Morgunblaðið - 11.02.2005, Side 34

34 FÖSTUDAGUR 11. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
E
ngi alsett gulum
blómum, gamall
fiskibátur og lítil
sveitakirkja. Fal-
legar myndir af
landslagi og fyrirbærum sem þeir
sem hafa ferðast um Danmörku
kannast við, prýða forsíðu á vef-
síðu dansks stjórnmálaflokks.
Hugurinn kemst á flug og reikar
til Kaupmannahafnar, borg-
arinnar sem á svo sterk ítök í
hugum margra Íslendinga. Eitt
augnablik finnst mér ég sitja yfir
ölglasi á kaffihúsi á Strikinu í sól
og sumri og fylgjast með kaup-
glöðum Íslendingum þramma búð
úr búð. En ég held áfram að
skoða vefsíðu stjórnmálaflokks-
ins. Þar blasir líka við mynd af
ljóshærðri, fremur smágerðri
konu. Hún brosir og það vottar
fyrir spékopp-
um í kinn-
unum. Konan
er engin önn-
ur en Pia
Kjærsgaard,
stofnandi
Danska þjóðarflokksins, sem á
umrædda vefsíðu. Flokkinn
stofnaði hún árið 1995 og óhætt
er að segja að hann byggi tilveru
sína einna helst á svonefndri út-
lendingapólitík.
Á þriðjudagskvöldið hafði
Kjærsgaard ástæðu til þess að
gleðjast. Þá fóru fram þingkosn-
ingar í Danmörku og í ljós kom
að 444.398 kjósendur, eða um
13,2% þeirra sem mættu á kjör-
stað, höfðu greitt Piu og félögum
hennar atkvæði sitt. Danski þjóð-
arflokkurinn verður því tveimur
þingmönnum ríkari á komandi
kjörtímabili og mun áfram hafa
áhrif á stefnu stjórnvalda með því
að styðja minnihlutastjórn And-
ers Fogh Rasmussen. Í umfjöllun
erlendra dagblaða um dönsku
kosningarnar var sú skýring víða
sett fram að hörð stefna í inn-
flytjendamálum hefði átt stóran
þátt í að tryggja sigur sitjandi
stjórnar.
Spurð um það á kosn-
ingakvöldinu hvaða fólk hún teldi
að hefði kosið flokkinn svaraði
Kjærsgaard eitthvað á þá leið að
kjósendur hans væru „ósköp
venjulegir Danir“. Ekki ætla ég
að fjölyrða um þetta efni, en vík
aftur að vefsíðu Þjóðarflokksins.
Þar smellti ég fyrr í vikunni á
hnapp um málefni útlendinga.
Þegar ég hafði gert það sá ég eft-
irfarandi fyrirsögn: Danmark er
ikke et indvandrerland (Danmörk
er ekki land innflytjenda). Í
fréttatilkynningu sem flokkurinn
sendi frá sér í kosningabarátt-
unni og birt er á síðunni segir að
útlit sé fyrir að glæpastarfsemi
meðal ungra innflytjenda muni á
næstu árum ná áður óþekktum
hæðum. Telja Kjærsgaard og
samflokksmenn hennar í mörgum
tilfellum rétt að bregðast við
þessu með þungum fangels-
isdómum og brottvísunum frá
Danmörku. Á vefsíðu flokksins
segir ennfremur að útlendingar í
Danmörku eigi að „fylgja al-
mennum venjum og dönskum
lögum og reglum. Annars eiga
þeir að fara“, stendur þar skrifað
og við er bætt að það sé ennþá
„allt of auðvelt að verða sér úti
um danskan ríkisborgararétt“.
Ég viðurkenni að mér leið ekki
rétt vel eftir að hafa lesið mér til
um skoðanir og stefnu Danska
þjóðarflokksins á vefsíðu hans.
Mér varð satt að segja ómótt.
Ég bar málið upp við vinkonu
mína sem svaraði mér um hæl:
„Veistu, ég held að þessar skoð-
anir séu bara mjög algengar í
Evrópu.“ Og það er vissulega rétt
að Danski þjóðarflokkurinn á sér
hliðstæðu í mörgum Evr-
ópuríkjum. Sýn hans er sennilega
ágætis dæmi um viðhorf til út-
lendinga sem gert hafa vart við
sig í vestrænum ríkjum þar sem
töluvert er um innflytjendur frá
menningarheimum þar sem siðir
og venjur eru ólíkir því sem við
eigum að venjast. Ástæðan fyrir
komu þessa fólks til Vestur-
Evrópu eru ýmsar. Meðan sumir
flýja fátækt og stríðshrjáð svæði
eru aðrir pólitískir flóttamenn.
