Réttur - 01.06.1948, Side 67

RÉTTUR
■155
sérstaklega með bókibni, eiv geta má þess, að Lenin sagði, að hún hefði alið
tipp lieila kynslóð rússneskra marxista.
Maurice Comford: Scieuce versus Idealism, London 1916 (Vísindin gegn
hughyggjunnni). Það er alkunna, að yfirstéttir gerast því þokukenndari og
ljósfælnari í opinberri heimspeki sinni, sem nær dregur endadægri þeirra.
Jiorgarastéttin er engin undantekning í því cfni. í þessari hók sinni rekur
Cornford ineginþættina í Ivrezkri (og reyndar evrópskri) heimspeki allt frá
Francis liacon til okkar daga. Einktim beinir hann örvuin sínum gegu for-
má'lendum hinnar svonelndu „rökgreiningar" (logical Analysis) og „lógisku
pósitívistunum". li. Russel, Wittgenstein, Carnap o. 11. En kalla má, að
þessar kenningar séu nokkuð fágaðar og nýtízkulegar á yfirborðinu og í
vísindagervi. En höfundi tekst cinkar vcl að sýna fram á lífsflóttann og
hughyggjuna, sem undir býr. Framsetning lians er skýr og bókin lasileg.
A. Landy: Marxism and llie nemocralic Tradition; Nevv York 1916 (Marx-
ismi og þróunarferill lýðræðisins). Höfundur þessarar hókar er bandarískur
marxisti. Rekur hann haráttuna fyrir lýðræðinu um tveggja alda skeið, eða
frá ensku byltingunni 1648 til 1818, er Kommúnistaávarpið kom út. — Flétt-
ar hann þar saman sögulcga frásögn og samanburð og skilgreining á þeim
slefnum, sem þar koma fram. Hann sýnir frain á. að „sósíalísk" viðhorf eru
snar þáttur þessarar lýðræðisbaráttu, alll frá ensku „Jafningjunum" (Tbc
I.evellers) til Marx — og að það voru fulltrúar þessarar alþýðustefnu, sem
jafnan voru fórnfúsustu baráttumennirnir fyrir lýðræðið. Við sjátim glöggt
tengsl sósíalismans eða marxismans við hinar borgarlegu lýðræðiskcnningar
Lockes, Rousseaus og frönsku alfræðinganna o. fl. — I cftirmála rekur höf-
lindur í stórum dráttum sögu lýðræðisins á 19. og 20. öld og þátt sósíalism-
ans í þcirri framvindu. — llókin er hin gagnlegasta og hin bezta afsönnun
á þeirri hlálegu skoðun, að marxisminn sé einhvers konar annarlegt að-
skotadýr í evrópskri menningarsögu.
Bókmenntagagnrýni og fagurfræði
Siðustu áratugina hufa sáslalistur látið bókmenntir og listir a' meir til
sin taka og reynt að heita marxismanum til skýringar og dýpri skilnings i
pcssum efnuin. Þeir hafa reyndar átt góða fyrirrennara á jwi sviði, svo sem
Tlekhanof og Mehring að ógleytndUm liöfundum liins visindalega sósialisma.
En áhuginn á þessum uiáluln hefur verið miklu alinennari en áður, með
fwi að liin pólitislta kreppa auðvaldsins segir einnig til sin á andlega sviðinu.
1 Irr sliulu aðeins nefnd fáein rit 1 tin þcssi efni.
Marx-Engels: Literature and art (Bókmenntir og list), New York 1947.
I bókinni er safnað saman dreifðum umsögnum þeirra Marx og Engels um
listir og bókmenutir og einstáka höfunda. I'ar cr fjallað unt ýmis belztu