Morgunblaðið - 03.06.2007, Qupperneq 18

18 SUNNUDAGUR 3. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Karl Blöndal
kbl@mbl.is
Fyrir níu árum settust þrír starfs-
menn rússnesku öryggisþjónust-
unnar, FSB, niður fyrir framan
myndavél blaðamanns í Moskvu og
hófu tveggja tíma upplestur á glæp-
um og afbrotum, sem yfirmenn
þeirra hefðu skipað þeim að fremja.
Kváðust þeir óttast að þeim yrði refs-
að því að þeir hefðu verið tregir til að
fylgja þessum skipunum, þar á meðal
að ræna kaupsýslumanni einum og
myrða lífverði hans ef nauðsyn krefði.
Einn þeirra, Alexander Litvínenkó,
kvaðst óttast um líf sitt. Hann sagði
m.a. að sér hefði verið skipað að
myrða rússneska auðkýfinginn Boris
Beresovskí.
Nokkrum mánuðum eftir gerð
myndbandsins var Litvínenkó rekinn
úr FSB og hann flúði síðar til Lond-
on. Í nóvember lést Litvínenkó eftir
að hafa verið byrlað geislavirkt pólon
210. Í liðinni viku lögðu Bretar fram
kæru vegna morðsins á hendur And-
rej Lúgovoj, fyrrverandi útsendara
FSB, sem hitti Litvínenkó rétt áður
enn hann veiktist. Rússar neita að
framselja hann.
Seinna sama ár kom Litvínenkó
fram ásamt starfsfélögum sínum,
sem reyndu að villa á sér heimildir
með því að vera með skíðahúfur og
gleraugu, á blaðamannafundi og
sagði að innan rússnesku örygg-
isþjónustunnar væri stunduð fjár-
kúgun og aftökusveitir lékju lausum
hala. Á fundinum kom einnig fram
fyrrverandi starfsmaður FSB,
Míkhaíl Trepasjkín, sem kvaðst fórn-
arlamb öryggisþjónustunnar. Litv-
ínenkó sagði að þeim hefði verið skip-
að að þagga niður í honum.
Skömmu eftir blaðamannafundinn
sýndi sjónvarpsstöð rússneska auð-
kýfingsins Boris Beresovskí, sem nú
er í útlegð í London, myndbandið og
varð mikið uppnám vegna þess í Rúss-
landi. Litvínenkó og Beresovskí höfðu
kynnst eftir að þeim fyrrnefnda hafði
verið falið að rannsaka tilræði á hend-
ur þeim síðarnefnda. Náið samband
þeirra hafði verið tilefni tortryggni í
garð Litvínenkós innan FSB, að því er
kemur fram í Wall Street Journal.
Alexander Gusak, einn þremenn-
inganna, sem kemur fram á mynd-
bandinu, en var ekki á blaðamanna-
fundinum, kveðst aldrei hafa gefið
leyfi fyrir birtingu myndbandsins.
Ýmsir, sem komu fram á blaða-
mannafundinum, segja nú að Litv-
ínenkó hafi beitt þá þrýstingi. Gusak
segir að félagar sínir hafi komið til sín
eftir á til að lýsa yfir stuðningi og boð-
ist til að myrða Litvínenkó vegna
ranglætisins, sem Gusak hefði orðið
fyrir af hans völdum. Nokkrum mán-
uðum eftir sýningu myndbandsins
varð Vladimír Pútín, núverandi for-
seti Rússlands, yfirmaður FSB.
Ýmsu hefur verið haldið fram um þátt
Pútíns í Litvínenkó-málinu, en rúss-
nesk stjórnvöld neita öllum slíkum
ásökunum. Enginn vafi leikur hins
vegar á því að Litvínenkó óttaðist um
líf sitt.
Litvínenkó óttaðist um líf sitt
Reuters
Fórnarlambið Ásakanir og gagnásakanir gera að verkum að erfitt er að átta sig á því hvað snýr upp og hvað niður
í máli Alexanders Litvínenkó, sem var myrtur í London í nóvember. Bresk yfirvöld hafa gefið út ákæru í málinu.
