Morgunblaðið - 11.02.2005, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 11. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Vilhjálmur Sig-urðsson Heiðdal
fæddist á Vopnafirði
4. ágúst 1912. Hann
lést á Droplaugar-
stöðum 3. febrúar
síðastliðinn. Foreldr-
ar hans voru Jó-
hanna Sigríður Jörg-
ensdóttir, f. 2.6.
1890, d. 27.9. 1965,
húsfreyja frá
Krossavík í Vopna-
firði og Sigurður
Þorláksson Heiðdal,
f. 16.7. 1884, d. 17.2.
1972, skólasjóri Mýr-
arhúsaskóla á Seltjarnarnesi og
forstöðumaður vinnuhælisins að
Litla-Hrauni. Systkini Vilhjálms
sem upp komust eru: Ingibjörg, f.
10.6. 1915, Margrét, f. 16.10. 1917,
Gunnar, f. 16.2. 1926, Anna, f. 25.9.
1930, Kristjana Ingibjörg, f. 22.7.
1933.
Vilhjálmur kvæntist 30.5. 1936
Maríu Gyðu Hjálmtýsdóttur, f.
29.9. 1913, d. 1.2. 1991. Foreldrar
hennar voru hjónin Hjálmtýr Sig-
urðsson, lengst af kaupmaður í
Reykjavík og Lucinde Hansen Sig-
hjálmur Kári, hann á tvo syni. c)
Björn Þór. 4) Anna verðbréfasali,
f. 14.5. 1944. Maður hennar var
Guðlaugur Bergmann kaupmaður,
sem er látinn. Þau skildu. Synir
þeirra eru tveir, Ólafur Gunnar,
hann á tvo syni og Daníel Magnús,
hann á tvo syni. Seinni maður
Önnu er Þorsteinn Björnsson
prentari. 5) Hjálmtýr kvikmynda-
gerðarmaður, f. 14.12. 1945. Maki
Anna Kristjánsdóttir sjúkraþjálf-
ari. Dætur þeirra eru tvær, María,
hún á tvö börn og Lóa.
Vilhjálmur lauk prófi frá Sam-
vinnuskólanum 1932 og fór í náms-
ferð til Norðurlandanna 1935 til að
kynna sér skipulag fólksflutninga.
Hann var bifreiðastjóri 1932–1935
og deildarstjóri umferðardeildar
Pósts og síma, sem sá um skipulag
fólksflutninga og póstdreifingu
um landið frá 1935–1979. Þá var
hann framkvæmdastjóri við vist-
heimilið í Víðinesi 1979–1990. Vil-
hjálmur sat í stjórn Áfengisvarna-
félagsins Bláa bandsins, í stjórn
vistheimilis Bláa bandsins í Víð-
inesi, í stjórn Stokkseyringa-
félagsins í Reykjavík, starfaði í
Landsmálafélaginu Verði og í full-
trúaráði sjálfstæðisfélaganna í
Reykjavík, í stjórn Sjálfstæðis-
félags Nes- og Melahverfis og var
formaður þess um árabil. Hann
hefur verið búsettur í Reykjavík
frá 1934.
Útför Vilhjálms verður gerð frá
Neskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.
urðsson húsfreyja.
Vilhjálmur og María
áttu fimm börn. Þau
eru:
1) Jóhanna Lucinde
húsmóðir, f. 26.8.
1936. Maður hennar
var Walter Gunn-
laugsson sjómaður,
þau skildu. Börn
þeirra eru fjögur: a)
María Guðrún, hún á
tvö börn og tvö barna-
börn. b) Erla, hún á
þrjú börn og tvö
barnabörn. c) Vil-
hjálmur Heiðdal, hann
á þrjú börn og tvö barnabörn. d)
Hildur, hún á tvær dætur. Seinni
maður Jóhönnu var Jóhannes
Jensson bankastarfsmaður og er
hann látinn. 2) María hjúkrunar-
fræðingur, f. 13.6. 1939 . Maki Þór
Magnússon, f. v. þjóðminjavörður.
Börn þeirra eru þrjú: Jóhann,
Þórður og Auður Harpa og á hún
tvær dætur.
3) Hilmar forstjóri, f. 2.3. 1941,
d. 7.4. 2001. Maki Hrefna Smith
forstjóri. Þeirra börn eru þrjú: a)
Dagný, hún á tvö börn. b) Vil-
„Vopnafirði 4. ágúst 1912. Voða-
legir kuldar þessa viku. Hefir snjóað
dag eftir dag á láglendi en leyst aft-
ur óðar, en á fjöllum er mikill snjór.
