Réttur - 01.08.1971, Page 13

verkalýðsflokkanna víki endanlega fyrir
samstarfi þeirra í verklýðssamtökunum, í rík-
isstjórn, jafnvel í kosningum. Þeir viðurkenni
heiðarlega hvað þeim ber á milli, en samein-
ist um þau stórfeldu hagsmuna-, valda- og
réttindamál íslenzkra launastétta, sem þeir
hefðu nú aðstöðu til að koma fram, ef þeir
leggjast á eitt.
Slíkir samvirkir verklýðsflokkar yrðu sarn-
stundis sterkasta stjórnmálaaflið á Islandi og
— með einhuga Alþýðusamband að baki sér
— voldugasti aðilinn í íslenzka þjóðfélaginu.
Það hafa áður verið möguleikar á slíku
samstarfi verklýðsflokkanna, en voru ýmist
ekki hagnýttir eða of stutt. Haustið 1936
hefði slíkt samstarf getað tekizt, ef Alþýðu-
flokkurinn hefði þá borið gæfu til þess að
taka í útrétta hendi Kommúnistaflokksins,
en valdi þá í staðinn stríð oghefuraldreiborið
þess bætur. A árinu 1938 endurtók tækifærið
sig, en þá spillti hægri armur Alþýðuflokksins
möguleikunum með brottrekstri Héðins
Valdimarssonar. Og enn eyðilagði hægri arm-
ur Alþýðuflokksins slíka samstarfsmöguleika
1956 og rak þá Hannibal úr flokknum fyrir
að beita sér fyrir samstarfi.
Það er vissulega tími til kominn að varan-
legt samstarf verklýðsflokkanna takist. Fram-
tíð verklýðshreyfingarinnar og vald hennar
liggur við að það tækifæri, er nú gefst, verði
gripið.
Auðvitað hvxlir mikil ábyrgð á forusm
verklýðsflokkanna um að svona samstarf tak-
ist, — að lagður verði að því raunhæfur
grundvöllur og stefnt að æ nánara samstaríi.
Fyrir Alþýðubandalagið sem flokk íslenzkra
sósíalista ríður á að efla skjótt og vel sósíal-
istískan þroska sinn og virka þátttöku sem
mests fjölda í flokknum, svo það verði sem
fyrst sem stærstur skipulagður sósíalistískur
fjöldaflokkur. Fyrir forustu þess mun á reyna
að sameina í framkvæmd sveigjanleik og
stefnufestu. — En forustumál verklýðsflokk-
anna eru veigameiri mál en svo að reynt verði
að gera þeim skil í þessari grein.
Það fór lítið fyrir samstarfi verklýðsflokk-
ar.na í þeim tveim stjórnum, sem þeir voru
saman i fram til þessa: nýsköpunarstjórninni
og vinstri stjórninni. Gifta þessarar stjórnar
veltur á því að á tímabilinu takist slíkt sam-
starf raunhæft og öruggt, rismikið og traust.
Þá er samstarf verklýðshreyfingarinnar
við Framsókn.
Þetta er í þriðja sinn, sem Framsókn mynd-
ar stjórn með verklýðsflokkum með Ihaldið
í andstöðu. Stjórnirnar 1934—38 og 1956
—58 sprengdi hún báðar á kröfum um gerð-
ardóma og kauplækkanir. Þær aðfarir eru
víti til varnaðar. Sprengi hún alþýðustjórn í
þriðja sinn á svipuðum forsendum, þá býst ég
við að það yrði í síðasta sinn í sögunni, sem
Framsókn hefði forusm um stjórnarmyndun
með verklýðsflokkum. „Allt er þegar þrennt
er."
Hættan er mest að Framsókn fáist ekki til
að gera alvarlegar og nauðsynlegar ráðstaf-
anir í eftirfarandi málum: 1) að koma skipu-
lagi heildaráætlunar á kolbrjálað öngþveitið
í fjárfestingarmálum, — og hefur hún þó
mikið um það talað meðan hún var í stjórn-
arandstöðu, — 2) að þrífa til í frumskógi vá-
tryggingarfélaga og bifreiðainnflutnings, —
3) að koma viturlegu skipulagi á bankakerfi
landsins í nánu sambandi við framkvæmd
fjárfestingaráætlana. En vafalaust þarfnast
Framsókn alvarlegs aðhalds frá alþýðu hálfu
til að tryggja framkvæmd stjórnarstefnu jafnt
í sjálfstæðismálum sem efnahagsmálum.
En þess er að vænta að forysta Framsókn-
ar hafi nokkuð lært í 12 ára „útlegð" og
svo mikið er víst að fylgi hennar er nú mun
róttækara en verið hefur í áratugi. Þess er
óskandi að sú gifta, er fylgdi forustu Fram-
sóknar við myndun þessarar íslenzku alþýðu-
133