Morgunblaðið - 25.08.2006, Blaðsíða 14

„Í ÁR er verið að halda upp á tvenn
tímamót," segir Jón, en hann er fyrr-
verandi forstöðumaður hjá fyrirtæk-
inu en starfar nú við undirbúning 100
ára afmælis þess. „Þann 25. ágúst var
sæsímastrengurinn tekinn í notkun,
en allt frá því haustinu áður hafði ver-
ið unnið að því að undirbúa og leggja
símalínu frá Seyðisfirði til Reykjavík-
ur. Sú lína var tekin í notkun þann 29.
september og þá tók Landssíminn til
starfa,“ segir hann.
Þær Sigurveig Jónsdóttir og
Helga Guðrún Johnson eru fjölmiðla-
konur sem fengnar voru til að skrifa
bók um 100 ára sögu fyrirtækisins
sem kemur út í september en auk
þess verður þá væntanlega frumsýnd
heimildarmynd um sama efni sem
þær hafa tekið saman. Að mati þeirra
var sæstrengurinn ekki aðeins mik-
ilvægur vegna þess að með honum
var komið á stöðugu ritsímasam-
bandi við útlönd, heldur hafði hann
einnig áhrif á talsímasamband innan-
lands.
„Það höfðu verið deilur um hvort
leggja ætti sæstreng til landsins eða
reisa hér loftskeytastöð. Sumir telja
að ef sæstrengur hefði ekki orðið fyr-
ir valinu hefði dregist mjög að koma á
talsímasambandi innanlands. Sæ-
strengurinn var lagður til Austfjarða
fyrst og fremst vegna þess að það var
mun styttra þangað en til Reykjavík-
ur, en aðrir staðir höfðu þó komið til
athugunar. Hinsvegar lá þá fyrir að
koma þyrfti á sambandi milli Seyð-
isfjarðar og höfuðstaðarins,“ segir
Helga og bendir á að þegar búið var
að taka ákvörðun um að leggja
strenginn til Seyðisfjarðar hafi þegar
verið gerðar ráðstafanir til að leggja
símalínu þaðan og til Reykjavíkur.
Árinu áður hafði verið reist loft-
skeytamastur í Reykjavík, en einn
helsti talsmaður loftskeytasambands
við landið var Einar Benediktsson
skáld sem fengið hafði einkaleyfi fyr-
ir loftskeytum Ítalans Marconis fyrir
öll Norðurlöndin. Mastrið var hins-
vegar þess eðlis að ekki var hægt að
senda út skeyti, heldur aðeins taka
við þeim. Fljótlega eftir að sæstreng-
urinn var tengdur var hætt að nota
mastrið.
990 kílómetra langur
„Samningur um sæstrenginn var
gerður milli Íslandsráðherra og
Mikla norræna ritsímafélagsins og
skyldi strengurinn vera í eigu félags-
ins sem einnig myndi sjá um lagningu
hans. Í samningnum kom fram að fé-
lagið hefði einkarétt á símasambandi
til Íslands allt til ársins 1926,“ segir
Sigurveig og bætir við að síðar hafi
samningurinn verið endurnýjaður
með vissum undanþágum sem gerðu
einnig ráð fyrir loftskeytasambandi,
en loftskeytastöð var reist á landinu
árið 1918.
„Mikla norræna ritsímafélagið
gerði samning við breskt félag um að
búa til strenginn og leggja hann.
Lagningin hófst svo sumarið 1906
þegar skipið Cambria sigldi af stað
með strenginn. Strengurinn var lagð-
ur frá Leirvík á Hjaltlandi og til
Þórshafnar í Færeyjum. Hinn 18.
ágúst var strengurinn tekinn á land á
Seyðisfirði og sama dag barst fyrsta
skeytið. Það kom frá Færeyjum og
var efni þess að síminn væri í lagi,“
segir Sigurveig um lagningu þessa
mikla strengs sem í heild var 990 kíló-
metrar að lengd. Símasambandi við
útlönd var komið á 25. ágúst og var
blásið til mikilla hátíðarhalda á Seyð-
isfirði í tilefni dagsins.
„Þegar sambandið var formlega
opnað var mikil viðhöfn í bænum og
allt skreytt með blómum og fánum.
Um kvöldið var svo haldin mikil
veisla,“ segir Jón og sýnir blaða-
manni mynd af matseðli kvöldsins en
á honum má sjá að boðið hefur verið
upp á sjö tegundir af víni, bæheims-
bjúgu, beinlausan kola með
hollenskri ídýfu, dilkasteik, köku
og sælgæti ásamt ýmsu öðru.
Ráðherra tafðist
Hannes Hafstein ráðherra, sem
undirritað hafði sæstrengssamning-
inn fyrir Íslands hönd, komst ekki til
hátíðarinnar því danska varðskipinu
Fálkanum, sem flutti hann til Seyð-
isfjarðar, seinkaði vegna illviðris.
