Skinfaxi - 01.04.1940, Blaðsíða 56

56
SKINFAXI
getur þýtt allt í senn, unnnerki eftir verk eða atburði, ger-
semar og erfðagripir eða vingjafir (minjagripir), sem eru
ekki eða verða metnar til fjár. Hér er orðið látið tákna ým-
iss konar menningarverðmæti, frá eldri og nýrri tímum, sem
enn standa og líklegt er að lengi muni standa í gildi. Efni:
þau, sem tekin verða til umræðu í þessum bindum, eru enn
ekki fyllilega ákveðin, og mikið er undir þvi komið, hversu
vel tekst að fá hina hæfustu menn á hverju sviði lil þess
að fjalla um þau. Munu þeir hka vitanlega ráða talsverðu
um, hver efni verða tekin til meðferðar. Hér er tilætlunin-
að leita aðstoðar margra manna, og ættu þessi bindi því urn
leið að vera nokkurt sýnishorn þess, hvernig nú er bezt rit-
að á Islandi. Það liggur í augum uppi, að bókmenntirnar
munu skipa liér mest rúm, því að á þvi sviði hafa íslend-
ingar unnið þau afrek, sem lengst munu varðveitast og mest
eru metin. Samt verður þetta engin bókmenntasaga (nokkurt
yfirlit um þróunarsögu íslenzkra bókmennta kemur í IV. og-
V. bindi), heldur verður reynt að skýra frá þeim verkunr
einum, sem enn eru svo lifandi, að almenningur ætti að lesa
]iau eða a. m. k. vita nánari deili á þeim.
Bókmenntirnar eru þó ekki einu minjarnar um hagleik og
snilli íslendinga. Frá fyrri tínuun eru til ýmiss konar lista-
verk, trésmíðar, málmsmíðar, vefnaður, myndir og skrautlist
(t, d. í handritum). Forriár bækur hafa líka sitt ytra borð,
prentun og band, sem gerir þær að minjagripum, auk efnis-
ins. Á síðustu tímum hefur þjóðin eignazt nýjar listir, mál-
aralist, mótlist, tónlist og húsagerðarlist. Öllu þessu verður
reynt að gera nokkur skil, hæði með ritgerðum og myndum.
En íslendingar hafa tekið fleira í arf en land, og lausa aura,
bækur og aðrar minjar. Þeir eru sjálfir einn hluti arfsins,
og hver kynslóð ber í skapferli sinu, lífsskoðun og hugsunar-
hætti margvísleg merki eftir örlög, menningu og lífskjör þjóð-
arinnar á liðnum öldum. Tvö síðustu bindi þess verks, sem-
hér er um rætt, munu verða tilraun til þess að sýna, hvern-
ig saga og menning þjóðarinnar hafa mótað hana, gert hana
það, sem hún nú er og lcitt hana á þær krossgötur, sem húrr
nú stendur á.
Um þetta rit, sem mun verða kallað íslenzk menning, á
eg einna erfiðast með að tala, þó að eg viti mest um efni
þess’, því að þetta er bókin, sem getið var um í upphafi
þessarar greinar, að eg hefði lengi haft í smíðum. Efnisval-
inu mun það ráða, liver atriði í örlögum þjóðarinnar á liðn-
um tímum virðast hafa verið svo afdrifarík, að hún beri