Í HNOTSKURN
»Myndbandi AlexandersLitvínenskós heitins og
tveggja félaga hans frá 1998
var í síðasta mánuði komið á
framfæri við fréttastofuna AP
og dagblaðið Wall Street Jo-
urnal.
»Myndbandið átti að veratrygging mannanna
þriggja ef eitthvað kæmi fyrir
þá.
»Daginn eftir áttu þeir aðhitta yfirmann sinn og
skyldu þeir hverfa væri mynd-
bandið með vitnisburði þeirra
til.
»Litvínenkó fékk við-urnefnið „dragsúgurinn“
hjá starfsfélögum sínum í
rússnesku öryggisþjónust-
unni, sem töldu vegna sam-
bands hans við auðkýfinginn
Boris Beresofskí að hann héldi
engin leyndarmál.
NJÓSNIR»
Níu ára gamalt myndband þriggja starfsmanna rússnesku öryggisþjónustunnar kemur fram á ný
Erlent | Kazakhstan er sögusvið einræðisherrans Núrsúltans Nasarbajevs og fjölskyldu hans. Innlent |
Ýmislegt hefði mátt betur fara á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri. Njósnir | Enn flækjast mál í kring-
um morðið á rússneska njósnaranum Alexander Litvínenkó. Mannlíf | Síðasta reykingadaginn ríkti kurr á Ölstofunni.
VIKUSPEGILL»
Eftir Pétur Blöndal
pebl@mbl.is
Frásögn Ragnheiðar Rutar Frið-
geirsdóttur af samskiptum 87 ára
gamals föður síns við Fjórðungs-
sjúkrahúsið á Akureyri hefur vakið
sterk viðbrögð, en hún kvartaði
undan því að hann hefði verið út-
skrifaður af spítalanum tvíbrotinn
og með krónískan lungnasjúkdóm,
en hann lést nokkrum dögum síðar.
„Fyrstu viðbrögð eru náttúrlega
þau að okkur starfsfólkinu er mjög
brugðið yfir því að sjá að þessi ein-
staklingur skuli látast svo skömmu
eftir að hafa verið útskrifaður af
spítalanum,“ segir Þorvaldur Ingv-
arsson, framkvæmdastjóri lækn-
inga á Fjórðungssjúkrahúsinu.
Hefði þurft sjúkrabifreið
„Það verður til þess að við bæði
samhryggjumst ættingjum og
spyrjum okkur hvað hefði mátt
gera getur. Við brugðumst við með
þeim hætti að ræða við dóttur og
tengdason mannsins um þetta mál.
Það sem kom út úr því er að við
erum sammála um að það er ým-
islegt í því sem við gerðum eða
gerðum ekki sem hefði mátt betur
fara. Við munum að sjálfsögðu fara
yfir þetta mál með okkar starfs-
fólki til þess að reyna að bæta
þjónustu spítalans þar sem það á
við.“
Aðspurður hvað hefði mátt betur
fara segir hann að það sé erfitt að
benda á eitt umfram annað. „Þetta
er gífurlega flókið mál í sjálfu sér.
