Morgunblaðið - 17.02.2007, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 2007 41
Það er engin leið að túlka samning,
sem felur í sér skuldbindingu um að
afhenda yfirstjórn flugsamgangna
öðru ríki við tilteknar aðstæður í
blóra við íslensk lög og takmörkun á
beitingu lögfestra ákvæða um inntak
refsilögsögu ríkisins, öðruvísi en svo
að í honum felist „afsal eða kvaðir á
landi eða landhelgi“ og að hann „horfi
til breytinga á stjórnarhögum rík-
isins“, eins og segir í 21. gr. stjórn-
arskrárinnar. Slíka samninga er ein-
ungis heimilt að gera með samþykki
Alþingis.
Það er því ómögulegt að komast að
annarri niðurstöðu en að forsætisráð-
herra og utanríkisráðherra hafi bein-
línis farið út fyrir stjórnskipulegt um-
boð sitt við samningsgerðina nú í
haust. Með öðrum orðum: Í óða-
gotinu sömdu þau ekki bara af sér.
Þau gleymdu ekki bara að láta þýða
fyrir sig textann. Þau virðast hafa
brotið stjórnarskrána í leiðinni.
Höfundur er lögfræðingur og skipar
4. sæti á lista Samfylkingarinnar í
Suðvesturkjördæmi.
Í MENNINGARSTEFNU Hafn-
arfjarðarbæjar, eins og nær allra
sveitarfélaga, er klausa um menn-
ingu fyrir alla. Bærinn hefur á síð-
ustu árum lagt sig fram um að
framfylgja þessari stefnu og boðið
upp á fjölda viðburða án gjaldtöku.
Þannig stendur Hafnarborg, lista-
og menningarstofnun Hafn-
arfjarðar, fyrir metnaðarfullum há-
degistónleikum í mánuði hverjum,
Byggðasafnið býður upp á fyr-
irlestraröð undir heitinu Fróðleiks-
molar í Pakkhúsinu og af 60 dag-
skráratriðum Bjartra daga í fyrra
var aðeins rukkaður aðgangseyrir
inn á sjö viðburði. Nýundirritaður
samningur við Glitni gerir okkur
kleift að gera enn betur
því að nú er frítt í söfnin
í Hafnarfirði; Byggða-
safnið og Hafnarborg.
Fordæmi Listasafns Ís-
lands hefur sýnt fram á
um helmingsfjölgun
gesta við breytinguna og
tölur frá Bretlandi og
víðar eru á sama veg.
Það skiptir nefnilega
miklu máli að takmarka
ekki aðgang að sögu og
listum, og þátttaka
Glitnis í því verkefni
okkar í Hafnarfirði er stórt skref
og mikilvægt.
Aðgangseyrir safna á Íslandi
hrekkur í langflestum tilvikum
skammt þegar rekstrarkostnaður í
heild sinni er skoðaður og skiptir
því sjaldan sköpum um gæði sýn-
inga og umfang. Hann hefur hins
vegar í för með sér
vissa takmörkun
enda þótt aðgangs-
eyrir safna sé jafnan
lágur á Íslandi.
Menningarlegt
uppeldi er ekki eitt-
hvað sem kemur af
sjálfu sér og for-
eldrar eiga ekki að
láta slíkt uppeldi
eingöngu í hend-
urnar á starfsfólki
skólanna enda þótt
samstarf á milli
safna og skóla sé með ágætum. Það
þarf að ýta betur undir að við og
börnin okkar lærum að meta það
mikla starf sem unnið er á söfnum
landsins, að koma við á safni á að
vera eins sjálfsagður hlutur og að
skreppa út á vídeóleigu. Einnig er
hægt að tengja saman safnaferð og
góðan göngutúr og minni ég á að í
Hafnarfirði er nú opið lengur á
söfnunum á fimmtudögum, þ.e. til
kl. 21.00.
Ég hvet alla til að kynna sér
skemmtilegar og lifandi sýningar
Byggðasafnsins og framúrskarandi
listir og menningu í Hafnarborg.
Þetta er tímamótasamningur í
starfsemi safnanna og um leið og
ég þakka Glitni fyrir stuðninginn
óska ég starfsmönnum safnanna til
hamingju með þennan glæsilega
samning.
