Morgunblaðið - 25.08.2006, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
KAUPRÉTTARSAMNINGAR komust í tísku
um svipað leyti og hin svokallaða netbóla var
upp á sitt besta á síðari hluta 10. áratugarins,
enda hentaði vel að gefa stjórnendum og starfs-
fólki kauprétt þegar litlir peningar voru til að
greiða þeim laun. Allir áttu að græða. Netbólan
sprakk í ársbyrjun 2001, en eftir standa kaup-
réttarsamningar og aðrar aðferðir til að tengja
laun stjórnenda gengi fyrirtækisins.
Kaupréttarsamningar hafa komist í kastljósið
af og til á undanförnum árum, bæði þegar þeir
voru upphaflega gerðir, en ekki síður þegar
stjórnendurnir sem fengu samningana innleystu
hagnaðinn nokkrum árum síðar.
Að vissu leyti má segja að kaupréttarsamn-
ingar hafi komist í tísku og á árunum 2000–2001
gerði stór hluti íslenskra fyrirtækja slíka samn-
inga við einn eða fleiri stjórnendur. Að sögn sér-
fræðings hjá stóru endurskoðunarfyrirtæki
fækkaði kaupréttarsamningum verulega stuttu
síðar og það er aðeins á síðustu árum sem þeir
eru farnir að verða algengari. Annar sérfræð-
ingur tók undir þetta og sagði að svo virtist sem
ákveðið jafnvægi væri að nást þó að samning-
arnir sem gerðir væru í dag væru mun færri en
skömmu eftir aldamótin.
Enn í dag eru þó fyrirtæki af öllum stærðum
og gerðum sem stunda það að tengja laun yf-
irmanna, eins eða fleiri, við árangur fyrirtæk-
isins. Í fjármálafyrirtækjum og í þekkingarfyr-
irtækjum eru slíkir samningar nær
undantekningalaust í gangi við æðstu stjórn-
endur. Í öðrum fyrirtækjum er algengara að
sett sé upp einhvers konar bónuskerfi þegar vel
gengur, þó að kaupréttarsamningar séu vissu-
lega til staðar í sumum fyrirtækjum.
Kaupa hlutabréf á gömlu gengi
Til eru nokkrar aðferðir til að tengja laun
stjórnenda við gengi félagsins og hafa þær allar
sína kosti og galla, til að mynda er skattlagning
á þær tekjur sem þar verða til mismunandi.
Skipta má aðferðunum í tvo meginhluta, annars
vegar kaupréttarsamninga eða samninga um
kaup á hlutabréfum, en hins vegar bón-
usgreiðslur.
Kaupréttarsamningar eru misjafnir, en al-
gengast er að samið sé við stjórnendur um rétt á
að kaupa tiltekinn fjölda bréfa í félaginu á
ákveðnu verði eftir ákveðinn árafjölda, oft 3–5
ár. Þetta fer gjarnan saman við gerð áætlana
um gengi félagsins til jafnmargra ára. Stundum
eru sett skilyrði um að viðkomandi eigi bréfin í
ákveðinn árafjölda eftir að hann kaupir.
Verðið sem samið er um er oft það verð sem
er á bréfum í fyrirtækinu þegar samningurinn
er gerður, en getur einnig verið hærra. Ef geng-
ið hefur hækkað að loknum umsömdum ára-
fjölda hagnast stjórnandinn sem því nemur og
greiðir tekjuskatt af hagnaðinum.
Til að mynda mætti hugsa sér einfalt dæmi
um stjórnanda sem gerir samning um að kaupa
10.000.000 hluti í bankanum sem hann stýrir,
skat
Sérf
að m
hina
slíka
leng
á bré
að sö
nokk
í kau
Þa
irma
ónir
þrjú
af yf
hann
mark
skat
hver
Lán
Það
fyrir
um f
þáttu
ekki
sem
eink
legu
upp
Sa
irtæ
bund
fjárm
hver
mikl
þess
dreg
og fj
kaup
skip
Þó
við s
sérs
ná g
stóru
skilg
og er
starf
teng
isins
ig ge
hver
við u
Su
upp
fyrir
mön
irleit
starf
er bó
Þe
á lan
ingu
þess
anna
fimm árum eftir að samningurinn er gerður.
Þegar samningurinn er gerður er gengið í bank-
anum 4 kr. á hlut. Fimm árum síðar, þegar kem-
ur að því að nýta kaupréttarsamninginn og
kaupa bréfin, er gengi bankans komið upp í 20
kr. á hlut. Þá kaupir stjórnandinn á genginu 4,
fyrir 40 milljónir kr., en raunverulegt verðmæti
er 200 milljónir. Mismunurinn, 160 milljónir, er
þá hagnaður stjórnandans. Skattgreiðslur
vegna þessa eru tvenns konar. Fyrst greiðir
hann hefðbundinn tekjuskatt, 36,72%, af millj-
ónunum og þegar hann selur bréfin greiðir hann
10% fjármagnstekjuskatt af söluhagnaðinum.