Jóhanna átti dreng kl. 12 (rúml.) í
nótt. Gekk mjög vel. Illar gæftir.
Lítill heyskapur.
25. ágúst. Hafís kom að vestur- og
norðurlandi. Jóhanna orðin frísk.
Rigningar og nokkuð kalt. Allt er í
báli á Balkanskaganum. Stórorrusta
við Adrianopel, 400,000 manns á víg-
vellinum. Ófriðarhorfur þykja á milli
Frakka og Þjóðverja“.
Svo skrifaði afi minn Sigurður Þ.
Heiðdal í dagbók sína árið 1912.
Frumburður hans og Jóhönnu Sig-
ríðar Jörgensdóttur ömmu minnar,
Vilhjálmur, hefur litið dagsins ljós í
„voðalegum kulda“ og stríðsátökum.
Æviskeið pabba, Vilhjáms S Heið-
dal, geymir tvær heimsstyrjaldir,
kuldaveturinn 1918, kreppuna
miklu, kalda stríðið, endurtekið „bál
á Balkanskaga“, og nú síðast Íraks-
stríðið.
Pabbi upplifði jafnframt fram-
farastökk þjóðarinnar; sjálfstæðið
1918, lýðveldisstofnun 1944, at-
vinnuvegabyltinguna eftir stríð og
framgöngu þjóðarinnar sem nú er
komin í flokk ríkustu þjóða heims.
Frá pabba sínum erfði pabbi fróð-
leiksþorsta og framfaratrú. Hann
gekk í fjölda félaga, í fórum hans
finn ég skírteini frá AA-samtökun-
um. Stokkseyringafélaginu, Skóg-
ræktarfélaginu, Félagi íslenskra bif-
reiðaeigenda, Oddfellowum,
Sjálfstæðisflokknum og Samtökum
aldraðra.
Pabbi las mikið og því fróður um
marga hluti, á hverju ári las hann
mannkynssögubækur, Íslendinga-
sögurnar og bókina um Góða dátann
Svejk. Hann hló alltaf upphátt af
Svejk þótt hann hefði lesið ritið oft-
ar en tölu verður á komið. Eitt
versta áfallið í ellinni var þegar
sjónin gaf sig og hann gat ekki lesið
fram á nætur. Við systkinin reynd-
um að hjálpa honum með því að út-
vega hljóðbækur en það gekk frem-
ur illa þar sem pabbi átti við
langvarandi heyrnarvandamál að
stríða.
Eitt af einkennum pabba var það
sem kalla má tækjadellu. Hann var
alltaf að kaupa tæki. Ég minnist
furðuverka eins og transistorút-
varpsins, Polaroid-ljósmyndavélar,
rakvéla af flottustu gerð, sígarettu-
kveikjara, kvikmyndatökuvél. Þessu
fylgdu fínustu klippigræjur og sýn-
ingarvélar. Kvikmyndasafn pabba
er nú ómetanlegur fjársjóður fyrir
afkomendur mömmu og pabba. Þeg-
ar Keflavíkursjónvarpið náðist í
Reykjavík þá var komið heim með
sjónvarpstæki með innbyggðum
magnara. Og svo kom íslenska sjón-
varpið og pabbi keypti flottara sjón-
varp. Þegar mamma gerði athuga-
semdir við tækjakaupin þá kom
alltaf í ljós að hann hafði fengið þau
á sérkjörum sem ekki var hægt að
slá hendinni á móti.
Eitt af einkennum pabba var gjaf-
mildin. Hann gaf margar af þessum
græjum til vina og ættingja, stund-
um bara vegna þess að þeim varð á
að dást að tækinu sem hann sýndi
þeim.
Bílar og samgöngur settu svip á
ævi pabba. Hann eignaðist snemma
eigin bíl, það var Ford vörubíll sem
jafnframt var atvinnutæki hans.
Pabbi átti sinn þátt í uppbyggingu
vegakerfisins, hann vann við bygg-
ingu brúarinnar yfir Markarfljót
1933. Starf hans fólst í því að flytja á
Fordinum góða grjót sem sprengt
var úr Stóra Dímon og sturta því í
varnargarðana sem byggðir voru við
brúna. Hann var bílstjóri hjá Stein-
dóri og minntist oft á flotta Buick-
bíla sem hann ók á stöðinni. Einnig
var hann bílstjóri hjá Guðmundi
Hlíðdal póst- og símamálastjóra.
