Réttur - 01.04.1973, Blaðsíða 53

Cromwell vekur enn hatur hvarvetna á írlandi.
„Með hlutdeild I yfirdrotnuninni yfir Irlandi varpaði
Cromwell enska lýðveldinu út um gluggann", skrif-
aði Karl Marx i „Ireland and the Irish Question".
Ofaná kynþáttahatur bættu fylgismenn Crom-
wells trúarofstæki. Gefin var út fyrirskipun um,
að eftirlifandi irskir kaþólikar (þeir héldu fast við
arfgeng trúarbrögð) yrðu reknir til hrjóstrugustu
landshlutanna i hinum fjórum gömlu héruðum. Hin
þrjú (Ulster, Munster og Leisner) voru gefin her-
mönnum Cromwells og brezkum bændainnflytj-
endum. En þessi „endanlega lausn" á „írska vanda-
málinu" dugði ekki. Ibúarnir flúðu til fjalla, mynd-
uðu skæruliðasveitir og ógnuðu innflytjendunum.
Siðar giftust margir innflytjenda irskum konum og
það var haft á orði, að „mörg af börnum hermanna
Olivers á Irlandi gætu ekki talað stakt orð á
ensku".
I trássi við ensk lög sóttu íbúarnir aftur til þeirra
héraða sem þeir voru reknir frá, að vísu fullir von-
brigða og ofsóttir, en samt i eigin landi; jafnvel
til Ulster, þar sem enskir og skozkir mótmælendur
höfðu lagt undir sig frjósömustu býlin, komu
kaþólskir og settust að á harðbýlli jörðum, hvað
sem lögum leið.
Á Irlandi hefur verið æfinga- og tilraunastöð
brezkrar nýlendu- og heimsvaldastefnu. Ýmsar að-
ferðir síðar notaðar með góðum árangri í Afriku
eiga þar upptök sin. Eins og þeir deildu og öttu
saman múhameðsmönnum og Hindúum í Indlandi
og tryggðu um leið eigin yfirdrottnun þannig höfðu
þeir með áberandi árangri att saman kaþólskum
og mótmælendum á Irlandi; veitt mótmælendum
forréttindi, einokun á efnahagslegum tækifærum
og stjórnarfarsleg forréttindi sem tryggðu það, að
þeir styddu Breta og þeirra yfirráð, hversu óheilla-
vænlegt sem það var fyrir Irland. Og þessi minni-
hlutahópur varði forréttindi sín af engu minni ákafa
en Verwoerd eða Vorster sinn guðdómlega grund-
vallarrétt.
Það hafa verið undantekningar frá því að allir
irskir mótmælendur styddu eða samsömuðu sig
brezkri yfirstjórn og hagsmunum, svo sem Dean
Swift er tók málstað irsku þjóðarinnar, Wolfe Tone
o.fl.; og þeir tímar hafa verið í sögunni að mót-
mælendaverkamenn á Norðurírlandi hafa skilið, að
þeir áttu samstöðu með kaþólskum verkamönnum
gegn brezkri yfirdrottnun og höguðu sér samkvæmt
því. Því miður verður þetta varla sagt um nútím-
ann, með örfáum undantekningum þó.
ÍRLAND OG MARXISMINN
Þessi kafli ritgerðarinnar fjallar um rannsóknir
þeirra Marx og Engels og skilgreiningar á sögu
Irlands og írska vandamálinu frá sjónarmiði vis-
indalegs sósíalisma. Þeir áttu þá báðir heima á
Englandi og störfuðu þar, voru öllum þessum mál-
um nákunnugir, fylgdust með og voru á ýmsan
hátt tengdir hinni nýju írsku uppreisnarhreyfingu,
Fenian hreyfingunni, og Engels varði miklum tíma
í undirbúning rits um sögu Irlands, sem hann þó
aldrei lauk við vegna truflana frá aðvífandi kreppu
innan alþjóðahreyfingar kommúnista. Þeir Marx og
Engels lögðu einnig málstað irsku þjóðfrelsishreyf-
ingarinnar lið innan alþjóðahreyfingarinnar og
voru óþreytandi málsvarar hennar, enda þótt þeir
fengju lítinn hljómgrunn hjá brezkum verkalýð.
Enskir verkamenn litu á þá írsku sem keppinauta
og hötuðu þá; þeir hugsuðu eingöngu um eigin
afkomu og fannst þeir vera hluti herraþjóðarinnar
og gerðust handbendi brezkrar borgarastéttar og
auðvalds gegn Irlandi. Verður þetta efni ritgerðar-
innar ekki rakið frekar hér þó fróðlegt sé.
Skoðanir sinar og ályktanir byggðu þeir Marx og
Engels ekki aðeins á fræðilegum skilgreiningum á
efnahagssögu Irlands, heldur einnig á reynslu og
þrautseigju, ósigrandi vilja og fórnfýsi Iranna í
þjóðfrelsisbaráttunni gegnum aldaraðir. Þeir hentu
á lofti þjóðsöguna um tvö hundruð þúsund manna
herinn sem átti að fylgjast með „lýðskrumaranum"
Daniel O'Connell á ferðum hans um landið, og
Engels sagði: Látið mig fá tvö hundruð þúsund
Ira og ég skal steypa öllu brezka konungsveldinu
af stólil
Rannsóknir Marx og kynni af írsku þjóðfrelsis-
þaráttunni urðu til þess að hann endurmat vissa
þætti um baráttu verkalýðsins i ritum sinum, eða
eins og Lenín benti á; „I fyrstu hélt Marx, að
írska þjóðarhreyfingin mundi ekki frelsa landið frá
undirokun, það yrði hlutverk verkalýðsstéttar þess
ríkis sem kúgaði þá. . . . En enskur verkalýður
lét glepjast undir áhrif frjálslyndra og með því
að taka upp stefnu frjálslyndra i verkalýðsmálum
sviftu þeir sjálfa sig allri forustu. Borgaraleg frels-
ishreyfing Irlands varð æ öflugri og tók á sig bylt-
ingaryfirbragð. Marx endurskoðaði sjónarmið sitt
og leiðrétti: Hvilík óhamingja þjóðar að hafa kúgað
aðra þjóð. Ensk verkalýðsstétt verður ekki frjáls
fyrr en Irland hefur verið frelsað frá enskri undir-
okun."
117