Það er augljóst að við hljótum að
huga mest að því hvort hann hafi
verið útskrifaður of snemma. Það
var vel vandað til heimferðar hans,
skipulögð heimahjúkrun og talað
við heimilislækni hans, en það er
augljóst í ljósi þess sem gerðist að
það hefði mátt betur fara. Hann
átti greinilega mjög erfitt með að
vera heima.“
Hann segir ágætt að það komi
fram að þegar fólk leggist inn á
sjúkrahús sé unnið eftir ákveðnu
ferli, annars vegar að koma fólki til
bata og hins vegar þurfi að hugsa
fyrir því hvenær eigi að útskrifa
sjúklinga. „Við þurfum að skipu-
leggja okkar starf og þegar ljóst er
að læknisfræðileg meðferð skilar
ekki meiru og það er fyrst og
fremst þörf á hjúkrun, eins og í
þessu tilviki, þá fer fólk yfirleitt til
síns heima, í endurhæfingu eða í
hjúkrunarrými. Það er rétt að við-
komandi manni var boðið hjúkr-
unarrými á Ólafsfirði, en við
vinnum þannig að við getum ekki
boðið úrræði nema við séum viss
um að það sé til. Þess vegna gátum
við ekki boðið hjúkrunarrými á
Dalvík. En það kann að hafa verið
lagt upp á þann hátt að viðkomandi
aðila líkaði ekki. Það er erfitt að
tala um einstök mál við þessar að-
stæður, en þetta er meginregla
sem við vinnum eftir.“
– Ættingjar hafa lýst erfiðleikum
við að flytja sjúklinginn heim til sín
af sjúkrahúsinu. Hefði ekki þurft
að flytja hann í sjúkrabifreið?
„Það er alveg rétt,“ svarar Þor-
valdur. „Það er eitt af þeim atrið-
um sem hefði mátt gera á annan
hátt. Ég get ekki útskýrt af hverju
það kom ekki til tals. En venjulega
er þessu þannig farið að ef fólk
þarf á flutningi með sjúkrabifreið
að halda, þá er það ekki útskrift-
arhæft.“
– Er heilbrigðiskerfið að verða
ómanneskjulegt vegna kostnaðar-
aðhalds og hagræðingar?
„Nei, ég vona að svo sé ekki.
Okkur ber skylda til að veita sem
flestum þjónustu fyrir það fé sem
við höfum til umráða hverju sinni.
Við reynum að taka tillit til allra
þátta, þar með talið líðanar fólks
og félagslegs umhverfis. Það hafa
ekki verið í gangi sérstakar hag-
ræðingaraðgerðir hér umfram
venjulegt aðhald í opinberum
rekstri. Í öllum sjúkrahúsrekstri
þarf að huga að þessum þáttum, en
að sjálfsögðu hugsum við fyrst og
fremst um einstaklinginn, líðan
hans og meðferð. Það er grundvöll-
urinn að heilbrigðiskerfinu.“
Sátt við málalyktir
Ragnheiður Rut Friðgeirsdóttir
er ánægð með fundinn á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu. „Hann fór bara
mjög vel,“ segir hún. „Ég er af-
skaplega sátt við framgöngu Þor-
valds og þeirra sem að þessu
komu, Júlíusar Gestssonar, yf-
irlæknis bæklunardeildar, og Önnu
Lilju Filipsdóttur, hjúkrunarfræð-
ings á sömu deild.
Fundur okkar var mjög góður og
fagmannlega að honum staðið þar
sem farið var yfir málið og það
rætt í heild sinni. Þau tóku þannig
á málinu að þau voru ekki að gagn-
rýna greinina, heldur vildu fá nán-
ari lýsingu á atburðarásinni og
finna þannig út hvaða lærdóm
mætti draga af þessu. Án þess að
ég vilji fara neitt nánar efnislega
út í fundinn, get ég þó sagt að ég
er sáttari og fullviss um að allt
verði gert til að koma í veg fyrir að
svona lagað endurtaki sig, skoða
hvað má betur fara og endurskoða
vinnuvenjur út frá því.“
Ragnheiður segir að þó að þessi
afgreiðsla núna geri ekkert fyrir
föður sinn, þá komi hún vonandi til
með að gagnast öðrum síðar. „Ég
er mjög þakklát fyrir hvernig þau
tóku á þessu,“ segir hún að lokum.
Ýmislegt
hefði mátt
betur fara
Farið yfir málið með starfsfólki til þess
að reyna að bæta þjónustu spítalans
INNLENT»
Þorvaldur
Ingvarsson
Ragnheiður Rut
Friðgeirsdóttir
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Fjórðungssjúkrahúsið Þorvaldur tekur ekki undir að heilbrigðiskerfið sé
að verða ómanneskjulegt vegna niðurskurðar og hagræðingar.