Morgunblaðið - 07.05.2006, Blaðsíða 18

Alvarleg brot á rétti innflytj-enda á borð við þau semXing Haiu mátti þola, einsog fram kemur í meðfylgj-
andi viðtali, eru fátíð hér á landi, að
sögn Sæunnar Stefánsdóttur, að-
stoðarmanns félagsmálaráðherra og
formanns Innflytjendaráðs. En hún
segir þó dæmi þess að tilraunir séu
gerðar til að brjóta kjarasamninga.
„Aðilar vinnumarkaðarins, Sam-
tök atvinnulífsins og ASÍ til að
mynda, gera með sér kjarasamninga
sem móta þær leikreglur sem farið
er eftir. Ríkið kemur að þeim sem
þriðji aðili. Við höfum sem betur fer
fá dæmi um svona alvarleg brot á
innflytjendum, en það eru þó dæmi
um að gerðar hafi verið tilraunir til
að hlunnfara þá. Í þeim tilvikum á
kerfið að bregðast við og hvað okkur
varðar er til dæmis atvinnuleyfi ekki
framlengt fyrr en atvinnurekendur
hafa komið sínum málum í lag.“
Hún segir að sett hafi verið lög um
starfsmannaleigur fyrir síðustu ára-
mót sem ætlað hafi verið að bregðast
við þeirri þróun að fyrirtæki nýti sér
í vaxandi mæli þjónustu frá starfs-
mannaleigum. „Beint ráðningarsam-
band launþega og atvinnurekenda
hefur verið ráðandi hér á landi og við
viljum að það verði áfram meginregl-
an. Lögin ganga út á það að starfs-
menn erlendis frá viti hvaða lög og
reglur gilda í landinu og að ljóst sé
að þeim sé greitt eftir samningum.“
– Getur verið að meira sé um al-
varleg brot á rétti innflytjenda, en að
þau komi ekki upp á yfirborðið?
„Við líðum auðvitað ekki að svona
sé farið með fólk. Þegar við setjum
reglur ætlumst við til að farið sé eftir
þeim. Það verður að höfða til siðferð-
iskenndar og ábyrgðar atvinnurek-
enda. Við finnum að Samtök atvinnu-
lífsins hafa ekkert umburðarlyndi
gagnvart slíkri starfsemi, enda kem-
ur hún óorði á aðra sem standa sig og
þeir eru miklu fleiri.“
Íslenskur vinnumarkaður var
opnaður fyrir starfsmönnum frá nýj-
um aðildarríkjum EES 1. maí síðast-
liðinn. Sæunn segir að í þeirri löggjöf
felist ríkari tilkynningaskylda en áð-
ur hafi tíðkast; vinnuveitendur þurfi
að skila inn upplýsingum um laun
innflytjenda, í krónum talin, til
Vinnumálastofnunar. „Reynsla
þeirra þjóða sem hafa opnað sín
landamæri er sú að engar flóðgáttir
hafi opnast. Við teljum okkur vera
búin að taka kúfinn af þessari aukn-
ingu, því fólk frá þessum löndum
hefur verið í forgangi frá því í haust.“
Sæunn segir skilvirkt upplýsinga-
flæði mikilvægast þegar erlent
Við líðum ekki
að svona sé
farið með fólk
Morgunblaðið/Eyþór
Sæunn Stefánsdóttir segir dæmi um að reynt sé að hlunnfara aðflutt vinnuafl.
18 SUNNUDAGUR 7. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Glaðsinna og alúðlegurungur Kínverji er sest-ur gegnt blaðamanniásamt MagnúsiBjörnssyni túlki. Hann
heitir Xing Haiou, er 26 ára og réð
sig nuddara á íslenska nuddstofu,
þar sem hann hóf störf 8. júní árið
2002. Skemmst er frá því að segja að
ráðningarsambandinu lauk þannig
að hann strauk í desember árið 2003
eftir að hafa að eigin sögn upplifað
sig eins og hann væri í fangelsi. Í
framhaldi af því var vinnuveitandi
hans dæmdur til að greiða tæpar 5
milljónir í vangoldin laun, auk vaxta-
bóta, í Héraðsdómi Reykjaness í
janúar á þessu ári.