„Það var Jóhannes Jóhannesson
bæjarfógeti sem vígði ritsímann og
sendi fyrsta skeytið í fjarveru Hann-
esar,“ segir Sigurveig. „Skeyti var
sent til Friðriks VIII. Danakonungs
um klukkan fimm um daginn, en svar
barst ekki fyrr en daginn eftir,“ bætir
hún við. Í skeyti Jóhannesar sagði:
„Með því að hans excellence Ís-
landsráðherrann hefur ekki getað
verið hér viðstaddur, hef eg sam-
kvæmt heimild frá honum, þann heið-
ur, að tilkynna yðar hátign lotning-
arfyllst, að sæsíminn til Íslands er
fullbúinn.“
Kofi úr símastaurum
Lagning símalínu frá Seyðisfirði til
Reykjavíkur hafði þá staðið yfir um
sumarið en var ekki lokið. Haustið
áður höfðu komið til landsins 14 þús-
und símastaurar og kom það í hlut
bænda víðsvegar um landið að draga
þá upp á línustæðið.
„Bændurnir komu staurunum fyr-
ir um veturinn því að auðveldast var
að draga þá á hjarni,“ segir Sigurveig
og útskýrir svo að vorið eftir hafi vel
á þriðja hundrað norskir verkamenn
verið fluttir til landsins til að leggja
sjálfa símalínuna. „Línan var lögð
norður um land og var það mikil
þrekraun. Á Smjörvatnsheiði, milli
Héraðs og Vopnafjarðar, reistu síma-
mennirnir sér bjálkakofa úr síma-
staurum til að fá skjól,“ segir Jón, en
yfirleitt gistu símamennirnir í tjöld-
um. „Útveggir kofans hafa staðið
fram á þennan dag en nú er búið að
endurreisa hann í tilefni afmælisins,“
bætir hann við en 100 ára afmælis
fyrirtækisins í september verður
minnst með margvíslegum hætti.
Fagnað á Seyðisfirði
Nú þegar 100 ár eru liðin frá opnun
útlandasambandsins verður aftur
efnt til fagnaðar á Seyðisfirði. „Sím-
inn verður með hátíð í
amvinnu við Tækniminjasafn
Austurlands. Þar verður afhjúpað
myndverk eftir Guðjón Ketilsson
sem mun standa nálægt þeim stað
þar sem sæstrengurinn var
tekinn í land. Auk þess verður svo
til sýnis á safninu eftirlíking af Ka-
bel-húsinu svokallaða, en það var
húsið sem strengurinn var lagður í,“
segir Jón og bætir við að af þessu til-
efni muni Síminn einnig undirrita
nýjan styrktarsamning við Tækni-
minjasafnið.
En hver skyldi svo hafa verið fram-
tíð þessa sögufræga sæstrengs sem
markaði upphaf símasamband til Ís-
lands? Helga og Sigurveig segja að
strengurinn hafi verið í fullri notkun
til ársins 1962 en þá hafi strengirnir
IceCan og ScotIce verið teknir í notk-
un, en eins og nöfn þeirra gefa til
kynna tengdu þeir Ísland við Kanada
annarsvegar og Skotland hinsvegar.
Í dag fer símasambandið um FarIce-
strenginn, sem er frá árinu. Cantat 3
strengurinn sem lagður var árið 1994
er notaður sem varaleið.
Á þessum degi árið 1906 var tekinn í notkun sæsímastrengur á Seyðisfirði sem lagður hafði verið þangað frá
Skotlandi. Um haustið var talsímasambandi frá Seyðisfirði til Reykjavíkur komið á og markar það upphaf sögu
fyrirtækisins Símans. Bergur Ebbi Benediktsson blaðamaður hitti fyrir Jón Kr. Valdimarsson, Sigurveigu
Jónsdóttur og Helgu Guðrúnu Johnson hjá Símanum og fékk þau til að segja sér sitthvað um tímamótin.
Loftskeyti eða sæstrengur?
Símaflokkur Jons Midthun við Laxá við símalagningu milli Ljósavatns og Húsavíkur. Á þriðja hundrað Norðmanna starfaði við símalögn sumarið 1906.
14 FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
„Síminn hefur nú þjónað Íslend-
ingum í 100 ár, þeir hafa launað
okkur með viðskiptum sínum og
fyrir það erum við þakklát. Á þess-
um tímamótum viljum við annars
vegar hlúa að sögu okkar og hins
vegar horfa fram á veginn,“ segir
Brynjólfur Bjarnason, forstjóri
Símans, um þau tímamót sem eru
fram undan hjá fyrirtækinu.
„Við ætlum að gera sögunni góð
skil með því að gefa út bók og
setja á filmu myndbúta og fleira. Í
ár höfum við síðan afhent ýmsum
söfnum muni sem sýna fjar-
skiptasögu landsins og verið hafa í
okkar vörslu. Við höfum einnig
stutt við safnastarf á landinu þar
sem við teljum það á færi sérfræð-
inga að varðveita söguna en ekki á
færi fyrirtækja í samkeppn-
isrekstri. Með þessum hætti teljum
við okkur hlúa
best að sög-
unni,“ segir
Brynjólfur en
meðal þeirra
safna sem fengið
hafa hluti til
vörslu eru Þjóð-
minjasafnið,
Samgöngusafnið
á Skógum undir Eyjafjöllum og
Tækniminjasafn Austurlands á
Seyðisfirði.
