Morgunblaðið - 25.08.2006, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
VEDUR

 






 
     

   !

 
"#
$!
%!!

!  &'
( 
)
* !
'-
./
'0
'1
'2
'2
'/
'1
'(
'(
3 4!

3 4!

5 4!

3 4!

)
%
4!

4!

4!




 )# + !
,- .  '
/ ! !
0 
   +-
 !
0 !
6-
6-
60
61
'/
6(
6(
''
'6
6(
'6
4!

4!

3 4!

4!

4!

4!

4!

4!

"12
 !  
 1 
3    2- 2   4!

1!
& 5# )67!
8 !!)
6'
6'
6'
60
62
7
(
(
66
6(
6(
4!

4!

5 3 4!

4!

4!

4!

4!

4!

4!

3 4!

9

:

 
 


 

  







 #   9 #  !* )

 

   ! 
;2   ; #  ;2   ; #  ;2  
!
 
89 



:<
9 = 



  
  


!!  >
9!  >
$ 2  >
 

7 
*    :
;

  

! 


 


 

 /   < * :=  .>(8
4!

 5  



:
5  % 


*


 6/ 61 
"3(4?
?;4@"AB"
C./B;4@"AB"
,4D0C*.B"
66-
.'1
001
/:0
/:2
/:'
7'6
-'/
6'/6
2./
6.'1
60'-
672'
6/.7
6-.6
'6'6
6122
02-
02.
0'1
060
'6/-
'6'.
'6/7
'/26''01
.:7
':/
6:'
':/
/:2
/:2
/:.
/:2
2:/
':'
':6 /:0





















E! Stjórnarandstaðan á tveggjakosta völ, þegar forystumenn
hennar horfa fram til næstu þing-
kosninga.
Annar kosturinn er sá, að hver
þeirra um sig geri hosur sínar
grænar fyrir Sjálfstæðisflokknum
og leiti eftir samstarfi við hann
um ríkisstjórn að kosningum lokn-
um.
   
Hinn að gangatil kosninga
með það yf-
irlýsta markmið
að mynda vinstri
stjórn.
   
Augljóst er aðsumir Sam-
fylkingarmenn
eru að horfa til
fyrri kostsins,
þ.e. samstarfs
við Sjálfstæð-
isflokk. Áhrifa-
menn hjá Vinstri
grænum hugsa á
svipaðan veg.
   
Það er hinsvegar ákveð-
ið vandamál fyr-
ir stjórnarandstöðuflokkana að
ganga til kosninga með þá yfirlýs-
ingu, að þeir vilji mynda vinstri
stjórn. Mesta hættan fyrir þá er
sú, að hinn almenni kjósandi
mundi óttast vinstri stjórn. Fólk
hefur aldrei haft það jafngott og
nú og hefði tæpast áhuga á að
taka mikla áhættu varðandi nýja
ríkisstjórn.
   
En jafnframt er ljóst að djúp-stæður skoðanaágreiningur
Samfylkingar og Vinstri grænna
vegna Evrópusambandsins mundi
gera þessum tveimur flokkum erf-
itt fyrir um að ná samstöðu um að
bjóða kjósendum upp á valkost til
vinstri.
   
