Morgunblaðið - 25.11.2007, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 25. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þ
að fór vel á því, að Sigur-
björn Einarsson biskup
skyldi fá Verðlaun Jónasar
Hallgrímssonar nú á degi
íslenskrar tungu. Hann átti
þau svo sannarlega skilið og enginn
fremur en hann, þegar minnst var 200
ára afmælis listaskáldsins góða. Öld-
ungurinn ungi hefur lifað nær helming
þessa tímabils, orðinn 96 ára. Þess
gætti þó ekki, þegar hann tók til máls,
þakkaði fyrir sig og sagði, hvað honum
bjó í brjósti. Máltilfinninguna þáði hann
af almúgafólki, sem fyrst annaðist hann
og hafði ótrúlega mikinn orðaforða,
sem tengdist daglegum skiptum við
náttúruna og fjölþættum vinnubrögð-
um þess tíma. Og hann nefndi húslestr-
ana og Passíusálmana. Síðan sagði Sig-
urbjörn: „En lindirnar voru fleiri, sem
þetta fólk jós af, og ég leyfi mér að
nefna rímurnar með ofurlitlum glettn-
isglampa upp á Jónas okkar blessaðan
Hallgrímsson. Hann er orðinn sáttur
við rímurnar núna og þeir vafalaust
orðnir sáttir vel Sigurður Breiðfjörð og
hann og við samgleðjumst þeim. Þeir
skála með gleði hvor við annan á degi
íslenskrar tungu í eilífðinni.“
Hér er ekki rúm til að rekja efni
ræðu hans frekar né varnaðarorð nema
minna á skylduna, sem á okkur hvílir,
að skila tungunni, þessum ómetanlega
arfi óspilltum áfram til næstu kyn-
slóðar. Og þar sem biskupinn stóð í
ræðustólnum, svipaði honum til Gríms
gamla á Bessastöðum, þegar Elli kerl-
ing sótti hann heim og skáldið bar
henni full staup stór af Boðnar bjór:
Kraftur handa heilli öld!
Það var vel að listamenn og Háskól-
inn skyldu minnast Jónasar á fæðing-
ardegi hans og efna til blysfarar frá Há-
skólanum að styttunni í Hljómskála-
garðinum. Hana gerði Einar Jónsson
og var hún afhjúpuð á aldarafmæli
skáldsins á grasblettinum fyrir framan
hús Guðmundar Björnssonar land-
læknis við Lækjargötu, þar sem nú er
stytta séra Friðriks Friðrikssonar, og
var þar mikið fjölmenni. Síðar var
stytta Jónasar flutt í Hljómskálagarð-
inn, ég veit ekki af hverju, og vitaskuld
ekki afhjúpuð þar. Einar Laxness hefur
bent mér á, að rangt hafi verið með
þetta farið í fjölmiðlum og er mér ljúft
að leiðrétta það, um leið og ég tek undir
með honum, að styttan sómdi sér betur
í miðbænum, þar sem fólkið er, fremur
en á afviknum stað, þar sem fáir koma.
Í Lesbók Morgunblaðsins var birt
fyrir viku skoðanakönnun um Jónas
Hallgrímsson, sem gerð hafði verið
meðal nemenda í þrem framhalds-
skólum. Niðurstöður koma vissulega á
óvart. Einungis 30% gátu bent á eitt-
hvað sem eftir hann lægi. Ég hygg, að
ekki megi taka þessar niðurstöður of
bókstaflega. Auðvitað kunna nemend-
urnir ljóð eftir Jónas og kannast við
önnur, en voru óviðbúnir. Eftir sem áð-
ur hlýtur þessi niðurstaða að stugga við
kennurum, líka á grunnskólastigi. Ljóð
eru barngóð og barnelsk og það á ekki
að taka þá ánægju af börnunum að
kynnast þeim og læra utanbókar.
Undir ræðu Sigurbjarnar biskups
kviknaði hugmynd að limru:
Yngismær er vor tunga,
einatt með nýjan þunga;
orð hennar jóð,
mín íslenska þjóð,
- og brosir við biskupnum unga.
PISTILL »Máltilfinninguna þáði
hann af almúgafólki,
sem fyrst annaðist hann
og hafði ótrúlega mikinn
orðaforða, sem tengdist
daglegum skiptum við
náttúruna og fjölþættum
vinnubrögðum þess tíma.
Halldór
Blöndal
Hljóðpistlar Morgunblaðsins,
Halldór Blöndal les pistilinn
HLJÓÐVARP mbl.is
Og brosir við biskupnum unga
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
KJARAVIÐRÆÐUR ganga yfirleitt
mun betur og hraðar fyrir sig nú en
fyrir rúmlega áratug, hvað þá ef farið
er lengra aftur í tímann. Ástæðurnar
eru margvíslegar en auðvitað skiptir
gott efnahagsástand undanfarinn
áratug miklu máli. Það hefur sömu-
leiðis haft áhrif á að vinnubrögðin
hafa breyst og að sögn Ingibjargar R.
