Réttur - 01.04.1973, Blaðsíða 36

ingasjóöur er nú um 1600 miljónir króna og til
orðinn fyrlr kauphækkun um 4%, sem verkamenn
gátu fengið, en kusu í framsýni sinni að láta leggja
i þennan tryggingasjóð sinn.
AFKOMUÖRYGGI
Rétturinn til öruggrar afkomu, einkum þá á
bjátar, er eitt af því, sem alþýða manna er langt
komin með að tryggja sér og hefur stigið risa-
skref I þá átt siðustu árin.
Núverandi 70. gr. stjórnarskrárlnnar er sú, sem
fátækraframfærslan með öllum hennar svívirðing-
um byggðist á, þar með sveitaflutningar, sundrung
fjölskyldna og svifting kosningaréttar, er styrk-
þegar áttu i hlut.* Þessi grein á að falla burt. I
krafti hennar hafa ómældar hörmungar verið leidd-
ar yfir fátæklinga þessa lands, ekki sízt framt til
1934.**
I stað gömlu groinargerðarinnar I anda fátækra-
laga og sveitaflutninga ætti að koma ný 70. gr.
t.d. orðuð eitthvað á þessa leið:
„Hver maður á rélt á læknishjálp og ókeypis
sjúkrahúsvist, þegar slys eða sjúkdóma ber að
höndum. Hver maður á og rétt á slikum styrkjum
úr almennum tryggingasjóðum, er slys, sjúkdóma,
örorku eða ellj ber að höndum, að nægi honum
til framfærslu. Sérstaklega skal tryggja rétt barna,
mæðra og ekkna á sama hátt. Sá, sem ekki fær
séð fyrir sér og sinum, á rétt á styrk úr almenn-
um sjóði. Nánar skal ákveða öll þessi réttindi með
lögum, en engan má svipta öðrum réitindum
fyrir að njóta þeirra.“
* Núverandi 70. grein hljóðar svo:
,,Sá skal eiga rétt á styrk úr almennum sjóði,
sem eigi fær séð fyrir sér og sínum, og sé eigi
öðrum skylt að framfæra hann, en þá skal hann
vera skyldum þeim háður, sem lög áskilja." Á
niðurlagi greinarinnar, — hér með breyttu letri, —
byggðust þrælalögin gegn styrkþegum.
** Sveitarflutningar og svipting kosningaréttar
styrkþegar voru numin úr lögum eftir kosningarn-
ar 1934.
100
JAFNRÉTTI TIL MENNTUNAR
Hin gamla stjórnarskrá var hvað menntun al-
mennings snerti miðuð við algert lágmark og enga
olmenna skólaskyldu.*
Eðlilegt væri að mannréttindaskrá alþýðu orðaði
71. grein stjórnarskrárinnar eitthvað á þessa leið:
„Oll börn og unglingar á aldrinum 7 til 16 ára
eiga rétt á ókeypis fræðslu, svo og yngri börn á
aðgangi að vöggustofum og dagheimilum, er með
þarf. Þeir, sem njóta viija framhaidsmenntunar og
sýna til þess hæfileika og áhuga, eiga og rétt á
ókeypis menntun. Tryggja skal efnahagslegt jafn-
récti til menntunar með lögum."
Ef til vill væri líka þörf á að hafa í stjórnar-
skránni ákvæði um rétt og skyldu til menntunar og
endurþjálfunar gagnvart fullorðnum, en oft er það
svo að fyrst verður að berjast fyrir slikum réttind-
um til að fá þau i lög og er þá stjórnarskráin
siðar hið æðra, helzt óafturkallanlega stig slikrar
tryggingar fyrir alþýðufræðslu.
HERSKYLDA?
Þá eru nokkur atriði i gömlu stjórnarskránni, sem
nauðsynlegt er að afnema, til þess að hindra að
nokkru afturhaldi geti tekizt að hagnýta þau í sina
þágu eða annarra og setja í staðinn ákvæði, sem
að gagni mættu verða.
Þannig er það t.d. 75. gr. stjórnarskrárinnar. Hún
hljóðar nú svo:
„Sérhver vopnfær maður er skyldur að taka
sjálfur þátt í vörn landsins eftir þvi sem nákvæmar
kann að verða fyrir mælt með lögum."
Herskylda er sem sé sett I stjórnarskrána af
konungi og embættismönnum hans á sinum tíma,
þó Islendingar hafi aldrei verið svo vitlausir að
* Núverandi 71. grein stjórnarskrárinnar hljóðar
svo:
„Hafi foreldrar eigi efni á að fræða sjálf börn
sín eða séu börnin munaðarlaus og öreigar, er
skylt að sjá þeim fyrir uppfræðingu og framfæri af
almannafé."
I