Alltaf var hann að kaupa og selja
bíla, nokkrar tegundir sitja í minni
mínu; Ford Prefect, Mercury,
Tatra, Willys, De Soto, Dodge, Hun-
ter, Hornet, Eagle, Toyota, Fiat,
Mitsubishi og Pointiac sem varð síð-
asti bíllinn hans.
Vilhjálmur Heiðdal var skipaður
yfirdeildarstjóri umferðardeildar
Pósts og síma. Í því starfi fólst að
hafa umsjón með öllum póstsend-
ingum og fólksflutningum innan-
lands. Hann var örugglega einn ör-
fárra Íslendinga sem heimsóttu alla
sveitabæi sem voru í vegasambandi.
Starf hans fólst m.a. í því að semja
um póstflutninga við mjólkur- og
rútubílstjóra. Hann fór margar ferð-
irnar til að lengdarmæla leiðir sem
pósturinn var fluttur og út frá því
var samið um kílómetragjald. Hann
gjörþekkti Ísland, nöfn bæja og
býla, fjöll, dali og vötn. Og fólkið,
hann þekkti ótrúlegan fjölda fólks
um allt land. Þessi óendanlegi vilji
til að ferðast um landið þvert og
endilangt sýndi sig eftir að hring-
vegurinn kom 1974. Þá fóru hann og
mamma a.m.k. eina hringferð á ári,
síðast árið 1990, síðasta sumarið
sem mamma lifði. Pabbi var frænd-
rækinn, í marga áratugi ók hann á
hverju sumri til Vopnafjarðar á fund
frændfólksins í Krossavík. Eins og
fyrr segir var pabbi í AA-samtök-
unum. Lengi glímdi hann við
drykkjuvandamál sem settu svip á
fjölskyldulíf okkar og ég á margar
minningar frá þeim tíma sem ekki
geta flokkast undir bjartari hliðar
lífsins. Árið 1955 gekk hann í AA-
samtökin ásamt öðrum sem glímdu
við sama vandamál. AA-samtökin
voru þá ársgömul og enn í mótun.
Pabbi var kosinn í stofnráð samtak-
anna og sat þar í mörg ár og átti
mikinn þátt í stofnun Bláa bandsins
og Víðinesheimilisins. Með þessum
hætti nýtti pabbi reynslu sína og
kraft til þess að segja drykkjunni
stríð á hendur og um leið hjálpaði
hann fjölda fólks á leið sinni út úr
þeim ógöngum sem stjórnlaus
áfengisneysla hafði leitt það út í.
Hann hafði lengi það starf að
sinna flutningum ofdrykkjumanna
til og frá Gunnarsholti. Ég fór ótelj-
andi ferðir austur með pabba. Eftir
að ég fékk bílpróf ók ég oft bílnum
en hann sinnti þá farþegunum sem
stundum voru ekki alveg orðnir
edrú þegar lagt var af stað austur.
Margir minnisstæðir menn voru far-
þegar, þ.á m. ýmsir þekktir
drykkjumenn sem settu svip sinn á
bæjarlífið þegar sk. rónar áttu at-
hvarf sitt í miðbænum. Ég skynjaði
að þessir ólánsmenn báru mikla
virðingu fyrir pabba og því starfi
sem hann og félagar hans leystu af
hendi í þessari óvægnu baráttu.
Nú þegar ég sit við tölvuna og
rifja upp lífshlaup pabba finn ég fyr-
ir söknuði og tár læðast út á kinn.
En samt er ég glaður – því pabbi
átti langa ævi, hann kom mörgu í
verk og afkomendur hans og
mömmu eru orðnir 43 talsins.
Nú er pabbi dáinn og úti í löndum
geisar enn stríð.
Hjálmtýr V. Heiðdal.
Tengdafaðir minn, Vilhjálmur
Heiðdal, hafði lifað langa ævi og
andaðist saddur lífdaga og farinn að
heilsu. Hann var af góðu bergi brot-
inn. Móðurættin var frá Krossavík í
Vopnafirði og þar höfðu forfeður
hans búið í marga ættliði og sjálfur
minntist hann oft á ættföðurinn
Skíða-Gunnar, þekktan dugnaðar-
kappa þar um slóðir. Í föðurætt var
hann náskyldur Jóni Sigurðssyni;
var afi hans Þorlákur Johnsen og
mátti glögglega sjá svipmót með Vil-
hjálmi og ýmsum þeim frændum
hans. En nafnið hafði hann frá Vil-
helmínu konu Eyjólfs í Saurbæ á
Kjalarnesi, sem fóstruðu Sigurð föð-
ur hans og þakkaði hann þannig gott
atlæti í umkomuleysi bernskuár-
anna.
