Morgunblaðið - 10.09.2006, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 10. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÓÐINSGÖTU 4, SÍMI 570 4500, FAX 570 4505. OPIÐ VIRKA DAGA KL. 9–17. Netfang: fast-
mark@fastmark.is - heimasíða: http://www.fastmark.is/
Jón Guðmundsson, sölustjóri og lögg. fasteignasali. Guðmundur Th. Jónsson, lögg. fasteignasali.
VERSLUN
FYRIR ÞIG!
Einstök perla
Nú er tækifærið
Verslunin Flex, Bankastræti 11, er til sölu.
Flex hefur frá árinu 1984 skapað sér einstakan sess sem
verslun með hágæða fatnað og fylgihluti fyrir konur með
persónulegan stíl.
Frábær staðsetning, langtíma leigusamningur.
Upplýsingar gefur Jón Guðmundsson.
FASTEIGNA-
MARKAÐURINN
„Ef búnaðurinn í Hvalfirði stenst
skoðun erum við tilbúnir að hefja
hvalveiðar í lok september,“ segir
Kristján Loftsson, framkvæmda-
stjóri Hvals hf. „Ef það reynist of
tímafrekt að koma búnaðinum í lag
stefnum við að því að hefja veiðar
næsta vor.“ Hann telur að ekki sé
eftir neinu að bíða; hvalirnir bíði eftir
skutlunum. Ekki spillir fyrir að
Hvalur 9 var settur niður úr slipp í
vikunni, en það er stærsti og og
yngsti hvalveiðibáturinn, smíðaður
1962. „Það var verið að yfirfara skip-
ið og skrokkurinn er eins og á korna-
barni – hann lítur svo vel út. Ástand-
ið var mun betra en við þorðum að
vona.“
Unnið er að því að yfirfara búnað
Hvalstöðvarinnar í Hvalfirði, að
sögn Kristjáns. „Það hefur aðeins
verið masað í áratugi og allt er því í
lamasessi. Nú þurfum við að fara yfir
búnaðinn í Hvalfirði og einnig skoða
að hvaða leyti kröfur hafa breyst til
vinnslunnar. Það er ekki mikill tími
til stefnu og lítið má út af bregða til
að við komumst ekki á veiðar í haust,
en það er deginum ljósara að við
verðum klárir í slaginn í vor.“
Réttur til hvalveiða fyrir hendi
Ekkert virðist vera því til fyrir-
stöðu að Íslendingar hefji hvalveiðar
í atvinnuskyni aftur eftir 20 ára hlé.
Við endurinngöngu í Alþjóðahval-
veiðiráðið árið 2002 setti Ísland fyr-
irvara við bann við hvalveiðum í at-
vinnuskyni. Þrátt fyrir fyrirvarann
skuldbundu íslensk stjórnvöld sig til
að heimila ekki íslenskum skipum
hvalveiðar í atvinnuskyni fyrir 2006
og að þau myndu ekki heimila slíkar
veiðar á meðan framgangur væri í
samningaviðræðum innan Alþjóða-
hvalveiðiráðsins um endurskoðað
stjórnkerfi hvalveiða í atvinnuskyni.
„Ástæðan fyrir því að við gengum
aftur inn var sú að ákveðinn fram-
gangur hafði orðið og við höfðum trú
á að menn næðu saman um endur-
skoðað stjórnkerfi hvalveiða í at-
vinnuskyni,“ segir Ásta Einarsdótt-
ir, lögfræðingur samgönguráðu-
neytisins. „En það kom mikið
bakslag í þetta ferli fyrir tveimur ár-
um. Þar var nánast jarðsett sú trú
okkar að þetta markmið næðist.“
Á ársfundi Alþjóðahvalveiðiráðs-
ins í Kóreu í fyrra lagði Ísland fram
yfirlýsingu þar sem því var lýst yfir
að enginn framgangur ætti sér stað
við endurskoðun stjórnkerfis fyrir
atvinnuveiðar og ljóst væri að enginn
framgangur væri fyrirsjáanlegur.
Túlkun Íslands var ekki mótmælt.
„Þessi skilningur Íslands var stað-
festur enn frekar á síðasta ársfundi í
St. Kitts og Nevis, þar sem ljóst var
að enginn framgangur ætti sér stað
og frekari vinnu var frestað ótíma-
bundið. Af þessu er ljóst að fyrirvari
Íslands hefur tekið gildi frá síðustu
áramótum og Ísland hefur því þjóð-
réttarlegan rétt til að stunda hval-
veiðar í atvinnuskyni,“ segir Ásta.