Harkan, vantraustið og mis-
kunnarleysið gagnvart útlend-
ingum sem lesa má út úr stefnu
Danska þjóðarflokksins hugnast
mér ekki. Í stað þess að reyna að
draga lærdóm af því sem miður
kann að hafa farið við móttöku
innflytjenda í Danmörku kýs
flokkurinn að varpa sök á útlend-
ingana sjálfa og vill helst leysa
málið með því að vísa „vand-
anum“ úr landi.
Síðastliðinn laugardag hélt
Fjölmiðlamiðstöð Reykjavík-
urakademíunnar málfund um um-
fjöllun fjölmiðla um innflytj-
endur, hælisleitendur og málefni
útlendinga á Íslandi almennt.
Fram kom í máli Georgs K. Lár-
ussonar, fyrrum forstjóra Út-
lendingastofnunar, á fundinum,
að íslensk stjórnvöld hefðu látið
málefni útlendinga reka á reið-
anum. Einnig sagðist hann telja
að við hefðum „verið heppin“ með
þá útlendinga sem hingað hefðu
komið og kannski væri það vegna
þess að yfirleitt væri um að ræða
útlendinga af fyrstu kynslóð inn-
flytjenda. Önnur hugsanleg skýr-
ing er sú að þeir útlendingar sem
hér eru búsettir eru margir
hverjir frá menningarheimum
sem ekki eru mjög ólíkir okkar
og eru hingað fyrst og fremst
komnir til þess að vinna í fiski
eða stóriðju.
Það er mikilvægt að Íslend-
ingar læri af þeim mistökum sem
Danir (og aðrar Evrópuþjóðir)
virðast hafa gert í málefnum út-
lendinga í þeirri von að hér verði
aldrei til „íslenskur þjóð-
arflokkur“. Við eigum að sjálf-
sögðu ekki að skjóta okkur undan
þeirri ábyrgð sem við berum sem
rík, vestræn þjóð og taka á móti
fólki hvaðanæva að sem á þarf að
halda. Við eigum að sýna þessu
fólki gestrisni og hafa í huga að
það er ekki kurteisi að neyða það
til þess að aðlagast okkar siðum
og venjum. Verði útlendingur
uppvís að því að brjóta lög þurf-
um við að spyrja okkur hvort við
viljum fara þá leið sem Kjærs-
gaard aðhyllist og reka viðkom-
andi strax úr landi, eða hvort við
eigum ef til vill að taka á málinu
með öðrum hætti. Þetta er ekki
bara spurning um hvaða kröfur
við getum gert eða hvaða skyld-
um við höfum að gegna. Þegar
allt kemur til alls er spurningin
sem við þurfum að svara þessi:
Hvers konar manneskjur viljum
við vera?
Að taka á
móti fólki
Ég viðurkenni að mér leið ekki rétt vel
eftir að hafa lesið mér til um skoðanir
og stefnu Danska þjóðarflokksins á vef-
síðu hans. Mér varð satt að segja ómótt.
VIÐHORF
Eftir Elvu Björk
Sverrisdóttur
elva@mbl.is
NÚ HEFUR stórhuga þingmað-
ur á Alþingi Íslendinga brugðist
skjótt við mikilli neyð sjónvarps-
stöðvarinnar Skjás
eins og lagt fram
frumvarp ásamt
fimmtán öðrum
fræknum þingmönn-
um, frumvarp sem á
að bjarga stöðinni
fyrrgreindu frá því að
borga nokkurra
klukkustunda tíma-
vinnu við að íslenska
sjónvarpsefni sem
kostaði tugi milljóna í
innkaupum og stöðin
hafði sennilega aldrei
efni á að kaupa,
a.m.k. ekki á þeim forsendum sem
íslenskt sjónvarp gerir. Þessi po-
púlismi þingmannanna verður enn
ömurlegri þegar skoðuð eru rökin
með þessari reddingu fyrir aðila
sem úrskurðað hefur verið að
brýtur lögin. Þar er viðurkennt að
lögin og úrskurður útvarpsrétt-
arnefndar byggist á þeim göfuga
tilgangi að vernda íslenska tungu,
en þar sem ákvæði laganna þjóni
ekki tilgangi sínum vegna þess að
núgildandi lög heimili dreifingu
sjónvarpsefnis án þýðingar frá er-
lendum sjónvarpsstöðvum leiði
þetta fyrirkomulag til mismun-
unar.