Guðmundsdóttur, formanns Lands-
sambands verslunarmanna og vara-
forseta Alþýðusambands Íslands,
koma viðsemjendur nú betur und-
irbúnir til kjaraviðræðna og vinna af
meiri fagmennsku en áður.
Til þess að auka fagmennsku í
samningaviðræðum enn frekar var í
haust boðað til námskeiðs í svokall-
aðri hagsmunamiðaðri samn-
ingatækni. Hvorki meira né minna en
130 manns sátu námskeiðið, jafnt fólk
sem starfar fyrir atvinnurekendur,
hið opinbera og verkalýðsfélög, fólk
sem í vetur mun sitja sitthvorumegin
við samningaborðið og togast á um
hvað teljist vera hæfilegar launa-
hækkanir. Aldrei áður hefur svo stór
hópur samningamanna sótt sama
námskeiðið.
Semja án þess að gefa eftir
Að sögn Ingibjargar er hagsmuna-
miðuð samningatækni í sjálfu sér
ekki ný af nálinni, grunnurinn að
henni hafi komið fram í bók sem var
gefin út fyrir ríflega 20 árum og heitir
Já – listin að semja án þess að gefa
eftir. Þjóðarsáttarsamningarnir verið
gerðir í þessum anda og að hluta hafi
verið notast við hagsmunamiðaða að-
ferð í samningaviðræðum síðustu
ára.
munir stéttarfélags og atvinnurek-
enda. „Þetta byggist á því að nálgast
hlutina út frá því hvernig við getum
leyst vandamál frekar en að segja:
Það þarf að breyta grein 3,6 þannig
að hún hljóði svona. Því þá ertu bara
að bjóða upp á eina lausn,“ segir Ingi-
björg. „Mér finnst þetta mjög áhuga-
vert og það verður gaman að sjá
hvernig þetta muni virka. Þessi að-
ferð gæti til dæmis stytt yfirsetur
sem stundum hafa verið langar.“
Þegar út í kjaraviðræðurnar er kom-
ið gætir áhrifa hagsmunamiðuðu
samningatækninnar einna helst í því
að framvinda samningagerðarinnar
er skráð á sérstök eyðublöð og þess
gætt að báðir aðilar hafi sama skiln-
ing á þeim árangri sem hefur náðst.
Mikil áhersla er einnig lögð á að
semja á venjulegum vinnutíma enda
hefur reynslan sýnt að langar yfirset-
ur leiða ekki til betri samninga, að
sögn Ingibjargar. Þegar samningar
hafa loks náðst fylla aðilar sameig-
inlega út eyðublað um þá sameig-
inlegu sýn sem þeir hafa á viðkom-
andi samningsákvæðum og
framkvæmd þeirra. „Með þessu er al-
veg á hreinu hvað fólk samdi í raun
og veru um,“ segir Ingibjörg en raun-
in hafi stundum verið sú að þótt menn
hafi við undirskrift talið sig hafa
sama skilning á samningnum hafi það
breyst þegar frá líður og nýtt fólk
hugsanlega komið að stjórnvelinum.
Harka með mildum tóni
Ásmundur Stefánsson rík-
issáttasemjari segir að þótt hann hafi
kennt á námskeiðinu sé það félag-
anna sjálfra að ákveða hvernig þau
komi að samningagerð. Námskeiðið
sé gagnlegt fyrir hvers kyns samn-
ingagerð en þótt þessari aðferð sé
beitt sé alls ekki þar með sagt að deil-
ur verði úr sögunni. „Og þótt menn
ræði saman í mildum tóni getur verið
jafnmikil harka í viðræðum og þegar
menn semja með miklum hávaða.“
Um 130 samningamenn
hópuðust á námskeið
Um 130 manns sem
taka þátt í kjaravið-
ræðum í vetur, bæði af
hálfu atvinnurekenda
og verkalýðs, sóttu sam-
an námskeið í hags-
munamiðaðri samn-
ingagerð. Þeir sem
tileinka sér þessa tækni
ættu, að meðaltali, að
vera fljótari að semja.
Í HNOTSKURN
» Hugmyndin að námskeiðinukviknaði eftir að Ingibjörg R.
Guðmundsdóttir og fleiri sóttu
sambærilegt námskeið hjá Har-
vard- og MIT-háskólunum í
Bandaríkjunum.
»Ásmundur Stefánsson rík-issáttasemjari, sem hafði sótt
sama námskeið og aflað sér
kennsluréttinda í efninu, tók að
sér að kenna ásamt tveimur
bandarískum sérfræðingum.
Ingibjörg R.
Guðmundsdóttir
Ásmundur
Stefánsson
Nýmælið í þeirri aðferð sem kennd
var á námskeiðinu felst fyrst og
fremst í því að nú er búið að smíða
heildstætt kerfi fyrir allan samn-
ingaferilinn, frá undirbúningi kjara-
viðræðna til framkvæmdar. Lands-
samband verslunarmanna mun í
komandi kjaraviðræðum í fyrsta
skipti notast við þessa aðferð í gegn-
um allan samningaferilinn við Sam-
tök atvinnulífsins. Það ætlar Samiðn
líka að gera og hugsanlega fleiri fé-
lög. Þá er auðvitað líklegt að aðrir
samningamenn notist við tiltekna
þætti aðferðarinnar.
