Morgunblaðið - 25.08.2006, Page 42

42 FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Framsóknarflokkurinn er ei-
lífðarsmáblómið í íslenzku flok-
kaflórunni. Og nú hefur flokk-
urinn fundið upp nýjan formann.
Mann, sem kemur úr eldsmiðju
samvinnuhreyfingarinnar gömlu,
ekta sósíalisti á æskudögum,
raunsær menningargaur og
fræðslupostuli, sem alltaf hefur
sýnt frumkvæði í framkvæmd.
Hann hefur horft upp á allan
hrunadansinn: Þegar Eyjólfur
Konráð Jónsson læðupokaði
gegnum Alþingi frumvarpinu um
að kaupfélög landsins skikkuðust
til að greiða lágmarksvexti af
inneignum félagsmanna, sem
nefnd félög höfðu haft til vaxta-
lausrar ráðstöfunar áratugum
saman. Þarafleiðandi endalok
SÍS-veldisins og uppskiptingu
eftirlátinna reytna til ein-
staklinga og félaga, sem kunnu
bæði á samfélag og rekstur.
Hann hefur fylgzt með, hvernig
hinn pólitíski armur sam-
vinnuhreyfingarinnar, Fram-
sóknarflokkurinn, hefur aðlagað
sig breyttum aðstæðum í sam-
félaginu, vafalítið er hann einn
helzti hugmyndafræðingurinn að
baki því yfirskilvitlega krafta-
verki, að enn er þessi flokkur
hérnamegin grafar.
Jón Sigurðsson hefur alls-
staðar verið nálægur síðustu 25
árin, þegar ráðskast hefur verið
um stefnumótun og flokksmál.
Ímyndarfræðingar stjórnmál-
anna eiga vafalaust eftir að
reyna að breyta þessum huldu-
dreng Framsóknarflokksins:
raka af honum tætingslegt
skeggið og sjæna hann upp og
gera hann dáldið sivjarlegri. En
vonandi tekst honum að varð-
veita þau ágætu gildi, sem hann
hefur tileinkað sér á löngum ferli
menningar, viðskipta og mann-
legra samskipta.
Bragi Kristjónsson
Huldudrengurinn
Höfundur er bókakaupmaður.
FRUMSPEKI og hinstu rök til-
verunnar eru til umræðu í grein-
inni „Raunvísindin og trúin á per-
sónulegan Guð“ sem dr. Steindór
J. Erlingsson, vís-
indasagnfræðingur,
skrifar í Morg-
unblaðið um miðbik
ágústmánaðar. Þar
verður ekki betur séð
en að hann haldi því
fram að vísindi og
trú geti ekki farið
saman, en þetta segir
vísindasagnfræðing-
urinn þrátt fyrir að
hafa að eigin sögn
lesið vel á þriðja tug
bóka eftir raunvís-
indamenn og guð-
fræðinga, sem allir
leitast við að færa
rök fyrir hinu gagn-
stæða, sem er að vís-
indi og trú geti sem
best farið saman.
Það er því ekki gott
að átta sig á hvert
vísindasagnfræðing-
urinn er að fara. Lít-
um samt nánar á
málið.
Raunvísindamenn-
irnir og guðfræðing-
arnir sem Steindór
vísar til virðast falla
á prófi hans vegna
þess að þeir að hans
eigin sögn eyða of litlu púðri í að
svara því hvernig hægt sé að finna
Guði stað í heimsmynd raunvísind-
anna. Þó segir hann eina und-
antekningu að finna frá þessu.
Einn þessara ágætu fræðimanna
leitast við að finna Guði stað innan
heimsmyndar raunvísindanna.
Þessi fræðimaður er líffræðipró-
fessorinn Kenneth Miller, sem
lætur sér til hugar koma að lög-
mál skammtafræðinnar hafi að
geyma svigrúm fyrir Guð. Fram-
setning Millers er í þá veru að hin
óráðnu lögmál
skammtafræðinnar
séu þess eðlis að þau
„opni fyrir mögu-
leikann á Guði á mjög
skemmtilegan hátt“.
Hin raunvísindalegu
lögmál virðast því
ekki úthýsa Guði held-
ur eru þau þannig úr
garði gerð að svo virð-
ist sem unnt sé að
gera ráð fyrir honum.
Steindór er ekki
allskostar ánægður
með þetta og dregur
þá einkennilegu álykt-
un, að þessar „vanga-
veltur Millers sýni í
hnotskurn að ekki sé
hægt að finna sam-
hljóm með trú á per-
sónulegan guð og
raunvísindum“. Ein-
hver hefði hins vegar
látið sér detta í hug að
þessar hugmyndir
væru einmitt til þess
fallnar að draga þver-
öfuga ályktun.
