Morgunblaðið - 10.09.2006, Blaðsíða 24

Þ
ó að áhuginn sé mikill á
rímnakveðskap og þjóð-
legum fróðleik, þá er
ekkert fornt við eldhúsið
á heimili rímnamannsins
Steindórs Andersens, formanns
Kvæðamannafélagsins Iðunnar.
Smjörið verður ekki til þegar rjóm-
inn er skekinn í strokki heldur liðast
úr fernu og engar eru hlóðirnar, –
matur ýmist eldaður á eldavél eða í
örbylgjuofni. En tvær bækur á eld-
húsborðinu koma upp um áhuga
Steindórs á fornum fræðum.
Þjóðsögurnar fjársjóður
„Ég er að lesa Valtý á grænni
treyju, skáldsögu Jóns Björnssonar,
og bera hana saman við þjóðsöguna
eins og hún var rituð af Magnúsi
Bjarnasyni frá Hnappavöllum,“ seg-
ir hann áhugasamur. „Mér finnst
þetta afar skemmtilegt viðfangs.
Fólk áttar sig ekki á þessum fjár-
sjóði. Ef það rannsakaði eina stutta
þjóðsögu ofan í kjölinn í öllum sínum
birtingarmyndum, þá væri það kom-
ið á sporið með heilmikið verk. Það
er synd og skömm að fleiri skuli ekki
leika sér að þessu, því ekki þarf
fræðimann til. Alltof mikið er til af
þjóðsögum uppi í hillu sem aldrei eru
lesnar, þó að sjálfsagt og heimilislegt
þyki að hafa þær þarna.“
Steindór treður sér í pípu og opn-
ar vindlahylki fyrir öskuna. „Æv-
inlega þegar ég hef ætlað að minnka
reykingarnar hef ég farið að reykja
pípu og stundum til að spara. En ég
hef alltaf gefist upp á pípunni því
mig hefur sviðið í kjaftinn. Svo var
mér skipað að hætta að reykja af
læknum eftir að ég fékk krans-
æðastíflu, þannig að ég tók upp píp-
una og sveið ekkert, því ég fann svo
gott tóbak,“ segir hann ánægður og
lokar vindlahylkinu „til að losna við
öskubakkalyktina“.
Maður á ekki að klára allt
Steindór hefur búið við Hlíð-
arbraut í Hafnarfirði síðan vorið
1976. „Ef maður finnur góða þúfu til
að sitja á, þá vill maður ekki fara
þaðan. Ég keypti lítið hús sem hefur
stækkað með tímanum. Um leið og
ég hef byggt við það hef ég þó reynt
að viðhalda gamla bygging-
arstílnum. Þetta hefur verið mikil
vinna og kostnaður og ég hef ekki
klárað það enn. En það má ekki
klára alla hluti,“ segir Steindór og
fussar. „Vandamálið er að ef menn
klára, þá finna þeir annað til að hafa
áhyggjur af, þá vantar nýja innrétt-
ingu eða þvottavél, – menn hafa lag á
að vera óánægðir.“
Steindór fær sér slurk af kaffi. Og
tottar pípuna. Hann er fæddur árið
1954 og bjó í Þingholtunum þar til
hann flutti í Hafnarfjörðinn. „Ég bjó
hjá foreldrum mínum á Nönnugötu 6
og keypti svo lítið hús á Bragagötu.“
Og hann kynntist einnig eiginkon-
unni, Hrefnu Ársælsdóttur, í Þing-
holtunum.
„Hún kom inn í líf mitt árið 1973,“
segir Steindór. „Ég var í heimsókn
hjá kunningja mínum og hún bjó
uppi á lofti. Þetta var leiguhúsnæði á
Grundarstíg í eigu Sumarliða Betú-
elssonar, sem átti húseignir um allan
bæ, en lifði sjálfur einlífi og fór spart
með. Það vildi þannig til að þessi
fagra mær kom niður til kunningja
míns og bað um aðstoð við að búa til
ljósakrónu úr stórum rauðvínskúti.
Það átti að vera til aðferð til að ná
botninum úr án þess að brjóta kút-
inn og skemma. Ég þóttist auðvitað
geta lagt eitthvað til málanna, sem
ég að sjálfsögðu gat ekki. En allt fór
vel að lokum.“
Steindór á ágætt safn af ljóðabók-
um, einkum frá því fyrir 1940, og
þjóðlegum fróðleik. Sumar bæk-
urnar eru bundnar inn af Hrefnu,
sem hefur verið í bókbandsnámi og
var að byrja sem nemi í þjóðdeildinni
á Þjóðarbókhlöðunni. „Þar er hún
nýbyrjuð að vinna sér inn sveins-
prófið, – eða á maður ekki bara að
segja meyjarpróf?“
Síminn hringir.
„Nú hefur hún lent í árekstri aft-
ur,“ segir Steindór kíminn, svarar og
segir við Hrefnu: „Við vorum einmitt
að tala um þig.“
Eftir að þau kveðjast segir hann
við blaðamann: „Hún lenti í árekstri
í gær.“
– Var hún í rétti?