Ekki ein leið að markmiðinu
„Þetta byggist á því að finna ekki
aðeins eina leið að markmiðinu, held-
ur margar,“ segir Ingibjörg. Mikil
áhersla sé lögð á vandaðan undirbún-
ing. Í því sem áður var nefnt kröfu-
gerð en heitir nú áherslur hefur
Landssamband verslunarmanna
útbúið vinnuskjöl fyrir hvert áherslu-
atriði fyrir sig. Þar eru dregnar fram
ástæður, bakgrunnur, áhrif og hags-  Meira á mbl.is/itarefni
Ljósmynd/Ólafur
Samið Þátttakandur á námskeiðinu semja í æfingaskyni og ekki ber á æs-
ingi. Brátt tekur alvaran við enda margir samningar að losna.
SNERTILENDINGUM á Reykja-
víkurflugvelli fækkaði verulega á
milli áranna 2005 og 2006, að því er
fram kemur í Flugtölum fyrir árið
2006. Árið 2005 voru snertilend-
ingar rúmlega 46.600 en í fyrra
hafði þeim fækkað 35.270.
Hver snertilending er talin sem
tvær flughreyfingar, þ.e. bæði lend-
ing og flugtak.
Í heild fækkaði snertilendingum
á landsvísu um tæplega 10.000, úr
rúmlega 86.300 í 76.800 og gæti það
bent til minni umsvifa í flug-
kennslu. Snertilendingarnar á
Reykjavíkurflugvelli eru þó töluvert
fleiri en þær voru árið 2000, þegar
Reykjavíkingar kusu um framtíð
flugvallarins, en þá voru þær um
22.000.
Flughreyfingar á Reykjavíkur-
flugvelli vegna áætlunarflugs innan-
lands árið 2006 voru 17.200 um
2.000 fleiri en árið 2005. Flughreyf-
ingar vegna annars flugs voru um
25.400, um 5.000 færri en í fyrra. Í
heild fækkaði flughreyfingum á
Reykjavíkurflugvelli úr tæplega
90.000 árið 2005 í 77.900 árið 2006.
Fækkun flughreyfinga nema um
13,5% sem er svipaður samdráttur
og varð á Egilsstaðarflugvelli á
sama tímabili.
Snertilend-
ingum
fækkar
BJÖRGUN ehf. hefur sótt um end-
urnýjun leyfis til efnistöku af hafs-
botni í Hvalfirði og Kollafirði og hef-
ur fyrirtækið lagt fram tillögur að
matsáætlun þess efnis við Skipulags-
stofnun. Í tillögum þessum kemur
fram að upphaflega hafi fyrirtækið
haft leyfi til efnistöku til ársins 2020
en vegna lagabreytinga og krafna
um mat á umhverfisáhrifum þurfi að
endurnýja leyfið að loknu áður-
nefndu mati.
Samkvæmt því sem kemur fram í
tillögunum er ekki sótt um leyfi til
þess að hefja efnistöku á nýjum stöð-
um en til stendur að útvíkka þær
námur sem þegar eru til staðar. Þar
kemur jafnframt fram að mestu um-
hverfisáhrifin verði af efnistökunni
sjálfri, annars vegar í formi þess að
lífverur sem á námasvæðunum eru
munu verða fjarlægðar eða fjarlægja
sig sjálfar og hins vegar í formi
breytinga á landslagi sjávarbotns-
ins. Slíkt geti valdið ölduhreyfingum
og í kjölfarið landbroti.
Tillögurnar er að finna á vef
Skipulagsstofnunar, skipulag.is, og
þar kemur fram að almenningi gefst
enn kostur til athugasemda.
Sótt um leyfi
til efnistöku
 Upphafskrafa er aðalviðmið-
unin.
 Binda viðræður við fyrirfram
gefin markmið og kynna þau
opinberlega.
 Gefa eins lítið eftir og hægt er
varðandi hvert atriði.
 Koma gagnaðila úr jafnvægi
og halda í stöðugri óvissu.
 Beita afli til að knýja gagn-
aðila til eftirgjafar og tefla að-
ilum hvorum gegn öðrum.
 Litið er á niðurstöðu sem er
meðtekin af gagnaðila með
tregðu sem sigur.
Nýja aðferðin:
 Undirbúningur byggður á
hagsmunum og möguleikum –
ekki óskalistum.
 Sameiginleg þjálfun viðmæl-
enda.
 Sameiginleg gagnasöfnun áður
en samningaviðræður hefjast.
 Samkomulag gert fyrirfram
um verklagsreglur og vinnu-
lag.
 Hugarflug nýtt í samningaferl-
inu.
 Sérfræðingar notaðir í hverj-
um málaflokki.
 Lausna leitað sem eru báðum í
hag.
 Sameiginleg fundargerð.
 Reyna að sjá fyrir þau vanda-
mál sem framkvæmd samn-
ingsins kann að hafa í för með
sér.
Gamla aðferðin:
♦♦♦