Þetta er rétt athugað, en sú
mismunun byggist á þeirri kvöð
að íslenskum sjónvarpsstöðvum
hefur verið gert að íslenska efni
sitt og byggist sú kvöð á ákvæðum
í útvarpslögum sem núverandi
stjórnarflokkar samþykktu til
verndar íslenskri tungu. Það er
því meira en lítil kald-
hæðni í því fólgin að
tala um göfugan til-
gang og koma síðan
með frumvarp sem
gengur í hina áttina,
þ.e. að mismuna ís-
lenskri tungu og ekki
síður íslenskum áhorf-
endum. Miklu nær
hefði verið að draga
úr þessari mismunun
sem íslenskar sjón-
varpsstöðvar þurfa að
þola í samkeppni við
erlendar með því að
setja kvaðir á þá aðila sem dreifa
þessu efni viðstöðulaust án ís-
lenskunar af nokkru tagi og grafa
þannig undan samkeppnishæfni ís-
lenskra sjónvarpsstöðva. Það kann
vel að vera að það sé örðugt
tæknilega (útilokað er það ekki),
en það mætti t.d. skattleggja slíka
starfsemi og nota tekjurnar til að
greiða niður íslenska dag-
skrárgerð.
Forsendur mismununar á bol-
taútsendingum Skjás eins eru líka
hæpnar þegar litið er til sam-
keppnisaðstöðu innan lands. Nú
munu allar stöðvarnar þrjár hafa
íhugað að bjóða í þessar útsend-
ingar, en ég þykist nokkuð viss
um að Sjónvarpið og Stöð 2 hafi
báðar gert ráð fyrir þeim kostnaði
sem vissulega felst í lýsingum út-
sendinganna. Skjár einn ákvað
hins vegar að gera það ekki þrátt
fyrir að að það væri lögboðið og
hafði því dulið samkeppnisforskot
á hinar stöðvarnar. Það telst líka
vera mismunun í mínum huga.
Það er því hneykslanlegt að um
leið og lögboðið stjórnvald hefur
úrskurðað í máli, skuli Alþingi
vera hreinlega misnotað til þess
að redda þeim aðila sem ósáttur
er við lögin og úrskurðinn. Það tel
ég vera mismunun gagnvart þegn-
um þessa lands sem fæstir geta
átt von á slíkri þjónustu alþing-
ismanna eftir óhagstæðan úr-
skurð.
Mismunun
íslenskrar tungu
Gauti Kristmannsson
fjallar um þýðingar á
erlendu sjónvarpsefni ’Það er því hneyksl-anlegt að um leið og
lögboðið stjórnvald hef-
ur úrskurðað í máli,
skuli Alþingi vera hrein-
lega misnotað til þess
að redda þeim aðila sem
ósáttur er við lögin og
úrskurðinn. ‘
Gauti Kristmannsson
Höfundur er aðjúnkt og formaður
Bandalags þýðenda og túlka.
ÖLL STÓR landskerfi þurfa á
sterkum innviðum að halda.
Bankakerfið gæti varla þrifist ef
ekki væri til staðar Reiknistofa
bankanna sem er í
sameiginlegri eigu
þeirra. Fjármagns-
markaður ætti erfitt
uppdráttar ef Kaup-
höll Íslands væri ekki
fyrir hendi en hún er í
eigu markaðsaðila.
Orkuöflunar- og orku-
dreifingarfyrirtæki
munu samkvæmt nýj-
um raforkulögum
samnýta landsnet
stofnlína fyrir raforku
og um það hafa þau
stofnað sérstakt fyr-
irtæki. Vegirnir eru lífæðar sam-
göngukerfisins á landi, öllum opnir
og í eigu ríkisins. Það þykir far-
sælt, eins og þessi dæmi sýna, að
innviðir mikilvægra landskerfa séu
í sameiginlegri eigu þeirra sem
nýta þá eða í það minnsta að búið
sé þannig um hnúta að allir geti
haft eða keypt sér aðgang að þeim
á raunverulegum jafnrétt-
isgrundvelli.