Vilhjálmur átti í reynd ekki fjöl-
breytta starfsævi. Mestallan starfs-
daginn vann hann hjá sömu stofnun,
Pósti og síma, enda greru menn af
hans kynslóð fastar við vinnustaði
en síðar varð, tóku tryggð við vinnu-
veitendur og lögðu metnað í starf
sitt. Verksvið hans var lengst af
skipulag og umsjón með póstflutn-
ingum og póstdreifingu á lands-
byggðinni og umsjón með leyfisveit-
ingum til sérleyfishafa
fólksflutninga. Hann varð starfs síns
vegna að fara mikið um landið til
samninga við póstflutningamenn, og
þá þurfti hann að mæla vegalengdir,
oft til afskekktustu sveitabæja, þar
sem greiðsla fór meðal annars eftir
fjarlægðum. Hann kynntist því
landinu vel og nauðþekkti flestar
sveitir og þekkti fjölmarga búendur,
enda var hann mannblendinn og
hafði gaman af kynnum við fólk.
Ekki fékk Vilhjálmur notið lang-
skólamenntunar, settist þó í
Menntaskólann í Reykjavík en varð
að hætta námi vegna veikinda. Síðar
var hann í Samvinnuskólanum, nem-
andi Jónasar frá Hriflu, og tók það-
an próf. Þá varð hann góður og gegn
framsóknarmaður svo sem faðir
hans hafði verið, en síðar er Jónas
stjakaði Sigurði úr forstöðumanns-
sæti Vinnuhælisins á Litla-Hrauni,
því að koma þurfti vænni framsókn-
armanni að, varð hann fráhverfur
Framsóknarflokknum og gerðist
sjálfstæðismaður og var það alla tíð
síðan. Hann vann þeim flokki eftir
mætti, sat í fulltrúaráði um hríð og
var formaður hverfisfélags í Vest-
urbænum.
Vilhjálmur tók bílpróf er hann
hafði aldur til og eignaðist þá vöru-
bíl, vann fyrst að efnisflutningum
við byggingu Markarfljótsbúarinnar
gömlu. Síðar ók hann um hríð hjá
Steindóri, einkum rútur á Stokks-
eyrarleiðinni en eins leigubíl á stöð-
inni. Hann þótti góður bílstjóri og
átti nánast alla tíð bíl sjálfur og ók
bíl langt fram eftir 9. áratugnum.
Hann átti fjölda bíla um ævina, þó
aðeins einn í einu, og kvaðst einu
sinni hafa reynt að telja þá saman
en gefizt upp er hann var kominn
upp í 50, og voru þá einhverjir eftir.
– Vilhjálmur var nokkuð nýunga-
gjarn en vildi þó aldrei eiga sama
hlutinn lengi, og margan ágætan
grip úr sinni eigu gaf hann þeim
sem honum fannst að hann gæti
komið vel – sumir sögðu að þá hefði
hann átyllu til að fá annan nýrri.
Margt kunni Vilhjálmur að segja
frá ferðum sínum, bæði erfiðum
vetrarferðum á rútunum yfir Hellis-
heiði og á illfærum fjallvegum, og
eins af kynnum við fólk.Hann var
umtalsfrómur og fjarri var það hon-
um að níðast á neinu, sem honum
var til trúað. Hann var oft gaman-
samur, kunni ýmis gamanmál, vísur
og kviðlinga, var þó ekki hagmæltur
sjálfur.
Eftir lát Maríu konu sinnar bjó
hann um árabil útaf fyrir sig undir
þaki okkar Maríu dóttur sinnar. Við
missi Maríu breyttist hagur hans
allur. Starfsævinni var þá lokið og
hann hélt sig mest heima við, fór
minna meðal fólks, sat mest og las
en þótti vænt um heimsóknir kunn-
ingja, en þeir hurfu smám saman
með árunum. Hann las mikið sögurit
og rit um lönd og lýði, sumar bæk-
urnar aftur og aftur, og ég held að
hann hafi kunnað Veraldarsögu
Grimbergs nánast utan að, en hana
las hann á dönsku víst árlega og
vitnaði oft til.
Síðustu árin dvaldist Vilhjálmur á
Droplaugarstöðum og hlaut þar
góða umönnun, en smám saman
fjarlægðist heimurinn honum og
hann heiminum. Þó fór hann árlega
og samfellt yfir 50 ár í ferðir til
frændfólks síns í Krossavík, stanz-
aði þó ekki lengi; honum var nóg að
koma á bernskustöðvar og halda
kynnum við frændfólkið þar. Síð-
ustu ferðina fór hann fyrir tveimur
árum.