Þegar þarna er kom-
ið sögu í grein Stein-
dórs verður nokkuð
snúið að fylgja rök-
semdafærslu hans, en svo virðist
vera sem hann finni vangaveltum
Millers það helst til foráttu að
þær séu lítið annað en hliðstæður
vithönnunartilgátunnar svokölluðu
og engu skárri en hún, en vithönn-
unartilgátan er að því er mér
skilst runnin undan rifjum krist-
inna bókstafstrúarmanna í Banda-
ríkjunum. Hafa þeir haldið því
fram að um vísindalega tilgátu sé
að ræða og í krafti þeirrar sann-
færingar sinnar hafa þeir sett
fram þá kröfu að hún verði kennd
í bandarískum skólum og það til
jafns við „aðrar“ vísindalegar til-
gátur um tilurð heimsins. Það
liggur hins vegar ljóst fyrir að til-
gátan sú er ekki á nokkurn hátt
vísindaleg. Munurinn á vithönn-
unartilgátunni og vangaveltum
Millers er aftur á móti sá, að á
meðan vithönnunartilgátu bók-
stafstrúarmannanna er teflt fram
sem einhverju sem hún ekki er
þ.e. sem raunvísindalegri tilgátu
þá er Miller, sem er prófessor við
Brown University í Bandaríkj-
unum, sér augljóslega meðvitaður
um, að hann er einungis að setja
fram hugmyndir og möguleika
sem hann telur að heimsmynd
raunvísindanna útiloki ekki held-
ur bjóði upp á. Ályktun Steindórs
að „vangaveltur Millers sýni í
hnotskurn að ekki sé hægt að
finna samhljóm með trú á per-
sónulegan guð og raunvísindum“
er því broguð, svo ekki sé meira
sagt.
Tilgangur Steindórs með grein
sinni virðist mér hafa verið að
sýna fram á að heimsmynd trúar
og raunvísinda geti ekki farið
saman. Ekki verður séð að það
ætlunarverk hafi tekist og á með-
an svo er má telja allar líkur
standa til þess að klerkar lands-
ins sem Steindór sendir tóninn í
grein sinni – muni kinnroðalaust
líta svo á að trú og vísindi geti
sem best farið saman og geti hér
eftir sem hingað til auðgað menn-
ingu okkar. Vitaskuld verður öll-
um þó áfram ljóst að forsendur
og nálganir þessara greina við að
afhjúpa leyndardóma lífsins eru
og verða afar ólíkar án þess að
önnur þurfi endilega að útiloka
hina.
Vangaveltur
og vithönnun
Kristinn Jens Sigurþórsson
skrifar um trú og vísindi
Kristinn Jens
Sigurþórsson
’… forsendur ognálganir þessara
greina við að af-
hjúpa leynd-
ardóma lífsins
eru og verða afar
ólíkar án þess að
önnur þurfi endi-
lega að útiloka
hina.‘
Höfundur er sóknarprestur
í Saurbæ á Hvalfjarðarströnd.
INNFLUTNINGUR marg-
víslegra vara og þjónustu veitir
okkur miklu betri valkosti en við
hefðum annars. Án alþjóðaviðskipta
hefðum við því töluvert minni lífs-
gæði.
Alþjóðaviðskipti með vörur og
þjónustu verða lykill að velferð
okkar í framtíðinni og það sama
gildir um flest við-
skiptalönd okkar. Öll
lönd hagnast af alþjóð-
legum viðskiptum með
vörur og þjónustu með
því að nýta samkeppn-
isyfirburði sína. Stofn-
un WTO alþjóða-
viðskiptastofnunarinnar
hefur veitt aðildarlönd-
unum í heild hagrænan
ávinning sem nemur
500 milljörðum Banda-
ríkjadala. Sem dæmi
má nefna að í Noregi
lækkaði niðurfelling
tolla á fatnað ein og sér verð um 15
milljarða norskra króna á tíma-
bilinu 1995–2005. Þetta hefur kom-
ið neytendum og öllu þjóðfélaginu
til góða. Samt eru enn við lýði
áhrifaríkar viðskiptahindranir og
því miklir möguleikar til þess að
styrkja verslun með vörur og þjón-
ustu á heimsvísu.
