir átta
daga bardaga við uppreisnarmenn.
Fréttir af atburðum í Fallujah
eru um margt mjög óljósar. Ljótar
sögur hafa borist af mannfalli og
eyðileggingu, m.a. hefur verið rætt
um að lík hafi legið eins og hráviði á
götum borgarinnar; óljóst er hins
vegar hvort þar er eingöngu um lík
uppreisnarmanna að ræða eða
hvort óbreyttir borgarar hafi fallið
í miklum mæli í átökunum.
Bandaríkjamenn höfðu ekki far-
ið leynt með að stórsókn gegn upp-
reisnarmönnum í Fallujah væri
yfirvofandi. Íbúarnir höfðu því haft
færi á að flýja borgina og virðist á
þessari stundu sem mikill meiri-
hluti þeirra hafi einmitt gert það.
En það virðast leiðtogar upp-
reisnarmanna einnig hafa gert,
þeir eru á bak og burt og spurn-
ingin er sú hversu vel þeim gengur
að endurskipuleggja baráttu sína.
Þá velta menn fyrir sér hvort
Bandaríkjamenn geti í raun elt
uppreisnarmennina uppi og ráðið
endanlega niðurlögum þeirra;
spurningin er e.t.v. sú hvort það er
yfirhöfuð hægt við þær aðstæður
sem nú hafa skapast í Írak.
Talið er að uppreisnarmenn í
Írak séu alls um 20 þúsund. Enginn
veit þetta þó í raun og veru og sum-
ir hafa leitt að því líkum, að þeir
séu nær 40 þúsundum. Þetta er því
ekki einhver lítill hópur manna sem
heldur uppi skæruhernaði. Hitt
vita menn nú að mikill meirihluti
uppreisnarmanna kemur úr röðum
íraskra súnní-múslíma, fáir þeirra
manna sem teknir hafa verið til
fanga í Fallujah eru af erlendu
bergi brotnir.
Berjast af meiri hörku
Dálkahöfundur The New York
Times, Thomas Friedman, en hann
skrifar í gær frá Fallujah, segir
engan þurfa að velkjast í vafa um
það hversu mikilvægt hafi verið
fyrir Bandaríkjamenn og írösku
bráðabirgðastjórnina að taka völd-
in í Fallujah. Ef halda eigi kosn-
ingar í Írak í janúar, eins og ákveð-
ið hefur verið, hafi þurft að ráðast
til atlögu gegn uppreisnarmönn-
unum; Fallujah hafi verið skjól
þeirra, þar sem þeir gátu í friði
skipulagt aðgerðir sínar gegn
Bandaríkjaher og geymt öll sín
vopn.
Er vert að rifja upp að frá Fall-
ujah hafa uppreisnarmenn skipu-
lagt árásir sem ekki hafa aðeins
beinst gegn bandarískum her-
mönnum heldur hafa á undan-
förnum mánuðum kostað hundruð
ef ekki þúsundir saklausra íraskra
borgara lífið.
Í þessari viku hafa uppreisnar-
menn staðið fyrir árásum í Mosul í
Norður-Írak og borgunum Ramadi
og Baqubah, skammt frá Bagdad.
Þetta bendir til að Bandaríkja-
mönnum hafi alls ekki tekist að
brjóta þá á bak aftur þó að sigur
hafi unnist í orrustunni um Fall-
ujah. Hefur The Washington Post
eftir Jefffrey White, sérfræðingi
við Washington-stofnunina um
málefni Austurlanda nær, að hann
óttist að uppreisnarmönnum vaxi í
reynd ásmegin – þrátt fyrir mann-
fallið í Fallujah – því að ýmis merki
séu um að þeir séu betur skipulagð-
ir en áður. „Þessir andspyrnumenn
berjast af mun meiri hörku og
skynsemi heldur en íraski herinn
gerði á meðan stríðinu stóð [í fyrra]
og barátta þeirra er mun árangurs-
ríkari,“ segir hann.
En hvað gera Bandaríkjamenn
nú þegar þeir loksins ráða Fall-
ujah? Markmiðið er að íraskir her-
menn leysi þá bandarísku af hólmi,
haldi uppi vörnum í Fallujah og
tryggi að uppreisnarmenn taki
ekki völdin þar aftur. Friedman
segir hins vegar ekkert að marka
yfirlýsingar ráðamanna í Wash-
ington um að búið sé að þjálfa
nægilega marga íraska hermenn til
að sinna þessu verki.
