Morgunblaðið - 25.02.2007, Qupperneq 66

66 SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
menning
grunnskóli - framhaldsskóli - háskóli
NÁMSAÐSTOÐ
íslenska - stærðfræði - enska - danska
franska - eðlisfræði - efnafræði - tölfræði
þýska - spænska - lestur - stafsetning o.fl.
greining á lestrarerfiðleikum
Nemendaþjónustan sf. Sími 557 9233 • www.namsadstod.is
Þ
að er lán í óláni aðdáenda
Lucindu Williams að hún
hafði litla trú á sönghæfi-
leikum sínum þegar hún
var að byrja sinn feril.
Lánið er að hún lagði nótt við dag til
að ná sem mestri færni í lagasmíðum
til að bæta það upp sem henni þótti á
vanta í söngnum. Ólánið er svo að fyr-
ir vikið vinnur hún mjög hægt, gerir
gríðarlegar kröfur til sjálfrar sín og
samstarfsmanna. Segir sitt að hún
hefur aðeins sent frá sér níu breið-
skífur á þrjátíu og sjö ára ferli, þar af
eina með gömlum blúslummum,
fyrstu plötuna, og eina tónleikaskífu.
Það sem liggur eftir af lögum hennar
er því ekki mikið, en allt í efsta gæða-
flokki. Fyrir stuttu kom út breið-
skífan West sem er með því besta
sem hún hefur gert hingað til.
Orð og tónar beint í æð
Lucinda Williams fékk orð og tóna
beint í æð, faðir hennar þekkt ljóð-
skáld, Miller Williams, og móðirin var
konsertpíanisti. Hún lést fyrir stuttu
og upphafslag West er einmitt samið
til hennar, „Are You Allright?“, þar
sem hún spyr meðal annars móður
sína; Do you have someone to hold
you tight / Do you have someone to
hang out with / Do you have someone
to hug and kiss you.
Ekki var bara að faðir Williams
kenndi henni að fara með orð, heldur
smitaði hann hana af blús- og kántríá-
huga sem varð síðan til þess að hún
fór að spila á gítar aðeins tólf ára
gömul, en hún hafði lært á píanó fram
að því.
Vendipunkturinn var þegar einn
nemandi föður hennar spilaði fyrir
hana Highway 61 Revisited eftir Bob
Dylan, sem þá var nýkomin út, en
Williams segir að á þeirri plötu hafi
hún heyrt í fyrsta sinn að hægt væri
að flétta saman bandarískri sveita-
tónlist og bókmenntalegum texta,
ljóðum. Þar sá hún sæng sína upp
reidda.
Á næstu árum var fjölskyldan
meira og minna á ferðinni, enda var
faðir Williams nánast farandkennari,
fór milli háskóla og kenndi ár og ár í
senn. Um tvítugt hóf Lucinda Willi-
ams síðan sinn tónlistarferil, framan
af með tónlist eftir aðra á dagskránni,
aðallega gamla húsganga og blúsa, en
smám saman bættust við lög eftir
hana sjálfa. Fyrstu plötuna tók hún
síðan upp 1978, er hún var tuttugu og
fimm ára, fyrir Smithson-safnið. Plat-
an hét Ramblin’ og lögin þjóðlög eða
gamlir slagarar eftir Robert Johnson,
Memphis Minnie, Hank Williams og
fleiri.
Platan sú var þokkaleg og vísbend-
ing um hvert Williams leitaði að inn-
blæstri, en þeir Hank Williams og Ro-
bert Johnson hafa verið henni kærir
alla tíð, heyr til að mynda „Too Cool
to be Forgotten“ af Car Wheels on a
Gravel Road.
Ramblin’ vakti ekki ýkja mikla at-
hygli, en Williams var búin að kvitta
fyrir innblásturinn og gat nú snúið sér
að eigin lagasmíðum og á næstu skífu,
Happy Woman Blues, sem kom út
1980, átti hún öll lög.
