Réttur - 01.04.1973, Side 50

Og ef djöfull byltingarinnar hefur einhverntima náð
i hnakkadrambið á nokkrum manni, þá er það á
Nikulási öðrurn."
Áður hafði Engels, i bréfi sínu til Veru Sassu-
litsch 23. apríl 1895, lýst jafnvel af hreinni spá-
dómsgáfu hvernig byltingin i Rússlandi myndi þró-
ast:
„Aðalatriðið er að mínu áliti, að fyrsta sporið
sé stigið i Rússlandi, að byltingin byrji. Hvort það
er hinn eða þessi hópurinn, sem gefur merkið,
hvort þetta gerist undir hinum eða þessum fána,
það er mér sama um. Þó það væri bara „hallar-
bylting" — þá hyrfi hún fyrir straumnum næsta
dag. Þar, sem ástandið er orðið svona þrungið
óvissu, — þar sem byltingaröflin hafa hrannazt
upp, — þar, sem efnahagsaðstæður yfirgnæfandi
hluta fólksins verða æ ómögulegri með hverjum
degi — þar sem öll þróunarstig þjóðfélagsins frá
stigi frumsameignarinnar til nútíma stóriðju og fjár-
málavalds eru til, — og þar sem öllum þessum
andstæðum er haldið saman með dæmalausri harð-
stjórn, harðstjórn, sem verður æ meir óþolandi
fyrir æsku, sem sameinar hjá sér vit og metnað
þjóðarinnar,* — ef 1789 byrjar á slíkum stað, þá
er ekki langt að biða eftir 1793“.**
Það er því Ijóst að þeir Marx og Engels ein-
skorðuðu sig ekki við það á efri árum að byltingin
hlyti að hefjast í háþróuðum iðnaðarlöndum Vestur-
og Mið-Evrópu og að Engels setti eftir dauða
Marx æ meiri vonir á þann möguleika að ísinn
brysti fyrst þar eystra.
En hugarflug brautryðjendanna miklu var ekki
bundið við þennan möguleika einan af þeim tveim,
sem síðan hafa umskapað heimsmynd okkar aldar:
Þeir gátu einnig hugsað sér kínverska byltingu
sósíalismans samfara þeirri, er yrði i Evrópu.
I „Neue Rheinische Zeitung, Politisch-ökonom-
* Ónákvæm þýðing: Á þýzkunni stendur (en þar
þýtt úr frönsku, en á því máli er bréfið skrifað):
„die in sich die nationale Intelligenz und Wúrde
vereint."
** 1789 upphafsár frönsku byltingarinnar, 1793:
róttækasta byltingarárið.
114
Friedrich Engels.
ische Revue“ rita þeir Marx og Engels sameigin-
lega yfirlit (Revu) og í janúar/febrúar heftinu 1850
rita þeir m.a. um Kína, umbyltingu þá, sem innrás
stóriðjuvaranna brezku veldur, og hjal trúboða eins,
sem leizt ekkert á er hann kom til Evrópu eftir
20 ára dvöl i Kina að heyra þar talað um sósial-
ismann, sem hann kvað „skrilinn í Kína" líka vera
að boða. Og svo draga þeir félagarnir Marx og
Engels upp eftirfarandi mynd:
„Þegar okkar evrópsku afturhaldsmenn koma
loks að kinverska múrnum á yfirvofandi flótta
þeirra gegnum Asiu, —að þvi hliði, sem opnast
ætti inn í hinsta vigi erkiafturhalds og — ihalds,
A