Frítt í söfnin í Hafnarfirði
Marín Hrafnsdóttir fjallar um
menningarstefnu Hafn-
arfjarðar og samning við Glitni
» Það skiptir máli aðtakmarka ekki að-
gang að sögu og listum,
og þátttaka Glitnis
í því verkefni okkar
í Hafnarfirði er
mikilvægt skref.
Marín Hrafnsdóttir
Höfundur er menningar-
og ferðamálafulltrúi.
lán í íslenskum krónum. Aðstæður
á innlendum markaði, sérstaklega
veik eftirspurn eftir lánum í krón-
um, leiddu til þess að þetta
lausafé tók tiltölulega langan tíma
að finna sér farveg til nýrra út-
lána. Breytingar á skipulagi op-
inberra íbúðalána í sumar (2004)
leiddu hins vegar til þess að svig-
rúm skapaðist fyrir almennar
lánastofnanir að hefja útlán á því
sviði og hafa þau farið hraðvax-
andi að undanförnu. Líklegt má
telja að aukin neyslulán fylgi í
kjölfarið eftir því sem uppsveiflan
í efnahagslífinu nær hámarki.“ Að
lokum segir: „… er ljóst að þessar
aðgerðir (Seðlabankans) hafa
skapað gríðarlega útlánagetu. Ef
peningamargfaldarinn er af stærð-
argráðunni 20 munu þessar að-
gerðir að lágmarki geta aukið út-
lán og peningamagn um allt að
800–900 milljarða króna á næstu
misserum.“
Styrkleiki vaxta-
og verðáhrifa
Þegar horft er á þróun peninga-
mála hér á landi undanfarin miss-
eri, þar sem grunnfé og útlán
bankastofnana hafa aukist gríð-
arlega, vaxtahækkanir slegið öll
met, styrkleiki krónunnar náð nýj-
um hæðum og viðskiptahallinn
mælist í tugum prósenta af lands-
framleiðslu, er rétt að spyrja
hvort peningayfirvöld hafi staðið
rétt að málum. Getur verið að
stýrivaxtabreytingar eigi ekki við í
sama mæli í litlum opnum hag-
kerfum og í stærri efnahags-
heildum þar sem utanríkisviðskipti
vega ekki eins þungt.
Seðlabankinn hefur ítrekað
hækkað stýrivexti sína með það að
markmiði að reyna að hafa áhrif á
verð bæði lánsfjármagns til
skamms og langs tíma og þannig
slá á eftirspurnina í hagkerfinu.
Það eru hins vegar miklar líkur á
að mikill vaxtamunur milli inn-
lends og erlends fjármagns leiði
til mikils innstreymis erlends fjár-
magns sem aftur styrkir gengi ís-
lensku krónunnar. Sterkari króna
gerir verðlag innfluttra vara mjög
hagstætt. Þá er ljóst að stýrivextir
hafa ekki áhrif á neyslu og fjár-
festingu fjármagnaða af tekjum
eða losun eigna nema í litlum
mæli, en þeir lækka aftur á móti
innflutningsverðlag gegnum geng-
isáhrif eins og áður segir sem ýtir
undir neyslu og fjárfestingu á inn-
fluttri framleiðslu (styrkir kaup-
mátt mældan í gjaldeyri). Við
kringumstæður þar sem aðgengi
að lánsfjármagni er eins auðvelt
og undanfarin misseri geta verð-
áhrifin (lágt innflutningsverð) á
neyslu og fjárfestingu orðið öfl-
ugri en vaxtaáhrifin. Með öðrum
orðum væntingar heimila og fyr-
irtækja um gengis- og verð-
lagsþróun geta aukið þjóð-
arútgjöldin umfram þau
samdráttaráhrif sem vaxtahækk-
anir hafa á þjóðarútgjöld.
Brýning Landsbankans frá árs-
byrjun 2005 átti sannarlega rétt á
sér. Mín skoðun er sú að Seðla-
bankinn eigi að vera mun öflugri
og virkari við stjórn peninga-
magns hagkerfisins en raun ber
vitni. Það getur hann með því að
samstilla áhrifin á útlánagetu
bankanna og eftirspurnina eftir
lánsfé.
»Mín skoðun er sú aðSeðlabankinn eigi að
vera mun öflugri og
virkari við stjórn pen-
ingamagns hagkerfisins
en raun ber vitni.
Höfundur er hagfræðingur og fyrr-
verandi starfsmaður Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins.