Morgunblaðið - 30.04.2005, Qupperneq 30

30 LAUGARDAGUR 30. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
GUÐRÚN Kristjánsdóttir mynd-
listarmaður opnaði tvær sýningar í
New York í síðustu viku. Annars
vegar er um að ræða innsetningu
Guðrúnar í Dandruff Space & Shro-
ud í Williamsburg, Brooklyn, og
hins vegar gengst listamaðurinn
fyrir sinni annarri einkasýningu hjá
galleríi Luisu Ross í SoHo-hverfi á
Manhattan. Sú sýning ber yf-
irskriftina Þíða, eða Thaw, og sam-
anstendur af olíumálverkum og
tveimur nýjum myndbandsverkum
Guðrúnar með tónlist sem samin er
af Degi Kára.
Það býr léttleiki í þessum nýju
verkum Guðrúnar; birta, gleði og
dans þiðnandi íshjúps á vatninu og
snjóforma sem skreppa saman í
fjallshlíðunum. Og jafnvel þó hlíðin
sé nánast alhulin snjó svo rétt glittir
í dökka stafi, þá hefur lipurt línu-
spilið þyngsl fjallsins að engu. †
Fjallshlíðin gefur
endalaust af sér
Guðrún sekkur sér sífellt dýpra í
viðfangsefnið: nærmyndir fjallshlíða
og síbreytileg form þeirra, letrið í
landinu, eins og hún kallar það.
„Þetta er opið viðfangsefni sem má
heimfæra upp á svo margt,“ segir
Guðrún. „Eftir því sem ég kafa
dýpra, þeim mun meira finnst mér
ég hafa úr að moða.“
Guðrún fór að vinna efni til mynd-
sköpunar á vídeó fyrir nokkrum ár-
um og stillir hér saman gömlum og
nýjum miðlum; myndbandsverkum
við hlið olíumálverka. Öll lúta verkin
grunnþáttum málverksins og öll
bera þau með sér að vera unnin af
festu og öryggi.
Málað með ólíkum miðlum
Af samhenginu má vera ljóst að
listamaðurinn forðast að binda sig
við einn miðil í sköpun sinni og ber
sig eftir því að mála jafnt með nýrri
tækni sem aldargömlum aðferðum.
Þessi þáttur verkanna verður enn
skýrari þegar komið er í innsetn-
ingu Guðrúnar í Dandruff Space &
Shroud í Williamsburg. Veggfóður
hylur endavegg rýmisins. Það er
dökk fjallshlíðin með ljósum form-
um snjóalaga, sem reynist tölvuunn-
in prentun brota úr einu málverka
hennar. Framan við annan hlið-
arvegg rýmisins hanga síðan
gegnsæ form af sama uppruna og
form snjóalaganna en þau minna þó
meira á form dreka, dýra og drauga
þar sem þau bærast til í loftinu og
varpa skuggum sínum á vegginn.
„Mér þykir spennandi að spila
saman ólíkum miðlum, opna sjálfri
mér nýjar gættir við myndsköpun
þar sem ég get nýtt mér mál-
arareynsluna,“ segir Guðrún. „Því
þó að aðferðirnar séu mismunandi
þá þykir mér ferlið alltaf náskylt því
að mála. Að velja brot af því hráefni,
þeim hugmyndum og þeirri reynslu,
sem maður býr yfir og hafna öðrum.
Fikra sig þannig hægt að markinu.“
Nærmyndir af sjónarspili náttúru
Innsetning Guðrúnar í Dandruff Space & Shroud í Williamsburg, Brooklyn.
Morgunblaðið/Hulda Stefánsdóttir
Guðrún Kristjánsdóttir við opnun annarrar einkasýningar sinnar hjá gall-
eríi Luisu Ross í SOHo, New York.
Eftir Huldu Stefánsdóttur
ENN halda áfram Íslands-
frumflutningar klassískra öndveg-
isverka. Aðeins fjórum dögum eftir
Te Deum Charpentiers var komið
að öðru dæmi. Helmingi yngra en
fimmfalt stærra í sniðum, því „La
damnation de Faust“ (1846) eftir
Hector Berlioz tekur nærri 2½ klst.
í flutningi og útheimtir þrefalt
stærri hljómsveit og kór. Að vísu er
konsertóperan, eða „dramatíska
þjóðsögnin“ eins og tónskáldið kall-
aði hana, mun sjaldnar uppfærð í
heild en stök atriði úr henni, líkt og
einnig hefur gerzt hér á landi. En
nú var sem sé loks komið að því að
reiða fram verkið í fullri lengd
handa íslenzkum hlustendum.
Maður skilur töfina. Verkið er
langt og kröfuhart – sérstaklega
fyrir einsöngvarana, þar sem eink-
um hlutverk Fásts er aðeins á færi
örfárra tenóra í heiminum. Slíkur
ópus telst því varla árennilegt við-
fangsefni, hvað þá hagkvæmt, í fá-
menni þar sem dýr undirbúnings-
vinna nýtist í hæsta lagi einu sinni
á margra ára fresti. Þar við bætist
takmörkuð lýðhylli verksins, enda
tókst ekki einu sinni þessum merk-
isviðburði að fylla alveg Háskólabíó.
Um miðlungsvinsældirnar má
e.t.v. kenna hvað fyrri helming-
urinn er óleikrænn. Það er ekki
fyrr en í seinna helmingi (3. og 4.
hluta) sem Berlioz nær sér á sviðs-
dramatískt flug svo líkist alvöru óp-
eru. Fram að því svífur að mestu
sinfónískt ljóð (og stundum nokkuð
lopateygt) yfir vötnum. Berlioz ætl-
aði sér alltaf að gera leikhúsútgáfu
af verkinu, en þótt aldrei hafi orðið
úr því, mætti ímynda sér að einkum
fyrri hlutarnir hefðu sætt grimmri
endurskoðun. Það breytir ekki
þeirri staðreynd, að þó að smíðin
sem hann skildi eftir sé einhvers
staðar á milli hljómsveitarverks
með söng og óperu, er hún drekk-
hlaðin stórkostlegri músík og sér-
staklega frábærri orkestrun. Enda
var Berlioz eitt helzta fram-
úrstefnutónskáld hárómantíska tím-
ans og hafði djúpstæð áhrif á m.a.
Richard Wagner.
Ótalmargt hefði getað farið úr-
skeiðis í slíku risaverki, sérstaklega
úr því manni skildist að stjórnand-
inn hefði aldrei stýrt því áður. Svo
fór hins vegar ekki. Í fyrsta lagi var
það hárréttur póll í hæðina tekinn
hjá Rumon Gamba (skv. útvarps-
viðtali sama dag) að ýkja róm-
antískt inntakið í allar áttir, veiku
sem sterku, og fleytti sú stefna
hlustendum farsællega yfir lang-
drægnustu staði fyrri hlutanna.
Hitt var ævintýri líkast hvað bók-
staflega allt var svo lygilega vel
leikið að halda mætti að um klippta
og skorna stúdíóupptöku væri að
ræða. Hljómsveit allra landsmanna
fagnaði stórsigri þetta kvöld með
músíkalskri og hársamstilltri inn-
lifun sem einkum eftir hlé var engu
lík. Svona á að leika! Af lífi og sál –
en um leið af jafnhnitmiðaðri ná-
kvæmni og banvænustu Kung Fu
spyrnur Bruce Lee.
Að augljósum hæfileikum ein-
söngvaranna ólöstuðum er ég ekki
frá því að neistagjöfin frá hljóm-
sveitinni hafi tendrað í þeim túlkun
fyrir ofan meðallag, enda mætti
skrifa langt mál um marga staði
þar sem voldugar raddirnar skóku
mann beinlínis inn að beini. Tilfinn-
ingarrófið spannaði allt frá frum-
stæðri angist að kýnísku háði. Kór-
arnir tjölduðu sömuleiðis frábærri
frammistöðu til marks um pott-
þéttan undirbúning er skilaði eld-
snarpri samstillingu þegar á hólm-
inn kom. Og hvað manninn í
öndvegi varðar bar úrvalsárangur
kvöldsins ótvíræðan vott um fag-
mennskan eldhuga sem kunni að
nýta æfingatímann út í æsar með
því að fá mannskapinn 100% með
sér þegar í upphafi.
