Morgunblaðið - 25.08.2006, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 2006 21
ERLENT
KONA á leið upp stigagang í
einu úthverfi Beirútborgar
en útveggurinn hrundi í
einni loftárás Ísraela á dög-
unum. Tugir þúsunda húsa í
Líbanon eru rústir einar og
hundruð þúsunda manna
heimilislaus.
Reuters
Stigagangur í Beirut
Ósló. AP. | Fyrsta vetnisáfylling-
arstöðin var opnuð í Noregi á
þriðjudag en stefnt er að því að
fjölga þeim þar í landi á næst-
unni og koma þeim einnig upp í
Danmörku og Svíþjóð.
Fyrirtæki, stjórnvöld og
samtök, sem taka þátt í sam-
starfsverkefninu HyNor, stefna
að því að koma upp því, sem þau
kalla „vetnisþjóðleið“ á milli
Óslóar og Stafangurs. Er hún
580 km löng og 2009 eiga að
vera komnar upp nógu margar
vetnisstöðvar til að vetnisbílar
geti farið hana vandræðalaust.
Var fyrsta stöðin opnuð í fyrra-
dag í Stafangri og er hún í eigu
olíufélagsins Statoil, sem hefur
lagt mikið af mörkum til rann-
sókna á öðrum orkugjöfum en
olíu.
Bílar auka magn gróð-
urhúsalofttegunda
Helen Bjørnøy, umhverf-
isráðherra Noregs, sagði er hún
opnaði stöðina, að bílar ættu
mikla sök á framleiðslu gróð-
urhúsalofttegunda og því væri
þróun vetnisbíla og þeirra inn-
viða, sem þeim fylgdu, mik-
ilvægt spor í rétta átt.
Frá vetnisbílum kemur að-
eins vatn og hiti en þeir eru enn
fremur dýrir og komast ekki
mjög langt á tankfyllingu.
HyNor er í samstarfi við Hy-
Future í Svíþjóð og Hydrogen
Link í Danmörku og tilgang-
urinn sá að koma upp vetn-
iskerfi, áfyllingarstöðum og
öðru, sem til þarf, í öllum lönd-
unum.
„Vetnis-
þjóðleið“
í Noregi
VÍSINDAMENN við Adv-
anced Cell Technology,
frumurannsóknastöð í
Massachusetts, segjast hafa
fundið leið til að stunda stofn-
frumurannsóknir án þess að
farga um leið fósturvísum.
Margt trúað fólk telur slíka
meðferð á fósturvísum jafn-
gilda morði á mannveru og
stjórnvöld í Bandaríkjunum
hafa því af siðferðislegum
ástæðum bannað að rann-
sóknirnar hljóti opinbera
styrki. En umrætt vís-
indateymi, sem er undir for-
ystu Robert Lanza, segist í
tímaritinu Nature hafa rækt-
að stofnfrumulínur með því að
nota tækni sem annars er not-
uð til að skima erfðaefni í fóst-
urvísi áður en honum er komið
fyrir í legi eftir glasafrjóvgun.
Við glasafrjóvgun verða
ávallt til fleiri fósturvísar en
þörf er fyrir, afganginum er
annaðhvort eytt eða hann
frystur. Með skimun eftir
glasafrjóvgun er kannað hvort
fósturvísir sé gallaður og for-
eldrunum gefinn kostur á að
nota annan. Rannsakað er
DNA-erfðaefnissýni úr frumu
sem sótt hefur verið í fóst-
urvísinn.
Lanza og félögum hans hef-
ur að sögn breska blaðsins
The Guardian tekist að ná í
um 90 stofnfrumur úr alls 16
þriggja daga gömlum fóst-
rannsóknum vestra á stofn-
frumum. En með nýju aðferð-
inni sé enginn siðferðislegur
vandi fyrir hendi, ekki fari
neitt líf forgörðum. „Vonandi
er með þessu búið að fjarlægja
síðustu afsökun forsetans fyr-
ir því að vera á móti rannsókn-
unum. Við vonum að nú sé bú-
ið að finna leið út úr pólitíska
öngstrætinu,“ segir Lanza.
Efasemdir og gagnrýni
Ekki eru allir sannfærðir
um lausnin sé fundin. Bent er
á að ekki sé endanlega sannað
að það skaði á engan hátt heil-
brigðan fósturvísi að taka úr
honum frumusýni og foreldrar
muni sjaldan fást til að veita
leyfi fyrir því. „Sumir fóst-
urvísar lifa [sýnatökuna] ekki
af,“ segir Alison Murdoch við
International Centre for Life,
rannsóknasmiðstöð í New-
castle í Bretlandi. Jafnframt
þykir mönnum óvíst að hægt
verði að búa til miklar birgðir
af frumulínum með aðferðinni
þótt Lanza sé bjartsýnn.
Fleiri gagnrýnisraddir
heyrast. „Þetta er önnur og
gagnleg aðferð til að búa til
stofnfrumur úr fósturvísi en
ekki er tekið á grundvall-
arspurningunni um siðferðið:
Hvað verður um fósturvísa
sem reynast vera með erfða-
fræðilega galla og þá sem eru
heilbrigðir en ekki er þörf fyr-
ir?“ segir Chris Shaw, pró-
fessor við geðlækningadeild
King’s College í London.
urvísum en á því aldursstigi
eru aðeins átta frumur í fóst-
urvísinum sem verður til eftir
að eggið hefur verið frjóvgað.
Frumurnar voru síðan not-
aðar til að rækta á nokkrum
dögum tvær nýjar og heil-
brigðar stofnfrumulínur.
Segir Lanza að ákvörðun
stjórnar George W. Bush for-
seta um bann við opinberum
styrkjum hafi hamlað mjög
Stofnfrumur án þess
að eyða fósturvísi
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is »Stofnfrumur myndast áfyrstu dögum fósturs og
geta myndað nær allar gerð-
ir vefja sem fyrirfinnast í lík-
amanum.
»Vonast er til að hægtverði að nota stofn-
frumur til að lækna ýmsa
sjúkdóma og jafnvel mænu-
skaða. Yrði þá stofnfrumum
af réttri gerð komið fyrir í
sjúkum vefjum.
»Margt trúað fólk telur aðum morð sé að ræða þeg-
ar vísindamenn nota frumu-
línur úr fósturvísum til að
búa til nýjar stofnfrumur og
eyða síðan fósturvísunum.
»Fósturvísir er fyrsta stiglífverunnar eftir að egg-
ið hefur frjóvgast. Fyrstu
dagana er um að ræða
hnapp af nokkrum frumum,
þær fjölga sér hratt og
mynda loks fóstur.
Í HNOTSKURN