Í riti sem nýkomið er út hjá
samtökum verslunar og þjónustu í
Noregi (HSH) er lýst þýðingu
verslunarinnar fyrir Noreg og fyrir
viðskiptalönd þess. Í umræðu um
ritið segir Thomas Angell fram-
kvæmdastjóri hjá HSH: „ Oft er
því ranglega haldið fram að út-
flutningur vara og þjónustu sé hag-
kvæmur fyrir norska þjóðarbúið á
meðan innflutningur hafi neikvæð
áhrif. Hið rétta er auðvitað að bæði
útflutningur og innflutningur eru
afgerandi fyrir virðissköpun okkar
og velferð. Sem dæmi eru um 75%
af norskum innflutningi fjárfesting-
arvörur og rekstrarvörur sem not-
aðar eru í norska framleiðslu, sem
eru mikilvægar fyrir virðissköpun
og vöxt í Noregi.“
Á Íslandi er myndin að mörgu
leyti svipuð þessu, einkum síðustu
misserin, og verða alþjóðleg við-
skipti með vörur og þjónustu frem-
ur en annað lykillinn að efnahags-
legum og menningarlegum
framförum þjóðarinnar í framtíð-
inni. Þýðing hráefnisframleiðslu og
iðnaðar mun vissulega áfram vera
mikil í hagkerfinu, en hún mun á
sama hátt og í öðrum
löndum Evrópu fara
minnkandi um leið og
verslun og þjónusta
verða í vaxandi mæli
þær greinar sem
drífa áfram velferð
og vöxt í þjóðfélag-
inu.
Það er rík ástæða
til að undirstrika þýð-
ingu þess að sífellt
verði leitað leiða til
þess að efla versl-
unarfrelsi með vörur
og þjónustu að og frá Íslandi, en
nú eru t.d. miklar og óeðlilegar
hömlur á innflutningi samanber
innfluttar landbúnaðarvörur. Það
verður líka mikilvægt að stuðla að
því að þjónustuviðskipti, hvort sem
er til eða frá Íslandi verði sem auð-
veldust þannig að íslensk fyrirtæki
og neytendur fái notið þeirra kosta
sem alþjóðlegur þjónustumarkaður
veitir. Í öllum þessum málum er
það óviðunandi staða, að stjórn-
málamenn og aðrir sem málum
stýra fyrir hönd landsins á al-
þjóðavettvangi skipi sér í sveit aft-
urhaldssömustu ríkja heims, þeirra
sem forðast að móta umhverfi sitt
og láta fremur hrekja sig til og frá
í stöðugri varnarbaráttu fyrir kyrr-
stöðu í heimalandi sínu. Slík er
staðan varðandi verndartolla á inn-
flutt kjöt, egg, mjólkurvörur og
blóm á Íslandi.
Tillögur formanns Matvöru-
nefndar forsætisráðherra eru fagn-
aðarefni og hljóta vonandi sam-
þykki. Þær eru samt aðeins áfangi
á þeirri leið að gera verslunina
hagstæðari og lækka matvælaverð.
Áfram þarf að vinna af fullum
krafti við að afnema þær viðskipta-
hindranir sem koma í veg fyrir að
Íslendingar njóti t.d. að fullu aðild-
arinnar að innri markaði Evrópu-
sambandsins. Haftalaus verslun er
takmarkið.
Alþjóðaviðskipti
skapa vöxt og velferð
Sigurður Jónsson skrifar
um haftalausa verslun ’Það er rík ástæða til aðundirstrika þýðingu þess
að sífellt verði leitað leiða
til þess að efla versl-
unarfrelsi með vörur og
þjónustu að og frá Ís-
landi …‘
Sigurður Jónsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Samtaka verslunar og þjónustu.
BJÖRGUNARMIÐSTÖÐIN
Skógarhlíð er heitið á gömlu
slökkvistöðinni í Skógarhlíð en hús-
næðið hefur verið stækkað mikið og
þangað hafa á undanförnum árum
flutt inn starfsemi sína
Neyðarlínan, Ríkislög-
reglustjórinn, Land-
helgisgæslan og Slysa-
varnafélagið
Landsbjörg. Auk þess
að vera slökkvistöð og
skrifstofuhúsnæði er
húsnæðið meðal ann-
ars nýtt fyrir stjórn-
stöð Neyðarlínunnar,
Fjarskiptamiðstöð og
Almannavarnadeild
ríkislögreglustjóra,
Vaktstöð siglinga og
Stjórnstöð Landhelg-
isgæslunnar og þar eru höf-
uðstöðvar Slökkviliðs höfuðborg-
arsvæðisins, Slysavarnafélagsins
Landsbjargar og Landhelgisgæsl-
unnar.
