Réttur - 01.01.1940, Side 84

og að hann hafi ekki gengið þess dulinn, að hann hætti
höföi sínu í viðureigninni við þingiS. Bismark gerSi sér
vopn úr öllu í þessari viðureign. Hann sá, aS hinar aft-
ari fylkingar þjóSarandstöSunnar voru teknar aS riSl-
ast fyrir hinni hörSu hríS, er Lassalle gerSi aS borgara-
stéttinni með stofnun sjálfstæSs verkamannaflokks
Bismarck sá sér hér leik á borSi og leitaSi hófanna
um þaS, hvort ekki mætti nota hinn réttlausa múg
Prússlands, sem Lassalle var aS safna til pólitískrar
atlögu, ko'nungsvaldinu til aSstoSar í hinni miklu deilu
þess viS borgarastéttina. Bismarck þekkti af eigin
reynd hina lítilsigldu og konunghollu alþýðu í sveit-
um Prússlands. Hann þóttist viss um, aS konungsvald-
iS myndi geta meS embættismönnum sínum og aSli haft
ráS þessa almúga í hendi sér í pólitískum efnum, þótt
honum yrSi veittur almennur kosningaréttur. Lassalle
reyndi aS styrkja Bismarck i þessari trú og lagSi fast
aS honum aS lögbjóSa almennan og leynilegan kosn-
ingarétt í Prússlandi. MeS því myndi hann styrkja kon-
ungsvaldiS um allan helming og slá úr hendi borgara-
stéttarinnar þaS vopniS, sem henni hafSi dugaS svo vel
til þessa: hinn fjárbundna kosningarrétt. AuSvitaS var
þaS ekki ætlun Lassalles aS ganga í þjónuslu Bis-
marcks og hjálpa honum úr þeim háska, er hann var
staddur í. Hann bjóst fastlega viS þvi, aS hinn almenni
kosningarrétttur myndi lyfta sjálfum honum og hreyf-
ingu. hans upp til hæstu tinda og von bráSar skipa
honum i fylkingarbrjóst hinnar pólitísku andstöSu
gegn hinu konunglega afturhaldi. Þessvegna þóttist
Lassalle geta meS góSri samvizku eggjaS Bismarck til
stórræSanna og látiS hann grafa sjálfum sér gröfina.
PaS fór þó aldrei svo, aS Bismarck lögbySi almenn-
an kosningarrétt i Prússlandi. En þegar hann hafSi
sameinað Pýzkaland og rikiS fékk sameiginlegt þing,
þá var kosiS til þessa þings almennum kosningarrétti.
Hin pólitiska konungshugsun Lassalles varS þvi aS
veruleika fyrir atbeina Bismarcks. Og þegar timar liSu
84