Réttur - 01.04.1973, Blaðsíða 22

ÓLAFUR
R.
EINARSSON:
UM
FORRÆÐI
VESTUR-
EVRÓPU
Nauðsynlegt er að gera sér grein fyrir því,
hvert stjórnmálalegt forræði Vestur-Evrópu
hefur verið gagnvart öðrum heimsálfum og
stöðu hennar í dag.
Forræðistímabil Vestur-Evrópu hefst á
tímum lénsskipulags miðalda, það vex við
landafundina, en heimsyfirráð hennar tengj-
um við fyrst og fremst við blómatíma heims-
valdastefnunnar 1870—1914. Síðan hefur
staða Vestur-Evrópu gjörbreytzt. Helztu skýr-
inguna á því að Vestur-Evrópa missir forræði
sitt, er að finna í innbyrðisátökum hinna
voldugu auðdrottna. Þeir þurfm að leysa það
innhverfa vandamál, sem einkennt hefur
sögu 20. aldar, þ. e. hvaða sess stöðugt sterk-
ara Þýzkaland átti að fá á meginlandinu,
þannig að önnur ríki umhverfis héldu þó
sérstöðu sinni. Hér verða þau átök alls ekki
gerð að umtalsefni, fremur afleiðingar átak-
anna. Hér er um að ræða heimsstyrjaldir
tvær, sem verða til þess að auðvaldsríki Vest-
ur-Evrópu gláta forræði sínu.
Arið 1917 er grundvallarártal í því sam-
bandi. Þá leysast úr læðingi þau byltingaröfl,
er skópu Sovétríkin, sem reyndust er fram
liðu stundir ógnun við heimsforræði heims-
valdasinna Vestur-Evrópu. Hins vegar hefja
Bandaríkin sama ár afskipti af málefnum
Evrópu, þau græða á báðum styrjöldunum
og i lok þeirrar síðari koma Bandaríkin fram
sem mesta her- og fjármálaveldi heims. Vest-
ur-Evrópa velur síðan þann kost eftir 1945
að reyna að halda í það, sem eftir var forræð-
isins með aðstoð og í skjóli þessa mikla veldis.
I ljósi þessa skoða ég stofnun Atlanzhafs-
bandalagsins.
Tilgangur þess er tvíþættur:
I fyrsta lagi er bandalagið stofnað til að
hindra þjóðfélagsbyltingar í álfunni, koma í
veg fyrir framsókn sósíalismans ( sem merkir
það sama og útþensla Sovétríkjanna á máli
Natosinna). Að baki þessu verkefni liggur sú
draumsýn afturhaldsaflanna í kalda stríðinu
að vinna aftur ríki Austur-Evrópu, en við-
skiptahöftin við þau afhjúpa skýrast þá fyr-
irætlan.
I öðru lagi snýr andlit Nato að því að við-
halda yfirdrottnun gömlu nýlenduveldanna
í þriðja heiminum og gera auðhringum hins
kapítalíska heims kleift að nýta áfram auð-
lindir og markaði í þeim heimshlutum. Nato
og önnur hernaðarbandalög tengd Banda-
ríkjunum og herstöðvanet þeirra sem þegar
86