Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 2008, Qupperneq 30

Náttúrufræðingurinn - 2008, Qupperneq 30
Náttúrufræðingurinn 2. mynd. Dvergbleikja var veidd úr fimtn stofnum kringum Jökulsá á Fjöllum og myndir teknar aföllum einstaklingum. Merktur var 21 mælipunktur inn á myndirnar og gefa þeir til kynna staðsetningu ákveðinna likamshluta (sjá nánari aðferðalýsingu íSigursteinsdóttir og Kristjánsson 2005).17 - The small benthic Arctic charr were collected fromfive popula- tions. Pictures were taken of all individuals and 21 landmarked digitized on them that capture the morphology of thefish (see Sigursteindóttir and Kristjánsson 2005).17 Smátt afbrigði bleikju, svokallaða dvergbleikju, má víða finna í slíkum hraunbúsvæðum, sérstaklega þar sem lindaruppsprettur eru til staðar. Flestar hafa þessar bleikjur áþekkt svipfar, dökkan lit, eru undirmynnt- ar, með stuttan, sveran líkama og hlutfallslega stóra ugga.5'10'17,19 Dvergbleikjur finnast á mörgum ólíkum vatnasviðum og þykir ólík- legt að þær hafi þróast á einu svæði og sxðan numið land á hinum mis- munandi vatnasviðum. Líklegra er að margir stofnar hafi þróast sam- hliða, en þörf er á frekari rannsókiv um til að staðfesta það. Meðal þeirra svæða þar sem dvergbleikja hefur fundist eru lindir í grennd við Jökulsá á Fjöllum. Þar eru nokkrir stofnar dvergbleikju og má skipta svæðinu í þrennt: 1) hálendi ofan við ófiskgenga fossa (sem líklega hafa verið einangraðir í þúsundir ára), 2) svæði milli fossa í Jökulsárgljúfrum og 3) svæði neðan allra ófiskgengra fossa í Öxarfirði og Kelduhverfi. í þessari rannsókn voru skoðaðir fimm stofnar dverg- bleikju (1. mynd); tveir þeirra voru á hálendinu í Herðubreiðarlindum og í Grafarlöndum, einn stofn var neðan við Hafragilsfoss í Jökulsár- gljúfrum og tveir stofnar á láglendi nærri sjó við Presthóla í Núpasveit og Klappará í Kelduhverfi. Meginmarkmið rannsóknarinn- ar var að lýsa og bera saman útlit og vistfræði þessara fimm stofna. Unnið var út frá þeirri tilgátu að svipfar og fæðuval hálendisstofn- anna væri einsleitara en þeirra sem finnast nærri sjó. Tilgátan byggist á þeirri forsendu að stofnar á hálend- inu hafi lengi verið einangraðir. Búist var við að stofnar á sama svæði væru líkari innbyrðis í útliti og fæðuvali en stofnar á öðrum svæðum. Jafnframt var búist við að fiskar á svæðinu í miðju Jökulsár- gljúfri yrðu mitt á milli fiska í Herðubreiðarlindum og Grafar- löndum hvað varðar útlit og fæðuval. AÐFERÐIR Dvergbleikju var safnað með raf- veiðum en þá er rafmagn sett í vatn- ið í gegnum tvö skaut og er jákvætt hlaðna skautið haft í hendi. Þegar fiskar lenda í rafsviðinu lamast þeir og dragast gjarnan að skautinu. Er þá auðvelt að veiða þá upp með háf. í Klappará og við Presthóla fóru veiðar fram þann 8. september 2005. Veitt var úr Jökulsárgljúfrum 11. júlí 2006, í Herðubreiðarlindum 13. júlí 2006 og Grafarlöndum 14. júlí 2006 (1. mynd). Leitast var við að safna a.m.k. 60 einstaklingum úr hverjum stofni en í Jökulsárgljúfrum veidd- ist þó aðeins 21 fiskur. Fiskarnir voru frystir eins fljótt og auðið var en síðar þíddir aftur áður en þeir voru lengdar- (±1 mm) og þyngd- armældir (±0,001 g). Tekin var staf- ræn ljósmynd (Nicon coolpix 900) af vinstri hlið hvers fisks og til að meta útlit fylgdum við aðferða- fræði Rakelar J. Sigursteinsdóttur og Bjama K. Kristjánssonar, 2005.17 Var 21 mælipunktur merktur á mynd fiskanna (2. mynd) með forritinu tpsDig2. Forritið tpsRelw (bæði ♦ Grafarlönd □ Herðubreiðarlindir A Jökulsárgljúfur A Klappará O Presthólar 1. ás (55%) ** 1 - -1 • i-£-i2 - 3. mynd. Meðalgildi, ásarnt staðalskekkju, fimm dvergbleikjustofna við Jökulsá á Fjöllum, á tveimur ásum rofgreiningar. 1. ás útskýrir 55% breytiieikans í gögnunum en 2. ás 20%. Myndirnar á endum ásanna sýna útlit fisks, ( samanburði við meðalfisk, sem hefði hæsta og lægsta gildi á hvorum ás fyrir sig. - Average discriminant scores, with standard error, of small benthic charr from five populations near Jökulsá á FjöIIum. The discriminant axis 1 explained 55% ofvariation in morphology and axis 2 20%. The deformation grids at the end ofthe axis show the morphology offish at the extreme ends, in comparison to the average fish. 110
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.