Lág laun og erfiðisvinna í Kína
Haiou er fæddur í Liaoning-hér-
aði í Norðaustur-Kína, sem er hluti
af Mansjúríu. Hann ólst upp í sveita-
héraði í grennd við borgina Anshan.
Eftir það lauk hann fjögurra ára
námi í heilsufræðum við iðnskóla og
síðan eins árs verklegu námi í nuddi
í Peking í framhaldi af því.
„Ég hlaut gott uppeldi,“ segir
hann. „Vissulega ólst ég ekki upp við
mikil veraldleg gæði en ég bjó ekki
við erfiðleika heldur. Og sveitalífið
er mun þægilegra og afslappaðra en
lífið í stórborginni.“
Haiou bauðst að koma til Íslands
þegar haft var samband við kennara
hans í Kína, en kínversk tengdamóð-
ir vinnuveitanda hans hér á landi
kannaðist við hann. Og kennarinn
hafði milligöngu um að bjóða Haiou
starf hér á landi.
„Ég átti ekki mikið val í Kína, þar
eru lág laun og mikil erfiðisvinna.
Það var því freistandi að fara utan.
Einn viðskiptavinur minn hafði
nefnt England, en það tók of langan
tíma. Þá kom kennarinn minn að
máli við mig og sagði gott að búa á
Íslandi, það væri hreint land og fal-
legt.“
10 þúsund í mánaðarlaun
Haiou segist hafa heyrt af Íslandi
áður en hann kom til landsins. „Ég
frétti af fólki frá Anshan sem hafði
farið til Íslands, einkum nuddarar.
Það fór tvennum sögum af dvölinni á
Íslandi. Sumum líkaði vel, öðrum
miður. Þeir síðarnefndu áttu við
svipuð vandamál að stríða og fannst
þeir misrétti beittir.“
Aðspurður hvernig laun hann hafi
samið um þegar ráðningarsamning-
urinn var gerður í október árið 2001,
svarar Hiaou blátt áfram: „Að sjálf-
sögðu voru þau ekki há. Þar spilaði
inn í áhugi á því að kynnast fram-
andi menningu og skoða sig um í
veröldinni. En það kom mér á óvart
þegar ég hóf störf á Íslandi að
vinnuálagið var mun meira en talað
hafði verið um.“
Launin sem Haiou fékk greidd á
mánuði voru þúsund yuan Renminbi
á mánuði eða sem samsvarar um tíu
þúsund krónum. Tveir aðrir Kín-
verjar unnu á stofunni og segir hann
að þeir hafi fengið sömu laun.
„Launin mín runnu beint til fjöl-
skyldu minnar í Kína. Við fengum
einnig frían mat og húsnæði, en við
bjuggum þar sem við unnum. Ég bjó
í litlu gluggalausu herbergi í kjall-
aranum og svaf á nuddbekknum.
Það var allt og sumt.“
– Þetta voru launin sem þú samdir
um í Kína?
„Já, en ég þekkti ekki kjörin hér á
Íslandi og vinnan var mun meiri en
um var samið. Þessi laun þættu í
sjálfu sér viðunandi miðað við það
sem fólk hefur í sveitum í Kína, en í
borgum þykir þetta ekki mikið.“
– Var einhver kennsla innifalin?
„Það var fyrst og fremst kveðið á
um hana til að lækka launin, en það
ákvæði var aldrei efnt í raun og
veru. Enda byrjaði ég að vinna um
leið og ég kom til landsins.“
Báru út blöð og auglýsingar
Unnið var frá morgni til kvölds á
nuddstofunni. „Við byrjuðum á því
klukkan sex á morgnana að bera út
blöðin, þar á meðal Morgunblaðið,“
segir hann og horfir kíminn til
blaðamanns. „Síðan var nuddað all-
an daginn og hætt í fyrsta lagi
klukkan átta á kvöldin. Það var líka
nuddað um helgar og þegar kom
dauður tími vorum við látnir bera út
auglýsingapóst fyrir stofuna, en það
var einkum á sunnudögum.“
Haiou segir að blaðburðinum hafi
lokið um áttaleytið á morgnana, en
launin fyrir það hafi runnið eins og
allt annað í vasa vinnuveitandans.