Bandaríkjaher er hins vegar
ekki nógu fjölmennur í Írak til að
geta bæði haft tugþúsundir her-
manna í Fallujah einni, til að
tryggja að ástandið fari ekki í sama
farið þar, og jafnframt leitað upp-
reisnarmenn uppi alls staðar ann-
ars staðar. Mönnum er því vandi á
höndum.
Hvað gerist nú?
Talsmenn Bandaríkjastjórnar
segja að sú mynd sem hér hefur
verið dregin upp eigi aðeins við ef
allt fari á versta veg. En ljóst virð-
ist þó að ástandið er erfitt og gæti
farið versnandi, Friedman talar
t.a.m. um að ögurstund renni senn
upp, á næstum vikum og mánuðum
(er nær dregur kosningum) kunni
að ráðast á hvorn veginn mál
þróast í Írak.
Og ekki allir eru sannfærðir um
að þróunin verði jákvæð. The
Washington Post hefur eftir örygg-
isráðgjafa í Bagdad að merki séu
um að uppreisnarmenn njóti æ
meiri samúðar og stuðnings meðal
venjulegs fólks.
„Við erum án nokkurra íraskra
bandamanna, höfum ekki einu sinni
stuðning þeirra sem græddu á falli
Saddams,“ segir þessi maður sem
þekkir aðstæður í Írak vel og talar
arabísku. „Alls staðar í Bagdad, í
Latifyah, Mahmudyah, Salman
Pak, Baqubah, Balad, Taji, Baiji,
Ramadi og eiginlega á öllum stöð-
um sem hægt er að nefna, þá hatar
fólk okkur af lífi og sál. [...] Íraska
þjóðin er ekki að kaupa það sem
Bandaríkjamenn hafa verið að
reyna að selja henni, og enginn
hernaðarviðbúnaður mun geta
breytt þeirri staðreynd.“
Ögurstund að renna upp?
Bandaríkjamenn
virðast hafa tekið
völdin í Fallujah eftir
harða bardaga. Davíð
Logi Sigurðsson velt-
ir hér vöngum yfir
því hvaða máli það
kunni að skipta fyrir
framhaldið.
Reuters
Uppreisnarmenn á götum Mosul í norðanverðu Írak í gær. Þeir réðust á
bækistöð héraðsstjórans, felldu lífvörð og særðu fjóra að auki.
david@mbl.is
EVRÓPUÞINGIÐ lagði í gær
blessun sína yfir skipan nýrrar
framkvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins (ESB) en greidd voru at-
kvæði um framkvæmdastjórnina í
gær og féllu atkvæði á þann veg að
449 greiddu atkvæði með tillögunni
en 149 voru á móti. Þar með er lok-
ið þriggja vikna óvissutímabili sem
hófst með ummælum Rocco
Buttiglione, sem var tilnefndur í
framkvæmdastjórnina af hálfu
Ítala, um samkynhneigð og konur.
Buttiglione lýsti því á sínum
tíma meðal annars yfir að samkyn-
hneigð væri synd. Til stóð að hann
færi með dóms- og öryggismál í
nýrri framkvæmdastjórn Evrópu-
sambandsins en hann dró sig í hlé
þegar ljóst var að Evrópuþingið
myndi ekki samþykkja stjórnina
með hann innanborðs. Tilnefndu
Ítalir Franco Frattini, utanríkis-
ráðherra Ítalíu, í kjölfarið í fram-
kvæmdastjórnina í stað Buttiglion-
es.
Mikilvægast að blása
nýju lífi í efnahaginn
Ákveðið hefur verið að Gian-
franco Fini verði utanríkisráðherra
Ítalíu í stað Frattinis en Fini er
einn umdeildasti stjórnmálamaður
Ítalíu og leiðtogi Þjóðarbandalags-
ins, arftaka gamla fasistaflokksins.
Jose Manuel Barroso, nýr forseti
framkvæmdastjórnar ESB, mun
væntanlega hefja störf í Brussel á
mánudag en upphaflega stóð til að
hann tæki við starfinu hinn 1. nóv-
ember sl. Sagðist hann í gær ætla
að láta hendur standa fram úr erm-
um þegar í stað, mikilvægasta
verkefnið væri að blása lífi í efna-
hag ESB-ríkjanna.
Kovacs í skattamálin
Brotthvarf Buttigliones er ekki
eina breytingin á þeirri stjórn sem
Barroso upphaflega ætlaði að fá
samþykkta í Evrópuþinginu. Igr-
ida Udre frá Lettlandi mun ekki
taka sæti í stjórninni, eins og ætl-
unin var, heldur Andris Piebalgs.