Vilhjálmur varð að takast á við
ýmsa erfiðleika lífsins en hlaut sigur
og hjálpaði síðan mörgum öðrum í
þeirra basli. Hann gekk snemma í
AA-samtökin, en hann og félagar
hans þar fundu að möguleikar á
hjálp fyrir áfengissjúklinga voru
mjög takmarkaðir. Þá stofnuðu þeir
Bláa bandið, keyptu hús og ráku af
miklum dug og framsýni. Það heim-
ili varð undanfari Víðinessheimilis-
ins, og sat Vilhjálmur lengi í stjórn
þess, en húsin á Flókagötu afhentu
þeir Kleppsspítalanum fyrir sjúk-
linga þaðan. Um langt árabil hafði
hann einnig hönd í bagga með
rekstri hælisins í Gunnarsholti og
fór reglulega með áfengissjúklinga
austur þangað.
Það mátti heyra að margir skjól-
stæðingar Vilhjálms voru honum
þakklátir og fylgja honum nú góðar
kveðjur að leiðarlokum.
Þór Magnússon.
Minningar okkar um afa eru frið-
sælar. Við komum í heiminn þegar
hann var kominn á sjötugsaldurinn
og kynntumst honum sem góðleg-
um, vinalegum og mjög afalegum
afa sem hafði einstaklega góða nær-
veru.
Hann átti alltaf nýjustu andrés-
blöðin og teiknimyndasögurnar og
oftar en ekki fengum við blöðin heim
með okkur eftir að hafa verið í pöss-
un hjá hláturmildu hjónunum á
Birkimel, enda var hann gjafmildur
mjög.
Við eyddum ótal stundum við að
fylgjast með honum og læra að
leggja kapla við borðstofuborðið þar
sem hann sat oftar en ekki við þá
iðju, og sú list hefur fylgt okkur æ
síðan. Stundum bauð hann okkur í
nefið og hló svo dátt þegar við
hnerruðum og snýttum okkur út í
eitt eftir uppátækið.
Okkur þótti líka alltaf gaman að
fá að fylgjast með því þegar Gunni
frændi kom í heimsókn, en þá var
stóll dreginn út á mitt stofugólf þar
sem Gunni sat á meðan afi dundaði
sér við að snyrta hárin á eyrunum á
honum.
Þeir sem eru okkur eldri eiga
mun fleiri sögur að segja af þessum
stóra manni, en þær stundir sem við
fengum að njóta samvista við hann
eru okkur dýrmætar og við erum
þakklátar fyrir þær minningar sem
við eigum um afa á Birkó.
Eins og okkur þykir sárt að missa
hann, þá er gott til þess að vita að
hann hafi fengið verðskuldaða hvíld
eftir langt og viðburðaríkt líf. Hon-
um hefur líka eflaust þótt gott að
finna aftur hana ömmu sem lést árið
1991 og hann saknaði mikið.
Takk fyrir allt og allt.
Lóa og María Hjálmtýsdætur.
Okkur langar til að minnast afa
okkar, Vilhjálms S. Heiðdal sem lést
3. febrúar sl., með nokkrum orðum.
Við vissum að hverju dró því enginn
flýr sitt skapadægur, en samt eru
andlátsfréttir alltaf óvæntar. Á slík-
um stundum koma upp í hugann
minningar um mann sem var með
eindæmum gjafmildur og ástríkur,
hafði gaman af að segja sögur af
sjálfum sér og lífi sínu og naut þess
að ferðast, kynnast nýju fólki og
VILHJÁLMUR
SIGURÐSSON
HEIÐDAL
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
RAKEL STEINVÖR KRISTJÁNSDÓTTIR,
Hléskógum 8,
Egilsstöðum,
sem lést á sjúkrahúsinu á Egilsstöðum sunnu-
daginn 6. febrúar, verður jarðsungin frá Egils-
staðakirkju laugardaginn 12. febrúar kl. 14.00.
Þeim sem vilja minnast hennar er bent á sjúkrahúsið á Egilsstöðum.
Erla Sigurðardóttir, Jakob Þórarinsson,
Anna Sigurðardóttir,
Kristbjörg Sigurðardóttir, Hallgrímur Gunnarsson,
Páll Sigurðsson, Sumarrós Árnadóttir,
ömmubörn og langömmubörn.