Aðeins einn skugga bar á þennan
Íslandsfrumflutning, og það var
söngtextaleysi tónleikaskrár, enda
er frönsk tunga fáum töm hér um
slóðir. Lauslegur söguþráðurinn
kom óvönum hlustendum ekki
nema að litlu haldi. En þó að SÍ
hafi skiljanlega veigrað sér við að
eyða tugum aukasíðna í komplett
söngrit á frummáli með þýðingu,
hefði vel mátt koma helztu atrið-
isheitum fyrir á 2–3 síðum með
númeratilvísunum í söguþræði.
Fordæming af lífi og sál
TÓNLIST
Háskólabíó
Berlioz: Fordæming Fásts. Einsöngvarar:
Kristinn Sigmundsson, Ólafur Kjartan
Sigurðarson, Beatrice Uria-Monzon og
Donald Kaasch. Óperukórinn í Reykjavík
& Unglingakór Söngskólans í Reykjavík
(kórstj. Garðar Cortes), Karlakórinn
Fóstbræður (kórstj. Árni Harðarson) og
Sinfóníuhljómsveit Íslands u. stj. Ru-
mons Gamba. Fimmtudaginn 28. apríl kl.
19:30.
SINFÓNÍNUTÓNLEIKAR
Morgunblaðið/Eyþór
Söngvarar og stjórnendur á tónleikum sinfóníuhljómsveitarinnar.
Ríkarður Ö. Pálsson
MÉR varð aldeilis á í messunni í
leikdómi mínum um sýningu á verki
Birgis Sigurðssonar Dínamíti hér í
Mbl. í gær. Af einskærum dugnaði
gerði ég Jóhann G. Jóhannsson að
Ríkarði Wagner og Ríkarð Wagner
að Jóhanni G. Jóhannssyni. Þar sem
stóð „undir penum útsetningum á
tónlist Wagners sem Nietsche fyr-
irleit“ átti að standa „undir tónlist
Jóhanns G. Jóhannssonar“.
Þótt með góðum vilja megi rekja
þessa fljótfærni til þeirrar afskræm-
ingar sem Wagner annars verður
fyrir í sýningunni og þeirra auðveldu
leiða sem þar eru hvarvetna valdar –
þá skortir þarna eftirtekt og vand-
virkni og bið ég bæði tónskáldin af-
sökunar á því.
María Kristjánsdóttir
Tónskáldum víxlað
LEIÐRÉTT
♦♦♦
Bókaforlagið Bjart-
ur hefur gefið út
ljóðabókina Út-
gönguleiðir eftir
Steinar Braga.
Sá sem talar er
mjög drukkinn og
yfirgefur barinn
með sköllóttum,
andlitsþrútnum
manni. Í millilendingu á flugvellinum í
H*** kaupir hann sér kaffi og sam-
loku og finnur sér sæti innan um
fleira þreytulegt fólk sem angar af
kæfisvefni. Hann vaknar um nóttina
við dynk, utan við kýraugað er myrkur.
Hann heyrir lágværan þyt og þegar
hann lítur yfir öxlina á sjálfum sér, að
glugganum, molnar flöturinn, dúkkan
skellur á gólfinu; höfuðið hangir við
búkinn á vír, glerbrotin snúast hægt
og glitra eins og stjörnur.
Steinar Bragi hefur sent frá sér
ljóðabækur og skáldsögur, þar á með-
al Turninn, Ljúgðu, Gosi, ljúgðu,
Áhyggjudúkkur og Sólskinsfólkið.
Kápuhönnun: Ásta S. Guðbjarts-
dóttir. Verð kr. 1.680.
Ljóð