Stjórnarandstöðuflokkarnir hafaborið Framsóknarflokkinn
þungum sökum vegna samstarfs
hans við Sjálfstæðisflokk. Er það
trúverðug stefna fyrir þá, að vilja
koma í hans stað?
STAKSTEINAR
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir
Tveggja kosta völ
Steingrímur
Sigfússon
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
RÚMIR tveir áratugir hafa liðið síð-
an Judi Chamberlin kom hingað til
lands síðast til að tala fyrir því að
gerðar yrðu grundvallarbreytingar í
meðhöndlun geðsjúkra. Eftir að hafa
flutt erindi á ráðstefnu Hugarafls
um geðheilbrigðismál í gær sagði
hún að nú virðist sú grundvallar-
breyting hafa orðið á áheyrendunum
að fólk sé reiðubúið að hlusta.
Sjálf greindist Chamberlin með
geðklofa ung að árum og segir að
reynsla sín af bandaríska heilbrigð-
iskerfinu hafi haft gríðarleg áhrif og
þá strax hafi hún ákveðið að þessu
kerfi ætlaði hún að breyta.
„Upplifun mín af heilbrigðiskerf-
inu var hræðileg. Ég missti alla
stjórn á eigin lífi, allt mitt sjálfstæði
og allan þann rétt sem ég átti að
hafa. Mér fannst þetta algerlega
rangt. Á þeim tímapunkti ákvað ég
að ég ætlaði að gera eitthvað til að
breyta þessu.“
Grunnurinn í þeirri hugmynda-
fræði sem Chamberlin hefur barist
fyrir í rúma þrjá áratugi er að sjúk-
lingar sem greinast með geðsjúk-
dóma geti náð fullum bata ef þeir
taka sjálfir ábyrgð á eigin heilsu, í
samráði við heilbrigðisstarfsfólk.
Einstaklingurinn á að velja sjálfur
hvaða úrræði henta, í stað þess að
heilbrigðisstarfsmenn segi honum
hvað hann þurfi að gera.
„Aukin áhersla á bata hefur haft
mikil áhrif. Fólk verður að skilja
hvað bati er, að fólk með geðsjúk-
dóma geti breyst. Það getur komist
aftur inn í venjulegt líf, farið í skól-
ann, farið í vinnuna, verið með fjöl-
skyldum og svo framvegis,“ segir
Chamberlin. „Bati er ekki eitthvað
sem bara gerist. Ef maður fótbrotn-
ar þarf maður bara að sitja og bíða
eftir því að beinið grói. Vissulega er
jákvætt hugarfar mikilvægt, en
þetta er líffræðilegt ferli. Bati geð-
sjúks fólks er tilfinningalegt ferli, og
snýst í grunninn um að breyta áliti
viðkomandi manneskju á því hvað sé
mögulegt. Ég hef unnið með fólki
sem hefur verið svo lengi fast í heil-
brigðiskerfinu að það segir mér hver
sjúkdómsgreining þess er áður en
það segir mér hvað það heitir. Fólkið
fer að hugsa um sjálft sig út frá sjúk-
dóminum, og segir „ég er geðklofi“
eða „ég er geðhvarfasjúkur“. Það
kemur að því að þetta verður þeirra
sjálfsmynd.“
Stærsta ljónið í veginum fyrir
breyttum aðferðum í meðhöndlun
geðsjúklinga hefur verið sú afar nei-
kvæða ímynd sem geðsjúkir hafa
haft meðal almennings.
Fordómar standa í vegi
„Fordómar fólks eru meðal ann-
ars þeir að geðsjúkir séu ofbeldis-
fullir, hættulegir og ófærir um að
stjórna eigin lífi,“ segir Chamberlin.
Heilbrigðisstarfsfólk hefur ekki
alltaf tekið hugmyndum Chamberlin
og skoðanasystkina hennar fagn-
andi. „Það sem hefur verið mest um-
deilt er sú hugmynd að fólk geti
ákveðið hvað það vill og hvað það vill
ekki þrátt fyrir að vera í andlegu
uppnámi. Geðheilbrigðiskerfið bygg-
ist upp á valdbeitingu, það er hægt
að neyða fólk til að leggjast inn á
spítala eða taka lyf. Mörgu starfs-
fólki í geðheilbrigðisþjónustu finnst
þessi möguleiki á valdbeitingu alger-
lega nauðsynlegur. Við erum ekki
sammála því.“
Kerfi sem eiga að hjálpa sjúkling-
um með því að taka af þeim völdin
geta aldrei orðið til þess að þeir nái
bata, segir Chamberlin. „Hvernig
getur maður treyst fólki til að hjálpa
sér, vitandi að þetta fólk getur svipt
þig frelsi hvenær sem er?“
Geðsjúkir geta náð bata
Morgunblaðið/Eyþór
Ábyrgð Judi Chamberlin telur að geðsjúkir geti tekið ábyrgð á eigin bata í stað þess að gefa sig kerfinu á vald.
EKKI skortir á vilja hjá íslenskum
stjórnvöldum til að bæta þjónustu
við geðsjúka, þó því sé ekki að neita
að úrræði mættu vera fleiri og víð-
sýnin mætti e.t.v. vera meiri, sagði
Siv Friðleifsdóttir heilbrigð-
isráðherra, þegar hún setti ráð-
stefnu Hugarafls um geðsjúkdóma
á Hótel Sögu í gær.
Ráðherra fagnaði vilja Hugarafls
til að stuðla að innleiðingu nýrra
hugmynda sem bætt geti þjónustu
heilbrigðiskerfisins við geðsjúka.
„Fordómar gagnvart geðsjúkum
hafa verið og eru enn raunverulegt
vandamál. Sem betur fer hefur okk-
ur þó orðið mikið ágengt í barátt-
unni gegn fordómum á liðnum ár-
um, enda hafa margir tekið
höndum saman í þeirri baráttu,
jafnt stjórnvöld, fagfólk, notendur
geðheilbrigðisþjónustu og aðstand-
endur þeirra,“ sagði Siv.
„Skert lífsgæði af völdum geð-
sjúkdóma, lamað starfsþrek og fé-
lagsleg einangrun eru raunveru-
leiki sem nauðsynlegt er að horfast
í augu við. Heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytið hefur á síðustu
árum stóraukið framlög til verk-
efna á sviði geðheilbrigðisþjónustu
og ný úrræði hafa litið dagsins ljós.
Vonandi eigum við eftir að fjölga
úrræðum frekar. Ég er sannfærð
um það að fjölbreytni sé af hinu
góða og deili þeirri skoðun með
Hugarafli og eflaust mörgum öðr-
um að í meðferð sé nauðsynlegt að
mæta hverjum og einum sem mest á
forsendum hans sjálfs,“ sagði Siv.
„Aðkoma notenda að stefnumót-
un og þróun þjónustu er vaxandi
krafa á öllum sviðum heilbrigð-
isþjónustu. Mér finnst þessi krafa
eðlileg og skiljanleg og tel að henni
eigi að mæta.“
Morgunblaðið/Eyþór
Siv Friðleifsdóttir og Berglind Nanna Ólínudóttir.
Úrræði mættu vera fleiri
»Judi Chamberlin greindist sjálfmeð geðklofasjúkdóm árið
1966, aðeins 21 árs gömul.
»Chamberlin komst í sambandvið hópa fólks sem deildi skoð-
un hennar um að geðsjúkdómar
væru meðhöndlaðar á algerlega
rangan hátt, og árið 1977 gaf hún
út bók um nýja sýn á bata geð-
sjúkra.
»Allar götur síðan hefur húnstarfað að geðheilbrigð-
ismálum. Í dag starfar hún m.a. við
miðstöð fyrir endurhæfingu geð-
sjúkra við Háskólann í Boston og er
einnig starfsmaður National Empo-
werment Center í Bandaríkjunum.
Í HNOTSKURN