Réttur - 01.04.1973, Blaðsíða 21

því á stríðsárunum, að hentugt gæti verið að
mega grípa til hers, þegar mikið lægi við,
eins og t.d. þegar ritstjórar og blaðamaður
Þjóðviljans, Einar Olgeirsson, Sigfús Sigur-
hjartarson og Sigurður Guðmundsson voru
teknir fastir vorið 1941 og fluttir í fang-
elsi í Englandi. Það skal ekki fullyrt, að
margir borgarar íslenzkir hafi hugsað þessa
hugsun til enda, og allra sízt upphátt. Þó má
telja nokkuð víst, að návist hersins veitir
þeim ákveðna öryggiskennd, enda mætti með
vondum vilja túlka 4. og 5. gr. NATO-samn-
ingsins sem þær ættu bæði við utanaðkom-
andi og innri árás. I 5. lið 6. gr. fylgiskjals
herstöðvasamningsins segir ennfremur:
„ísland og Bandaríkin munu hafa sam-
vinnu um að upprœta og koma í veg
fyrir hvers konar ólöglega starfsemi, svo og
afstýra athöfnum, sem óheppileg áhrif hafa á
íslenzkt hagkerfi."
Túlkun þessara samninga hefur einmitt
komizt áþreifanlega á dagskrá nú nýverið í
sambandi við umræður og skoðanaskipti um
lögmæti eða ólögmæti herstöðvarsjónvarps-
ins á Keflavíkurflugvelli, sbr. greinar Sig-
urðar Líndals prófessors í Samvinnunni í vet-
ur. En það er samá öryggisleysið, sem veldur
því, að viss hluti borgarastéttarinnar á Is-
landi vill, að gengið sé í Efnahagsbandalagið
til að komast undir verndarvæng stærri auð-
fyrirtækja í glímunni við launþegana.
ÚR NATO
Hvað sem líður kröfunni um brottför hers-
íns, verðum við að gera okkur það fyllilega
Ijóst, að sumir lögskýrendur telja að
herstöðvasamningurinn sé svo klókinda-
lega orðaður, að meðan við erum í
Atlantshafsbandalaginu beri okkur Jagaleg
skylda til að viðhalda mannvirkjum her-
stöðvanna eða lieimila Bandaríkjunum að
annast það, jafnvel þótt herinn væri sjálfur
í brottu. Og ennfremur hitt, að enda þótt
herinn færi eftir 18 mánuði eins og tilskilið
er, þá gerir sú sama 7. grein hans ráð fyrir
þeim möguleika, að Bandaríkjamenn eða
NATO hafi óskoraðan rétt til að senda hann
hingað aftur, hvenær sem slíkt liættuástand
skapast, sem þeir munu sjálfir skilgreina sem
„state of emergency”.
Þótt ágætt væri í sjálfu sér að losna við
herinn sem slíkan, af þjóðernislegum og
þjóðhagslegum ástæðum, þá værum við jafn-
háðir erlendri forsjá og áður, meðan við erum
í NATO, og við værum í sömu lífshættunni
og áður, ef svo hörmulega vildi til, að stríð
brytist út. Ef nokkur mannvera á jörðinni
ætti yfirleitt að geta komizt lífs af úr hugs-
anlegri stórstyrjöld, þá væri okkar eina von
sú að segja okkur úr NATO, enda tekur það
sex mánuðum skemmri tíma en að semja um
brottför hersins. Og ef við ættum að vera
sjálfum okkur samkvæmir, þá ættum við að
tilkynna það öllum þjóðum heims, að við
myndum sprengjá Keflavíkurflugvöll í tætl-
ur, jafnskjótt og slíkt stríð brytist út, svo að
hér væri eftir engu slíku herstöðvarígildi að
slægjást.
85