Þá hefur verið ákveðið að Ungverj-
inn Laszlo Kovacs taki að sér
skattamál en ekki orkumál, eins og
áður hafði verið ákveðið.
Þingmenn höfðu látið í ljós efa-
semdir um að Kovacs væri nógu
vel að sér um orkumál. Hann er
einn af þekktustu stjórnmálaleið-
togum þjóðar sinnar og var um
hríð forsætisráðherra Ungverja-
lands.
Skipan framkvæmda-
stjórnar loks samþykkt
Fini verður nýr
utanríkisráð-
herra Ítalíu
Strassborg, Róm. AFP.
Gianfranco Fini
Nokkurra vikna óvissu lokið í Evrópusambandinu
ÖRYGGISRÁÐ Sameinuðu þjóð-
anna hóf í gær tveggja daga fund í
höfuðborg Kenýa, Naíróbí, þar sem
málefni Súdan verða rædd. Verður
einkum hugað að átökunum í Darf-
ur-héraði. Mótmælendur af sú-
dönskum uppruna sjást hér við
stöðvar SÞ í Naírobí í gær með
spjöld sín. „Við þurfum að komast
heim,“ stendur á einu þeirra.
Aðrir kröfðust þess að ráðið
ræddi hugsanlegar refsiaðgerðir
gegn stjórn Súdans. Mannréttinda-
hópar krefjast þess að gripið verði
til ráðstafana til þess að stöðva of-
beldið í Darfur.
Þetta er í fyrsta skipti í 14 ár sem
öryggisráðið heldur fund annars
staðar en í New York en þar eru að-
alstöðvar SÞ.
Reuters
Vilja fara heim
TVEIR fulltrúar Finnlands í Norð-
urlandaráði telja að leggja beri ráð-
ið niður. Þetta kom fram í umræðu
á þingi Finnlands á miðvikudag.
Tarja Cronberg, sem er finnskur
þingmaður og formaður velferð-
arnefndar Norðurlandaráðs, telur
að leggja beri ráðið niður. Martin
Saarikangas sem situr í forsæt-
isnefnd Norðurlandaráðs styður
hugmyndina, honum finnst stjórn-
sýsla ráðsins vera of umfangsmikil.
Í finnska dagblaðinu Helsingin
Sanomat kemur fram að Cronberg
styður hugmynd Jørgens Kosmo,
forseta norska þingsins, um að
mynduð verði ný samtök um þing-
mannasamstarf í Norður-Evrópu.
Þar með telur hún að leggja megi
niður skrifstofur Norðurlandaráðs,
Eystrasaltsráðs og þingmanna-
samstarfsins á Barentssvæðinu.
Norðurlandaráð
verði lagt niður
KYOTO-sáttmálinn um viðbrögð
við loftslagsbreytingum tekur gildi
16. febrúar. Frá þessu var skýrt í
gær eftir að Rússar höfðu afhent
Kofi Annan, framkvæmdastjóra SÞ,
staðfestingarskjöl sín.
Sáttmálinn verður lagalega bind-
andi hjá þeim 128 ríkjum sem eiga
aðild að honum.
„Óvissutímabili er lokið. Alþjóða-
samfélagið hefur nú sett loftslags-
breytingar efst á verkefnalistann,“
sagði Joke Waller-Hunter, fram-
kvæmdastjóri skrifstofu ramma-
samningsins.
Kyoto-sáttmálinn var gerður árið
1997 en síðan tók fjögur ár að ná
samkomulagi um framkvæmd hans.
Árið 2001 lýstu Bandaríkjamenn
því yfir að þeir myndu ekki stað-
festa samninginn vegna þess að
áhrif hans yrðu of mikil á banda-
rískt efnahagslíf. Einnig sögðu
Bandaríkjamenn að sáttmálinn
væri ekki sanngjarn vegna þess að
aðeins iðnríki en ekki ríki á borð
við Indland og Kína sem eru að
þróast hratt, þyrftu að draga úr los-
un gróðurhúsalofttegunda.
Ástralar hafa lýst því yfir að þeir
muni ekki staðfesta Kyoto-
sáttmálann en samanlagt bera
Ástralía og Bandaríkin ábyrgð á
rúmlega þriðjungi losunar gróð-
urhúsalofttegunda út í andrúms-
loftið.
Kyoto í gildi
í febrúar