Frá árinu 2000 hefur verið stöð-
ug þróun til aukins samstarfs við-
bragðsaðila í Skógarhlíð og úti á
vettvangi. Í húsinu er sérútbúin
stjórnstöð, Samhæfingarstöðin
(SST) sem er í senn stjórnstöð leit-
ar og björgunar og samhæfing-
arstöð almannavarna á landsvísu.
Þar koma saman allir viðbragðs-
aðilar á landsvísu og taka þátt í
sameiginlegri stjórnstöð og tryggð
er samhæfing við sameiginleg verk-
efni. Í reynd má segja að þróunin
hafi komið til af því að viðbragðs-
aðilar gerðu sér grein fyrir að það
þjónaði ekki hagsmunum þess sem
var í neyð hverju sinni að hver við-
bragðsaðili væri með sína eigin
stjórnstöð hver á sínum stað sem
leiddi af sér töf á að upplýsingar
bærust milli aðila og misskilnings
milli stjórnstöðva.
Þannig hefur verið
unnið ötullega að efl-
ingu neyðarþjónust-
unnar í landinu með
styrkingu Samhæfing-
arstöðvarinnar sem er
landsstjórnstöð Rík-
islögreglustjóra og
samstarfsaðila við al-
mannavarnarástand
og einnig landsstjórn-
stöð leitar og björg-
unar á landi, sjó og
vegna flugs.
Samhæfingarstöðin
er rekin af Ríkislögreglustjóra í
samvinnu við aðra viðbragðsaðila
sem sinna neyðarþjónustu, lög-
reglustjórana vegna leitar og björg-
unar á landi, Flugmálastjórn vegna
leitar að týndu loftfari, Landhelg-
isgæsluna vegna leitar og björg-
unar á hafinu, Vaktstöð siglinga
vegna aðgerða á sjó, Slysavarna-
félagið Landsbjörg sem er ein af
aðalbjörgunarþjónustum landsins,
Neyðarlínuna sem sinnir allri neyð-
arsímsvörun og þjónustu við við-
bragðsaðila, landlækni og sóttvarn-
arlækni af hálfu
heilbrigðiskerfisins, Rauða kross
Íslands sem er aðal viðbragðsaðil-
inn varðandi fjöldahjálp, Slökkvilið
höfuðborgarsvæðisins sem er
fulltrúi samtaka sveitarfélaga og
Vegagerðina sem er hluti af al-
mannavarnarskipulagi landsins. Þá
eru vísindastofnanir einnig aðilar að
Samhæfingarstöðinni sem hluti af
svokölluðu vísindamannaráði al-
mannavarna sem kallað er saman
til ráðgjafar eftir því sem tilefnið
gefur til hverju sinni.
Lagaleg ábyrgð og forræði við
aðgerðir ræðst af tilfellinu hverju
sinni. Við almannavarnaástand og
leit og björgun á landi er það hjá
Ríkislögreglustjóra, á hafinu er það
hjá Landhelgisgæslu og vegna flugs
er það hjá Flugmálastjórn.
Samkvæmt ársskýrslu Ríkislög-
reglustjóra fyrir árið 2005 var Sam-
hæfingarstöðin virkjuð ellefu sinn-
um á árinu vegna flugatviks,
jarðskjálfta, skriðufalla, sprengi-
efna og eldsvoða, hópslyss og leitar-
og björgunaraðgerða á landi. Þá
var hún virkjuð átta sinnum vegna
æfinga sem flestar voru skipulagð-
ar í tengslum við stórar almanna-
varnaæfingar.
Samhæfingarstöðin er tæknilega
mjög vel útbúin og áhöfn hennar
vel þjálfuð en hún samanstendur af
fulltrúum áðurnefndra samstarfs-
aðila. Með tilkomu hennar og því
fyrirkomulagi að neyðarþjónustuað-
ilar manni sameiginlega samhæf-
ingarstöð hefur náðst merkur
áfangi til að bæta öryggi borg-
aranna og þjónustuna við þá.
Samhæfingarstöðin
Jón F. Bjartmarz skrifar
um Björgunarmiðstöðina
Skógarhlíð ’Samhæfingarstöðin ertæknilega mjög vel útbú-
inn og áhöfn hennar vel
þjálfuð . . . ‘
Jón F. Bjartmarz
Höfundur er yfirlögregluþjónn hjá
embætti ríkislögreglustjóra.
Fáðu úrslitin
send í símann þinn