Hvalveiðar rökrétt framhald
Einar Kr. Guðfinnsson sjávarút-
vegsráðherra segir ljóst að Íslend-
ingar hafi lögformlegar heimildir til
að hefja hvalveiðar. „En pólitísk
ákvörðun þarf að vera tekin af rík-
isstjórninni og hún hefur ekki verið
tekin ennþá. Ég hef hins vegar alltaf
talið það rökrétt framhald af okkar
nýtingarstefnu að stunda hvalveiðar
með sjálfbærum hætti og þær vís-
indalegu veiðar sem staðið hafa yfir
undanfarin þrjú ár hafa verið liður í
því að varpa ljósi á stöðu hvalastofn-
anna. Aðrar ákvarðanir um vísinda-
veiðar hafa ekki verið teknar.“
Hann bendir á að 2005 hafi verið
ákveðið að auka vísindaveiðar á
hrefnu um 50% eða úr 39 upp í 60. „Í
ljósi þess að margir eru hræddir um
neikvæð áhrif hvalveiða á annan
rekstur, s.s. ferðaþjónustu, held ég
að reynslan af þessum veiðum sýni
að sá ótti er ástæðulaus.“
Ekki hefur verið tekin afstaða til
þess hvort hvalveiðar geti hafist í
haust, en Einar minnir á að vísinda-
veiðarnar hafi einnig gengið út á að
veiða stórhveli, þær veiðar séu ekki
hafnar og ekkert ákveðið um þær
enn. Um stuðning við hvalveiðar á
þingi segir hann að þingsályktunar-
tillaga þar að lútandi hafi fengið yf-
irgnæfandi stuðning og yfirleitt hafi
þingmenn hvatt til hvalveiða, til
dæmis í umræðum síðastliðinn vet-
ur. „Ég held að þar sé stuðningur við
þá sjálfsögðu nýtingarstefnu sem
miðar að því að nýta hval eins og
aðra stofna í hafinu. En það verður
að taka ákvörðun með tilliti til ann-
arra þátta og þess vegna liggur það
ekki fyrir ennþá.“
– Gæti slík ákvörðun legið fyrir í
haust?
„Ég vil ekkert um það segja. En
það er í sjálfu sér ekki flókið að taka
afstöðu til málsins og ákvarðanatak-
an þarf ekki að taka langan tíma. Við
vitum að Hafrannsóknastofnun hef-
ur gefið út í ástandsskýrslu sinni að
óhætt sé að veiða þessar tegundir,
þannig að við þekkjum vel ástandið.
Vissulega þarf að taka tillit til ann-
arra þátta, en við höfum farið það oft
í gegnum þá umræðu að það á ekki
að lengja ákvarðanatökuferlið mik-
ið.“
Hvalastofnar við Ísland sterkir
„Við höfum rekið mjög umfangs-
miklar hvalarannsóknir síðan hval-
veiðibannið tók gildi árið 1986,“ segir
Gísli A. Víkingsson, sérfræðingur
Hafrannsóknastofnunar í hvölum.
„Bannið átti upphaflega aðeins að
standa í fjögur ár og koma til endur-
skoðunar 1990. Ástæðan fyrir bann-
inu var fyrst og fremst skortur á
gögnum um hvalveiðar og aðildar-
þjóðir voru beðnar um að afla þeirra.
Síðan þá höfum við ráðist í viðamikl-
ar rannsóknir og talningar, þannig
að staða okkar er allt önnur en þegar
bannið var sett á.“
Hann segir að ef líffræðileg staða
nytjastofnanna sé skoðuð, langreyð-
ar, sandreyðar og hrefnu, þá sé hún
mjög góð. Samkvæmt síðustu tölum
þoli stofnarnir af sjálfbærum veiðum
150 langreyðar og allt að 400 hrefn-
ur. „Ekki hefur verið gerð úttekt á
sandreyðum, því hún kemur á öðrum
og óreglulegri tíma til landsins, og
við höfum aðeins eina góða talningu
frá árinu 1989. En almennt er við-
urkennt að stofnarnir við Ísland eru
mjög sterkir og myndu þola sjálf-
bærar veiðar. Ég held að enginn vís-
indamaður með sjálfsvirðingu í þess-
um geira neiti því.“
Hefjast hvalveiðar í
atvinnuskyni í september?
Eftir Pétur Blöndal
pebl@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Tilbúinn Kristján Loftsson við Hval 9 nýkominn úr slipp við bryggju í Reykjavíkurhöfn.
