Skinfaxi - 01.04.1969, Blaðsíða 2

Skinfaxi sextugur
„Ungra krafta og gáfna glæðing,
göfgi í hugsun, verki, list,
íslenzk þjóðar endurfæðing,
Island frjálst — og það sem fyrst!“
Þannig hljóða fjögur vísuorð í kvæðinu
,,Vormenn“, sem Guðmundur Guð-
mundsson skólaskáld tileinkaði Ung-
mennafélögum fslands. Kvæðið birtist
í 1. árgangi Skinfaxa og hefur æ síð-
an hljómað á vettvangi ungmennafél-
aganna. Ungu eldhugamir, sem stofn-
uðu ungmennafélagshreyfinguna, ætl-
uðu sér ekkert minna en þetta. Þeir
ætluðu sér ekki aðeins að vinna stór-
sigur í sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar,
heldur að endurfæða þjóðarmetnað-
inn og trú fólksins á eigið afl þjóðar-
innar, sem duga myndi til að varpa af
sér margra alda byrði erlendrar á-
þjánar, vanmetakenndar og stöðnunar.
„Vakning" er það orð, sem einna oft-
ast ber á góma hjá frumherjum hreyf-
ingarinnar, og það er engin firra. fs-
lenzk æska vaknaði af svefni við þann
storm athafna, félagslífs og hugsjóna,
sem ungmennafélögin færðu henni. Til
eru þeir menn í dag, sem brosa að þess-
um eldmóði. En ef menn vilja hugsa um
og skilja þjóðfélagslega aðstöðu ungs
fólks fyrir 60 árum og áhrif þessarar
„vakningar" þess á þróun seinni ára-
tuga, mættu menn hafa skipti á brosi
og aðdáun. Ungmennafélögin urðu æsk-
unni strax sá skóli, sem veitti henni
nauðsynlega og áður óþekkta félags-
lega menntun til þátttöku og afreka á
hinum fjölþættustu sviðum þjóðlífsins.
Ungmennafélögin hafa einnig alið upp
stærri hóp forystumanna í hvers konar
framfaramálum þjóðarinnar en nokk-
ur annar félagsskapur.
„Maður á ekki að halda upp á afmæl-
isdaginn sinn heldur þann dag, sem
maður gekk í ungmennafélagið“, hefur
Guðbrandur Magnússon eftir ungum
manni frá fyrstu árum hreyfingarinn-
ar. Jónas Jónsson segir m. a. í endur-
minningum sínum: „Vakning ung-
mennafélaganna var sókn fólksins
sjálfs, án þess að skáld eða stórmenni
gengju í fararbroddi. Æska íslands
jafnt í bæjum og sveitum varð svo að
segja í einu vetfangi hugfangin af stór-
kostlegum skáldadraumi. Að gera land-
ið frjálst, að gera þjóðina að nútíma-
menningarþ j óð “.
St Blað fyrir ungmennafélögin
Ekkert er eðlilegra, en að þetta á-
hugasama, bjartsýna fólk hygði fljótt
á útgáfu málgagns til að koma hug-
sjónum hreyfingar sinnar á framfæri.
Það þoldi heldur ekki langa bið, því að
4
SKINFAXI