Í hverju felst
verðmæti Símans?
Verðmæti Landssímans liggur
fyrst og fremst í því að hver einasti
landsmaður er í viðskiptum við
hann og þeirri þekkingu og reynslu
sem starfsfólk hans býr yfir. Það
er því ekki á rökum reist að halda
því fram að verðmæti Símans
myndi stórkostlega rýrna við það
að grunnnetið yrði skilið frá honum
áður en ríkið selur hann ekki nema
litið sé á grunnnetið sem verðmætt
tæki til einokunar á markaðnum.
Með grunnneti Landssíma Ís-
lands er átt við stofnlínur sem
tengja saman mismunandi staði og
eru notaðar m.a. til þess að flytja
tal, gögn og hljóðvarps- og sjón-
varpsmerki. Mikilvægasti þátt-
urinn er ljósleiðarahringurinn um
landið en einnig eru til staðbundnir
ljósleiðarahringir og einstök sam-
bönd eru útfærð með
ljósleiðurum eða ör-
bylgju. Við uppbygg-
ingu á ljósleiðarakerf-
inu og öðrum kerfum
hefur verið lögð
áhersla á að þrátt fyr-
ir að sambandsrof
verði einhvers staðar
hafi það sem minnst
áhrif í heild.
Andi sam-
keppnislaga
Önnur fjarskipta-
fyrirtæki eiga rétt á
að leigja línur af grunnneti Lands-
símans, á sömu kjörum og þjón-
ustueiningar hans njóta, í því skyni
að byggja upp eigið fjarskiptanet.
Það er hins vegar á móti anda sam-
keppnislaga að keppinautar Sím-
ans skuli þurfi að sæta þeim kost-
um að sækja um þjónustu hjá
honum og gefa þannig upp áætl-
anir sínar varðandi samkeppn-
isáform. Verði grunnnet Símans
áfram á hans vegum eftir að hann
hefur verið einkavæddur er ennþá
meiri ástæða til þess að óttast
tæknilegar viðskiptahindranir af
hans hálfu í garð samkeppnisaðila
en sem ríkishlutafélags.
Líkur eru á því að keppinautar
Símans muni ekki sætta sig við
slíka stöðu og freista þess að
byggja sjálfir upp grunnnet til
þess að skapa sér sjálfstæða sam-
keppnisstöðu. Á það hefur verið
bent að slíkt háttalag myndi hafa í
för með sér tvíverknað og óþarfa
fjárfestingu sem neytendur í land-
inu munu borga með einhverjum
hætti. Orkuveita Reykjavíkur hef-
ur þegar hafið ljósleiðaravæðingu á
sínum svæðum og hætt er við að
landið allt muni fá að minnsta kosti
tvö grunnnet að óþörfu verði
Landssíminn seldur í heilu lagi
eins og kallað er.
Höft eða heilbrigða
samkeppni?
Þeir stjórnmálamenn sem tala
hæst um að tryggja verði öllum
landsmönnum hágæða fjar-
skiptaþjónustu eru að bregðast
kjósendum sínum með því að
stuðla ekki að einu grunnneti
stofnlína fyrir fjarskiptaþjónustu
sem starfi sjálfstætt og óháð þeim
sem selja fjarskiptaþjónustu. Eðli-
legast væri að fjarskiptafyrirtækin
stofnuðu sameiginlegt fyrirtæki
sem ræki grunnnetið og símakapla
til útlanda og hefðu hag af þeim
rekstri í hlutfalli við markaðs-
hlutdeild sína. Það er skynsamleg
leið til þess að koma í veg fyrir of-
fjárfestingu, tvíverknað og tor-
tryggni – leið sem gæti lagt grund-
völl að heilbrigðri samkeppni í
þjónustu á fjarskiptamarkaðnum
fyrir landið allt.
Sjálfstætt grunnnet
fyrir landið allt!
Davíð Ingason fjallar
um sölu Símans ’ Eðlilegast væri aðfjarskiptafyrirtækin
stofnuðu sameig-
inlegt fyrirtæki sem
ræki grunnnetið og
símakapla til útlanda
og hefðu hag af þeim
rekstri í hlutfalli við
markaðshlutdeild
sína. ‘
Davíð Ingason
Höfundur er markaðsstjóri.