Þá var yfirleitt þegar búið að bóka
nudd og nuddað samfellt fram yfir
hádegi. Hádegisverður var veittur
einhvern tíma á bilinu eitt til þrjú
eftir því hvernig stóð á bókunum.
„Síðan var nuddað áfram – og nudd-
að og nuddað,“ segir hann. „Vinnu-
degi lauk yfirleitt um áttaleytið að
kvöldi, en stundum níu eða tíu. Þá
fengum við kvöldmat, sem var yf-
irleitt frá því kvöldið áður og hitaður
í örbylgjuofni.“
Að því loknu sá Haiou ásamt hin-
um nuddurunum um að þrífa nudd-
stofuna og þvo þvotta, en þvo þurfti
töluvert af handklæðum og lökum.
Þá var hann iðulega orðinn það ör-
magna að hann fór að sofa. Enda
þurfti hann að vakna snemma dag-
inn eftir.
Frí einn dag á ári — á jóladag
Svona langur vinnudagur í rúmt
ár segir Haiou að sé þreytandi lík-
amlega en sérstaklega erfiður and-
lega. „Það var lagt blátt bann við því
að við töluðum við viðskiptavini. Ég
hefði haft gaman af því að æfa mig
aðeins á íslenskunni og spjalla við
þá. Við fórum sáralítið úr húsi, það
var ekki tími til þess, þannig að okk-
ur leið eins og við værum í fangelsi.
Síðan var haft í hótunum við okkur
til að hafa okkur góða.“
– Hvernig hótanir voru það?
„Okkur var aðallega hótað með
því að hún [vinnuveitandinn] hefði
sambönd við undirheimana. Ef við
yfirgæfum svæðið eða værum henni
ekki þóknanlegir, þá myndi hún með
ánægju nýta sér þau sambönd. Svo
tók hún af okkur vegabréfin og
geymdi þau, sem var ein af ástæð-
unum fyrir því að við áttum erfitt
með að fá okkur lausa.“
Haiou segir að nuddstofan hafi að-
eins verið lokuð einn dag allt árið.
Það hafi verið jóladagur. „Það helg-
ast af því að þá fer enginn í nudd.
Reyndar var einnig lokað á páska-
dag, en þá vorum við látnir bera út
auglýsingar. Á aðfangadag vorum
við látnir vinna töluvert mikið. Þá
bauð hún fjölmörgum vinum og vel-
unnurum í nudd og einnig fulltrúum
fyrirtækja og fékk þá eitthvað í
staðinn, s.s. bíómiða.“
Slóð út úr ógöngunum
Einn daginn þegar Haiou var að
dreifa auglýsingum með hinum
tveim nuddurunum hittu þeir kín-
verskan mann, sem fór að ræða við
þá, og þá tóku málin óvænta stefnu.
„Hann upplýsti okkur um að þetta
væri alls ekki í samræmi við lög um
laun og aðbúnað á Íslandi,“ segir
Haiou. „Hann var ekkert að hafa
lágt um það, eins tilhneiging getur
verið til í kínverska samfélaginu.
Hann benti okkur á að tala við Al-
þjóðahúsið og athuga okkar réttar-
Okkur leið eins og við
værum í fangelsi
Fyrsta starf kínverska nudd-
arans Xing Haiou á Íslandi
var ólíkt því sem hann bjóst
við. Hann nuddaði alla
daga, sem var jú það sem
hann var ráðinn til að gera,
en svo bar hann út dagblöð
og auglýsingapóst, þvoði og
ræsti, og vann myrkranna á
milli. Allt fyrir tíu þúsund á
mánuði. Pétur Blöndal tal-
aði við hann um lífið í Kína
og á Íslandi, ævintýralegan
flótta og nýja framtíð.