„Nei, nei, hún var að skipta um ak-
rein. Svo virðist sem sendibílstjóri á
hinni akreininni hafi gefið í er hann
sá að það stóð til,“ segir hann og
hristir höfuðið. „Mér finnst vera
spenna í loftinu. Þegar ég ók
framhjá Umferðarmiðstöðinni í gær
var umferðin þannig að það lá við
árekstrum aftur og aftur. Ég nefndi
það við samferðamann minn sem
taldi stressið vera út af fullu tungli,
sem stendur óvenju nærri jörðu. Ég
gæti vel trúað því.“
– Trúirðu á slíkt?
„Mér finnst það ekki vera trú
heldur til þess að gera augljóst. Fólk
sem vinnur næturstörf hefur sagt
vaxandi læti á fullu tungli, þá hefur
lögreglan meira að gera, barir fyllast
og það myndast kraðak á slysavarð-
stofunni. Þó að ég hafi engar tölur,
þá hefur mér verið sagt þetta og hef
enga ástæðu til að bera brigður á
það.“
Fjör á dansgólfinu
Umferðin er öllu friðvænlegri á
Tálknafirði, þar sem Steindór var
með fjölskyldunni um síðustu helgi.
„Við vorum að halda upp á afmæli
föður Hrefnu, Ársæls Egilssonar
[skipstjóra og útgerðarmanns].
Hann varð 75 ára sama dag og ég
varð 52 ára. Þangað fórum við með
hljómsveit sonar míns og slegið var
upp balli í litlu félagsheimili, Dun-
haga. Ég var dubbaður upp í að vera
veislustjóri, sem voru náttúrlega
mistök því þarna voru margir
skemmtilegri,“ segir hann og brosir.
Ingimar, nítján ára sonur Stein-
dórs, spilar í hljómsveitinni ásamt
fimm félögum sínum og spiluðu þeir
einnig á þorrablóti Iðunnar í vetur.
„Það var í fyrsta skipti sem þorra-
blótinu lýkur ekki klukkan eitt að
nóttu og allir fara þreyttir heim,“
segir Steindór. „Okkur var vísað
heim af hótelinu klukkan tvö vegna
þess að hávaðinn þótti of mikill. Þá
var allt enn í fullu fjöri á dansgólfinu
og það verður að teljast nýlunda að
Iðunn sé farin að vera svona hávaða-
söm.“
Og hljómsveitin hét Alzheimer á
þorrablótinu. „Ég stakk upp á því
fyrst spilað væri fyrir Kvæðamanna-
félagið,“ segir Steindór og hlær góð-
látlega. „Þegar við auglýstum þorra-
blótið í Fréttabréfi Iðunnar sögðum
við að þeir myndu spila þau lög sem
þeir myndu í það og það skiptið. Ég
held að flestir hafi átt von á gömlum
skörfum. En þá voru þeir allir undir
tvítugu.“
Steindór segist snemma hafa farið
að sjá um sig sjálfur. „Ég fór til sjós
um sextán ára aldur og var lítið hjá
foreldrum mínum eftir það. Ég vann
fyrst á dýpkunarskipi og svo á alls-
kyns bátum og togurum. Stundum
bjó ég í verbúðum úti á landi. Mér
finnst sjómennska þægileg vinna, þó
að hún sé stundum erfið. Þá á vel við
mig að vinna í skorpum og mér líkar
vel að vera nokkurn veginn sjálfs
mín herra í landi.“
Eftir rúmlega tuttugu ára sjó-
mennsku fór Steindóri fyrst að finn-
ast gaman á sjónum eftir að hann
keypti sér trillu árið 1992. „En þá
þýddi ekkert annað en að stunda
þetta. Þótt menn geti alveg haft
hlutina eftir sínu höfði, þá ráða menn
ekki meiru en því að þeir verða að
fara á sjó þegar viðrar. Þannig að
veðurspáin ræður meiru um hvenær
er farið út en maður sjálfur.“
– Áttirðu kvóta?
„Það vannst inn einhver kvóti. Við
höfðum barist gegn því í sjö ár að
kvóti yrði settur á trillurnar, vildum
hafa kerfið opið og að frekar yrði
fækkað dögum sem mætti veiða.
Engu að síður var kvótakerfinu
þröngvað upp á okkur og sé ég ekki
betur en flestir hafi verið ánægðir
með það þegar upp var staðið. Þor-
steinn Pálsson sjávarútvegsráðherra
gerði vel, því kvótinn stórjókst á
trillunum ef miðað er við aflareynslu.
Og það þarf enginn að kvarta undan
því. Þetta er ekki eins og þegar
Sverrir [Hermannsson] rak hundrað
manns úr Landsbankanum, sem fóru
bara heim til sín og máttu éta það
sem úti frýs. Þarna var þó afkoman
tryggð þegar menn hættu.“
– Hvað tók við eftir að þú hættir
sjómennsku fyrir fjórum árum?
„Bara svartnættið,“ svarar Stein-
dór og hlær. „Ekkert hefur tekið við
ennþá, þó að ég hafi leitt hugann að
ýmsu. Ég var að ljúka við að koma
iðnaðarhúsnæði sem ég keypti í
stand og er óráðinn í hvernig ég nýti
Það eru tímamót í starfi Kvæðamannafélagsins
Iðunnar, til stendur að víkka út starfsemina og
félagið er í fyrsta skipti komið með þak yfir höfuðið.
Pétur Blöndal talaði við Steindór Andersen um rímur
og sléttubönd, sjómennsku, pípu og fagra mey.
Verður maður ekki að fara að fly
kvæðamaður
24 SUNNUDAGUR 10. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