Fréttaskýring | Tveir áratugir eru frá því að Íslendingar hættu hvalveiðum í ágóðaskyni. Nú segir Kirstján Loftsson, framkvæmdastjóri
Hvals hf., tímabært að snúa blaðinu við. Hvalur 9 er kominn úr slipp og verið er að kanna ástand hvalstöðvarinnar í Hvalfirði. Ef aðstæður
leyfa hyggst hann hefja hvalveiðar í lok september. Pétur Blöndal kynnti sér áformin og forsendurnar fyrir að hefja hvalveiðar á ný.
„ÞAÐ er nánast engin þjónusta við
blind börn á Íslandi. Það er ekki lagt
uppúr því að þau verði læs og það er
engin ráðgjafarþjónusta við kennara
úti í skólunum.“ Þetta segir Bryndís
Snæbjörnsdóttir en hún er móðir
tveggja daufblindra stúlkna á
grunnskólaaldri. Þjónusta við blind
og sjónskert börn hér á landi stend-
ur þjónustu á öðrum Norðurlöndum
langt að baki. Í vikunni kynntu
fulltrúar frá þekkingarmiðstöðvum
fyrir blinda og sjónskerta í Dan-
mörku, Noregi, Svíþjóð og Finnlandi
hvernig þar er staðið að málum á
opnum fundi á vegum Blindrafélags-
ins.
Bryndís segir að það hafi verið
mjög áhugavert að hlusta á norrænu
fulltrúana. Þeir hafi kynnt sér stöðu
mála hér á landi og ekki litist á blik-
una. Einn fulltrúanna á sæti í þróun-
arráði Evrópusambandsins fyrir
blinda, en það hefur með höndum
aðstoð til þróunarlanda. „Hann
sagðist ætla að taka þetta upp á
næsta fundi og leggja til að Íslend-
ingum yrði veitt þróunaraðstoð. Við
værum það illa stödd.“
Engin þekkingarmiðstöð
Spurð um ástand þessara mála
hér samanborið við hin Norð-
urlöndin segir Bryndís: ,,Kennarar
[hér á landi] sem taka við blindu eða
sjónskertu barni standa aleinir og
ráðþrota. Á öðrum Norðurlöndum
eru hins vegar þekkingarmiðstöðvar
sem búa yfir þekkingunni og þar er
fagfólk til staðar. Nemendurnir eru
svo teknir inn tíma og tíma í senn til
þjálfunar og mats. Þessar þekking-
armiðstöðvar sjá fyrir námsefni og
útbúa það við hæfi en hér á landi
heldur enginn utan um slíkt. Náms-
gagnastofnun gefur út námsefni sem
er oft á tíðum algerlega ólæsilegt
fyrir þá sem eru sjónskertir. Þeir
eru því oft á tíðum að vinna gegn
þessum hópi, þó ljótt sé að segja það,
en þannig er það,“ segir Bryndís.
Að sögn hennar hefur ekkert þok-
ast hér á landi til úrbóta á umliðnum
árum, ástandið hafi frekar versnað.
Hún bendir á að í eina tíð hafi verið
rekinn blindraskóli hér á landi sem
lagðist af og síðar var stofnuð sér-
stök blindradeild í Álftamýrarskóla,
en sú deild hafi verið lögð niður fyrir
einu eða tveimur árum.
Bryndís segir brýnast að koma á
fót þekkingarmiðstöð sem yrði þjón-
ustumiðstöð fyrir blinda og aðstand-
endur þeirra. Þessi málaflokkur hafi
lent í djúpa gryfju á milli þriggja
ráðuneyta, þ.e. heilbrigðis- mennta-
og félagsmálaráðuneyta. „Á öðrum
Norðurlöndum voru blindraskólar
lagðir niður og þekkingarmiðstöðvar
settar á fót. Við lögðum niður
blindraskólann og gerðum ekki
neitt. Það er svolítið íslenska leiðin.“
„Nánast engin þjónusta við
blind börn á Íslandi“
»Hvalveiðar á norðurhvelijarðar hófust að ráði á mið-
öldum.
»Elstu heimildir um hval-veiðar við Ísland eru frá
1615 og áttu Hollendingar í
hlut.
»Á 17. öld veiddu franskir ogspænskir baskar hvali við
Íslandsstrendur.
» 1915 kom fram frumvarpum bann við hvalveiðum við
Ísland í 10 ár.
»Bannið var ekki afnumiðfyrr en 1949 þegar Hvalur
hf tók til starfa.
Í HNOTSKURN