Morgunblaðið - 10.09.2006, Blaðsíða 64

|sunnudagur|10. 9. 2006| mbl.is
Staðurstund
Bragi Ásgeirsson er á austræn-
um nótum í Sjónspegli dagsins
og fjallar meðal annars um kín-
verska nútímalist. » 66
myndlist
Maurahrellirinn þykir bærileg
skemmtun fyrir yngsta aldurs-
hópinn þó aðalpersónurnar virki
örlítið fráhrindandi. » 66
kvikmynd
Nær sjötugir fjórmenningarnir í
Rolling Stones komu, sáu og
sigruðu á tónleikum í Horsens í
Danmörku á dögunum. » 67
tónlist
Brad Pitt segist ekki ætla að
giftast Angelinu Jolie fyrr en
samkynhneigðir mega ganga í
hjónaband. » 69
fólk
The Inconvenient Truth er á
margra vörum um þessar
mundir. Myndin fær fjórar
stjörnur í Morgunblaðinu. » 69
dómur
ÞAÐ er mikið um að vera hjá Stein-
unni Marteinsdóttur myndlist-
armanni því um síðustu helgi, á
Ljósanótt, var opnuð í Duus-húsi í
Keflavík sýning á keramík- og mál-
verkum sem spanna allan starfsferil
hennar. Í Listasal Mosfellsbæjar
verður síðan opnuð málverkasýning
eftir hana 23. september nk. Tvö ár
eru liðin síðan síðasta sýning Stein-
unnar var í Galleríi Hulduhólum.
Steinunn hefur haldið þrjár sýn-
ingar frá aldamótum. Á þeim öllum
hafa málverk hennar verið í fyr-
irrúmi. Árið 2001 vann hún málverk
út frá lítilli teikningu sem hún gerði
þegar hún var 18 ára. Teikningin er
einmitt á sýningunni í Duus-húsi.
„Ég tók þá hugmynd upp en í
teikningunni var talsverð sjáv-
arstemning. Ég fór að vinna með
þessa hugmynd og gerði stór verk
út frá henni árið 2001.“
Tveimur árum síðar heldur hún
aðra sýningu í Galleríi Hulduhólum
þar sem viðfangsefnið er fugla-
söngur. Hún vann líka í leir út frá
sama þema. Fyrir tveimur árum
hélt hún aftur sýningu á Hulduhól-
um sem kallaðist
Lifandi land og
þar var yrk-
isefnið landið,
þúfur og ýmis
mennsk form í
náttúrunni.
Steinunn segir
óhjákvæmilegt
að umhverf-
isverndarsjón-
armið hafi skinið
í gegn á þeirri sýningu.
„Sýningin í Duus-húsi spannar
nánast allan æviferilinn eins og
hægt er að gera í takmörkuðu hús-
næði. Þetta er orðin löng starfsævi.
Elsta verkið er frá 1954 sem er áð-
ur en ég byrjaði í námi. 1961 stofn-
aði ég eigið verkstæði og það eru
nokkur verk frá þeim árum. Síðustu
verkin lauk ég við á þessu ári,“ seg-
ir Steinunn.
Hún segir að sumar hugmyndir
hafi loðað við sig alveg frá upphafi
listferilsins. En hún hefur unnið til
skiptis í leir og í málverki og í
auknum mæli í málverki síðustu ár-
in.
„Framan af ævi sýndi ég lítið af
málverkum mínum en á síðustu ár-
um hef ég unnið meira af stórum ol-
íuverkum. Ég hef stuðst við sömu
hugmyndir en tæknin er ólík. Leir-
brennslan er erfið tækni. Ofninn er
milliliður milli mannsins og verks-
ins. Það er ofninn sem klárar hlut-
inn endanlega og útkoman er aldrei
alveg fyrirséð en fyrir framan lér-
eftið sé ég strax hvað kemur út úr
vinnunni. Það er afskaplega mikil
hvíld fólgin í því að skipta yfir í
málverkið frá leirnum.“
Sýning Steinunnar, sem verður
opnuð 23. september í Listasal Mos-
fellsbæjar, heitir Lifandi land – lif-
andi vatn og þar heldur hún áfram
þar sem frá var horfið í verkunum
frá sýningunni 2004. Hún segir að
umræða um umhverfisvernd á síð-
ustu misserum hafi haft áhrif á list
sína.