Happy Woman Blues var vel
heppnuð plata og gaf fína mynd af
listamanni sem var búinn að finna
fjölina sína. Henni var þó dauflega
tekið, seldist lítið og lítill áhugi fyrir
frekari útgáfu – það leið langur tími
þar til útgefandi var til í að gefa Luc-
indu Williams annað tækifæri.
Eins og getið er í upphafi lagði
Lucinda Williams hart að sér til að ná
tökum á lagasmíðum og skilaði þeim
árangri að aðrir listamenn tóku að
sperra eyrun. Það tók hana átta ár að
koma frá sér næstu skífu, sem hét
einfaldlega Lucinda Williams, en að
sögn var ein helsta skýring á því
hvers vegna verkið tók svo langan
tíma að hún stóð í stappi við útgáfur
og upptökustjóra sem ekki vildu leyfa
henni að ráða ferðinni.
Tvö lög af henni urðu þekkt í flutn-
ingi annarra; Tom Petty tók ástfóstri
við lagið „Changed the Locks“ og
Mary Chapin Carpenter tók upp á
sína arma annað lag af plötunni, „Pas-
sionate Kisses“, með þeim árangri að
Williams fékk Grammy-verðlaun fyrir
besta kántrílag ársins.
Grammy-verðlaunin og Lucinda
Williams eru reyndar sérkapítuli út af
fyrir sig, sýna einna best hvað menn
eiga erfitt með að skipa Lucindu
Williams á bás – hún hefur fengið
þrenn slík verðlaun, fyrir besta
kántrílag, fyrir bestu plötu með nú-
tíma þjóðlagamúsík og sem besti
kvenkyns rokkflytjandi ársins.
Sungið um sjálfsvíg
1992 kom út platan Sweet Old
World, afbragðs plata með tveimur
átakanlegum lögum sem segja frá
sjálfsvígum, titillagið og „Pineola“,
gríðarlega áhrifamikið lag. Þriðja lag-
ið sem tengja má sjálfsvígsstefinu er
svo „Which Will“ eftir Nick Drake af
síðustu plötu hans áður en hann svipti
sig lífi 1974.
Enn leið langur tími í næstu plötu
Williams, að þessu sinni sex ár, og
eins og oft áður var töfin vegna þess
að hún lenti upp á kant við útgáfuna
sína. Upptökur tóku drjúgan tíma,
platan var víst tekin upp þrisvar að
miklu leyti, og þegar hún skilaði henni
inn heimtuðu útgáfustjórar að hún
bætti meira kántríi á skífuna. Lucinda
þráaðist við sem betur fer því platan,
Car Wheels on a Gravel Road, skilaði
henni Grammy-verðlaunum og mjög
auknum vinsældum.
Prufusöngurinn notaður
Næstu skífur voru lítt síðri. Ess-
ence, sem kom út 2001, er mjög vel
heppnuð og enn betri er World
Without Tears sem kom út 2003, til-
raunakennd plata, meira að segja
með einskonar rappi og hér og þar
heyrðist í elektróník. Tónleikaskífan
Live @ the Fillmore kom svo út 2005
og West nú um daginn.
Ekki vantaði lögin þegar kom að
því að taka upp West og að sögn var
Wiliams búin að semja 27 lög, sem
hún valdi síðan úr 13 lög. Hún fékk
upptökustjórann magnaða Hal Will-
ner til að vinna skífuna með sér og
hans fyrsta ákvörðun var að nota
söng Williams frá prufuupptökunum,
þ.e. að láta hana ekki syngja lögin aft-
ur í hjóðverinu. Það var heillaráð því
fyrir vikið er platan hlýlegri og per-
sónulegri en ella. Frábær plata sem
kemur fast á hæla Car Wheels on a
Gravel Road að gæðum.
Þótt hún sé hægvirk
eru fáir eins naskir við
lagasmíðar og Lucinda
Williams. Þess sér
ríkulega stað á nýrri
breiðskífu hennar.
Vandvirk Lucinda Williams fer jafnan eigin leiðir.
TÓNLIST Á SUNNUDEGI
Árni Matthíasson
Orð og tónar