Stjórnendum lánað fyrir hlutabréfum
Önnur aðferð til að gefa stjórnendum kost á að
eignast hlut í fyrirtækinu, og sýna þannig að
þeir hafi trú á því að það muni ganga vel, er að
selja stjórnendunum bréf í fyrirtækinu á mark-
aðsgengi. Veita fyrirtækin stundum lán fyrir
þeirri upphæð sem keypt er fyrir, en stjórnend-
urnir skuldbinda sig á móti til þess að eiga bréf-
in í ákveðinn árafjölda.
Að þeim tíma liðnum geta þeir selt bréfin og
innleyst hagnað ef fyrirtækið hefur gengið vel
undir þeirra stjórn. Af þeim hagnaði greiða þeir
10% fjármagnstekjuskatt.
Ef fyrirtækið veitir lán til hlutabréfakaup-
anna sem ekki ber hefðbundna vexti, sem
ákvarðaðir eru af ríkisskattstjóra, telst lánið
skattskyld fríðindi starfsmannsins og af því ber
að greiða tekjuskatt. Ef lánin eru á eðlilegum
lágmarkskjörum, sem tilgreind eru af rík-
isskattstjóra á ári hverju, er ekki um það að
ræða. Í ár er lágmarks vaxtahlutfallið 11%.
Þegar stjórnendur gera samninga af þessu
tagi fylgir stundum trygging fyrir því að fyr-
irtækið kaupi bréfin á sama verði og þau voru
keypt á ef gengið lækkar. Þessi trygging ver
starfsmenn fyrir tapi gangi fyrirtækið illa.
Samkvæmt sérfræðingi hjá stóru endurskoð-
unarfyrirtæki hafa slíkir samningar orðið al-
gengari á undanförnum árum, en hjá við-
skiptabönkunum virðist sem verulega hafi
dregið úr slíkum tryggingum.
Slíkir samningar eru verðmætir, og und-
anfarna mánuði hefur ríkisskattstjóri sýnt þess-
um samningum, þar sem fyrirtækið tryggir
starfsmanninn gegn tapi, aukinn áhuga, segir
lögmaður sem sérhæfir sig í skattalöggjöfinni.
Sérfræðingur hjá endurskoðunarfyrirtæki
bendir ennfremur á að síðasta haust hafi rík-
isskattstjóri sent út bréf til fjölda fyrirtækja þar
sem m.a. var spurt hvort kaup starfsmanna hafi
verið tryggð á þennan hátt. Tekur ríkisskatt-
stjóri fram að um sé að ræða verðmæti sem bera
eigi tekjuskatt. Um það hafa þó ekki fallið neinir
úrskurðir hér á landi og engir dómar.
Í úrskurði yfirskattanefndar frá árinu 2005 er
þó fjallað um verðmæti slíks samnings í kjölfar
þess að stjórnandi sem gerði samninginn fram-
seldi hann til erlends fyrirtækis sem hann átti
einn. Í nágrannalöndunum hefur fengist stað-
fest með dómum að samningar á borð við þessa
séu skattskyld hlunnindi.
Verðmæti slíkra samninga, og þar af leiðandi
Fréttaskýring | Fyrirtæki af öllum stærðum og gerðum
Kaupréttarsa
SÓKN Á
FJÖLMIÐLAMARKAÐI
Ákveðin þáttaskil urðu í gærhjá Árvakri hf., útgáfu-félagi Morgunblaðsins.
Fyrirtækið greindi í fyrsta lagi
frá nýrri stefnumótun, þar sem
hlutverk þess er endurskilgreint.
Árvakur verður ekki fyrst og
fremst blaðaútgáfa eins og fyr-
irtækið hefur verið frá upphafi,
heldur alhliða miðlunarfyrirtæki
og er stefnan sú að innan þriggja
ára verði hægt að skrá félagið í
Kauphöll Íslands.
Fyrir átta árum var vefútgáfu
Morgunblaðsins, mbl.is, hleypt af
stokkunum. Vefurinn hefur síðan
vaxið og dafnað hraðar en nokk-
urn óraði fyrir í upphafi. Hann er
nú langvinsælasti vefur landsins
með yfir 210.000 einstaka notend-
ur í síðustu viku, meira en 1,6
milljónir innlita og yfir 13 millj-
ónir flettinga. Stjórn Árvakurs hf.
hefur nú markað sér stefnu um að
nýta þessa sterku stöðu til að
þróa mbl.is þannig að notendur
fái í gegnum hann aðgang að mun
fjölþættari þjónustu, t.d. tölvu-
pósti og jafnvel símaþjónustu.
Ætlunin er að í þessari þróun í
átt að svokallaðri samskiptagátt
verði möguleikar í ljósvakamiðlun
nýttir. Það er augljóst að net-
miðlun og sjónvarp munu renna
saman í vaxandi mæli á næstu ár-
um.
Rúmir átta mánuðir eru nú liðn-
ir frá því að Árvakur keypti 50%
hlutafjár í Ári og degi, útgáfu-
félagi Blaðsins, sem hefur verið
dreift ókeypis til heimila á höf-
uðborgarsvæðinu. Það er í fyrsta
sinn sem Árvakur hf. kaupir hlut í
öðru dagblaði, en er í samræmi
við það sem útgáfufélög áskrift-
arblaða í nágrannalöndum okkar
hafa gert á undanförnum árum.
Með þessum kaupum varð til öfl-
ugasta blaðaútgáfa á Íslandi. Ár-
vakur hf. hyggst nú styrkja stöðu
sína á fríblaðamarkaðnum frekar.
Þannig er stefnt að því að Blaðinu
verði frá og með septembermán-
uði dreift að morgni dags og
verða það blaðberar Morgun-
blaðsins sem sjá um þá dreifingu.
Í tilkynningu stjórnar Árvakurs
segir að uppbygging félagsins
byggist á því að það verði eflt til
sóknar á næstu mánuðum með
nýju fjármagni. Það sé nú til með-
ferðar og afgreiðslu í stjórn og
hluthafahópi félagsins. Það má
því gera ráð fyrir að umsvif út-
gáfufélags Morgunblaðsins aukist
mjög á næstu misserum. Því
fagna þeir að sjálfsögðu, sem
starfa við útgáfu blaðsins.
Í annan stað var í gær ráðinn
nýr forstjóri Árvakurs hf. til að
stýra þeirri sókn og uppbyggingu,
sem framundan er. Einar Sig-
urðsson hefur víðtæka reynslu
sem fjölmiðlamaður, fram-
kvæmdastjóri fjölmiðlafyrirtækis
og stjórnandi hjá umsvifamiklu
stórfyrirtæki. Hann er kraftmikill
forystumaður og vel til þess fall-
inn að stýra Árvakri í harðri og
óvæginni samkeppni á fjölmiðla-
markaðnum.
Í þriðja lagi var í gær greint frá
breytingum á útgáfu Morgun-
blaðsins, sem munu líta dagsins
ljós á næstu dögum. Lesendur
blaðsins munu í dag taka eftir
breytingum á útliti og uppröðun
efnis í blaðinu. Þær breytingar
eru til þess hugsaðar að gera
blaðið læsilegra og aðgengilegra
fyrir lesendur.
Aðalblað Morgunblaðsins dag
hvern verður eflt með nýju efni.
Sú breyting verður á útgáfunni að
efni Tímarits Morgunblaðsins og
tímaritanna Lifunar og M verður
fellt inn í aðalblaðið. Þannig mun
blaðið bjóða upp á efni um t.d.
mat, vín, húsbúnað, tízku, lífsstíl
og afþreyingu dag hvern í stað
þess að bera það á borð sjaldnar
en í stærri skömmtum. Með þess-
um breytingum er jafnt komið til
móts við þarfir lesenda, sem vilja
slíkt efni á hverjum degi, og aug-
lýsenda, sem munu eiga greiðari
aðgang að lesendum blaðsins í að-
alblaðinu, sem hefur mestan og
beztan lestur þeirra blaða sem út-
gáfa Morgunblaðsins saman-
stendur af. Aðalblað Morgun-
blaðsins verður enn stærra og
fjölbreyttara en verið hefur, sér-
staklega helgarútgáfan frá föstu-
degi til sunnudags.
Morgunblaðið mun kappkosta í
enn ríkari mæli en áður að fréttir
þess veiti lesendum sem mestar
upplýsingar og fræðslu. Aukin
áherzla verður því lögð á upplýs-
ingaramma og myndræna fram-
setningu frétta.
Sérblöð Morgunblaðsins, þ.e.
Lesbókin, barnablaðið og blöðin
um íþróttir, viðskipti, bíla, fast-
eignir og atvinnu munu fá nýjan
svip og þar verða einnig gerðar
ýmsar breytingar varðandi efn-
istök og innihald, sem lesendur
munu kynnast nánar á næstu dög-
um og vikum.
Breytingar á Morgunblaðinu
eru þáttur í þeirri sókn, sem
stjórn Árvakurs hf. vill hefja á
fjölmiðlamarkaði og eru til þess
ætlaðar að skjóta enn traustari
stoðum undir samkeppnisstöðu
blaðsins og afkomu. Breytingarn-
ar eru að sjálfsögðu gerðar með
það í huga að þær falli lesendum
vel í geð og eru m.a. byggðar á
könnunum á óskum lesenda blaðs-
ins. Ritstjórn Morgunblaðsins vill
vera í sem beztu sambandi við
lesendur og fagnar því öllum við-
brögðum og athugasemdum frá
þeim sem varða breytingarnar á
blaðinu.