Báðar sýningar Steinunnar eru
opnar til 15. október.
Lifandi land Steinunnar
Fuglasöngur Steinunn Marteinsdóttir sýnir málverk og keramík í Duus-húsi.
Steinunn
Marteinsdóttir
Myndlist | Keramík og málverk í Duus-húsi
Bið eg þú lærir
beztu hannyrðir,
sem auðar eik
ætti að kunna,
sitja í sessi
með silfurbjarta nál
í kvistu góma,
og krota allan saum.
Svo orti Stefán Ólafsson íVallanesi til telputátunnarGuðríðar Gísladóttur, síðarmaddömu í Skálholti, og gaf
henni kvæðið í nýársgjöf rétt eftir
miðja 17. öld.
Hannyrðir voru fyrr á öldum einn
helsti farvegur fyrir listhneigð
stásskvenna og þarf ekki annað en að
skoða helstu arfleifðarsöfn Evr-
ópuþjóða til að sjá bæði stórbrotin
myndverk jafnt sem fíngerðustu
smámuni því til sönnunar.
Verkum íslenskra kvenna frá
gengnum öldum er nú sómi sýndur,
því um nú um helgina opnar í Bogasal
Þjóðminjasafns sýning á hannyrðum
allt frá 15. öld. Sýningin heitir Með
silfurbjarta nál – spor miðalda í ís-
lenskum myndsaumi, og vísar titillinn
í kvæði Stefáns.
Höfundur sýningarinnar er Lilja
Árnadóttir, sem segir hana byggjast
á rannsóknarniðurstöðum Elsu E.
Guðjónsson textíl- og búningafræð-
ings sem lengi starfaði við safnið.
Elsa gerði rannsóknir á íslenska ref-
ilsaumnum og textíl að ævistarfi.
Á sýningunni er margt dýrgripa:
hluti úr eina íslenska reflinum sem
varðveist hefur, veggtjöld frá 17. og
18. öld, altarisklæði og kirkjugripir á
borð við korpóralshús, hökul og alt-
arisbrúnir. Myndefni útsaumsins er
fjölbreytt, m.a. er það sótt í Biblíuna
og sögur helgra manna en einnig í
kynjadýraveröld fyrri alda.
Lilja segir að það sé ávallt stór
áfangi í starfi Þjóðminjasafns Íslands
þegar niðurstöður sérfræðinga þess
komi fyrir almenningssjónir, en síðar
í vetur gefur safnið út veglega bók
eftir Elsu, grundvallarrit um íslenska
refilsauminn.
Aðspurð um hvort vitað sé hvaða
hannyrðakonur séu höfundar verk-
anna segir Lilja að svo sé í ýmsum til-
fellum. „Athyglin beinist að bisk-
upsstólunum og konum úr efri stigum
þjóðfélagsins. Þorlákur biskup Skúla-
son á Hólum fékk hingað enska
kennslukonu sem kenndi saum. Við
vitum t.d. um Ragnheiði Jónsdóttur
sem saumaði altarisklæðið frá Lauf-
ási, sem sést á fimmþúsundkallinum.“
Altarisklæði Íslensku hannyrðirnar fylgdu erlendri hannyrðahefð þótt
viðfangsefni hannyrðakvenna hér tækju mið af okkar sögu og menningu.
Heimslist af silfur-
bjartri nál og þræði
Sýning á hannyrðum íslenskra kvenna frá fyrri öldum
verður opnuð í Bogasal Þjóðminjasafnsins í dag
Miðaldalist Refill er fremur mjótt og aflangt veggtjald, en reflar voru not-
aðir til að tjalda innan og prýða híbýli manna og kirkjur fyrr á öldum.