„Við horfum björtum augum til
framtíðar og ætlum okkur að vera
leiðtogar til næstu 100 ára. Síminn
er í fararbroddi framsæknustu
fyrirtækja á sviði síma- og fjar-
skiptatækni og við höfum fengið
hæfa aðila til að horfa fram á veg-
inn með okkur,“ segir Brynjólfur
að lokum.
»1845: Ritsímalína Samuel Morsemilli Washington og Baltimore í
Bandaríkjunum tekin til afnota.
1876: Alexander Graham Bell finn-
ur upp talsímann.
» 1889: Ásgeir Ásgeirsson kaup-maður hefur með sér talsíma
frá Kaupmannahöfn. Fyrsta síma-
línan á Íslandi lögð á Ísafirði milli
verslunarhúss Ásgeirs og faktors-
hússins.
» 1906: Sæsímastrengur fyrir rit-skilaboð lagður frá Skotlandi til
Seyðisfjarðar. Talsímalína lögð frá
Seyðisfirði til Reykjavíkur. Lands-
sími Íslands hefur göngu sína.
» 1935: Talsímasambandi við út-lönd með stuttbylgjum komið á.
» 1985: Lagning ljósleiðara umlandið hófst, en það eru sím-
þræðir sem flytja upplýsingar á
stafrænu formi.
» 1994: GSM-farsímakerfi komiðupp á Íslandi.
Í HNOTSKURN
Sæsímaskipið Cambria við Seyðisfjörð 18. ágúst 1906. Í flæðarmálinu
standa þeir Jóhannes Jóhannesson bæjarfógeti og Kofoed verkfræðingur.
„Ætlum að gera sögunni góð skil“
ÍSLENSK stjórnvöld munu senda
þrjá ungliða til starfa á vegum
Sameinuðu þjóðanna (SÞ) í haust.
Verkefnið, sem íslenska ríkið ber
allan kostnað af, er hugsað sem
stökkpallur ungs fólks í þróun-
arstarf SÞ og fjölmargir úr ung-
liðastarfinu fá fasta stöðu hjá stofn-
uninni.
Ungliðarnir sem um ræðir eru
Alistair Gretarsson, sem gegna
mun starfi upplýsingafulltrúa SÞ í
Nýju-Delí á Indandi, Hildur Fjóla
Antonsdóttir sem mun vinna á
svæðisskrifstofu Unifem í Karab-
íska hafinu á eynni Barbados og
Sólrún Engilbertsdóttir sem mun
fást við verkefnastjórnun í höf-
uðborg Kenía, Nairobi.
Full tilhlökkunar
„Þetta leggst svakalega vel í mig
og ég er full tilhlökkunar,“ segir
Hildur Fjóla, sem er með blandaða
mastersgráðu í kynja- og þróun-
arfræðum.
Verkefni hennar á Barbados fel-
ast m.a. annars í því að efla stöðu
kvenna hvað varðar menntun og
tekjumöguleika og draga úr kyn-
bundnu ofbeldi.
Morgunblaðið/Eyþór
Þremenningar á leið utan. Frá
vinstri: Sólrún Engilbertsdóttir,
Hildur Fjóla Antonsdóttir og Alist-
air Gretarsson.
Þrjú ung-
menni til
starfa hjá SÞ
LYDIA Geirs-
dóttir hóf störf
sem verkefna-
stjóri hjá Hjálp-
arstarfi kirkj-
unnar 1. júlí sl.
Hún mun hafa
með höndum
samskipti við
samstarfsaðila
Hjálparstarfsins
í verkefnalönd-
um í Afríku og á Indlandi, koma að
stefnumótun og samskiptum við
stjórnvöld á Íslandi, sem og að
þróa tengsl við fyrirtæki, stétt-
arfélög og fagsambönd auk sam-
vinnu við frjáls félagasamtök hér
heima.
Lydia lauk meistaranámi í þró-
un og alþjóðlegri samvinnu frá há-
skólanum í Gautaborg árið 2003.
Lydia hefur starfað sem hjálpar-
starfsmaður hjá alþjóðlegum
frjálsum félagasamtökum, þ.á m.
verið framkvæmdastjóri Samhæf-
ingarráðs frjálsra félagasamtaka í
Írak, the NGO Coordination Co-
mittee in Iraq. Hlutverk ráðsins
var að samhæfa hjálparstarf og
vinna að öryggismálum alþjóðlegra
frjálsra félagasamtaka í Írak.
Lydia var nú síðast verkefnastjóri
hjá Læknum án landamæra, hafði
umsjón með því að koma á fót
næringarmiðstöðvum fyrir van-
nærð börn í Nígeríu og var fram-
kvæmdastjóri verkefnisins. Hún
kemur inn í hóp fjögurra starfs-
manna Hjálparstarfsins, að því er
segir í fréttatilkynningu.
Nýr verk-
efnastjóri
í hjálpar-
starfi
Lydia
Geirsdóttir