Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 21

2. tafla. Ráðlagðar grasfrœblfíndur í holta- og
valllendisjarðveg 1907-1930 (Ólafur Jónsson 1930).
1907 kg/ha 1920 1930
Háliðagras 6,3 10,0 14,0
Vallarfoxgras 7,9 12,0 14,0
Sveifgrös 6,3 6,0 4,0
Vinglar 3,2 2,0 2,0
Língresi 4,0
Snarrótarpuntur 1,6
Fóðurfax 3,0
Akurfax L0
Rýgresi 3,2
Hvítsmári 2,0 1,0
Alsikusmári 1,0
Samt. kg/ha 28,5 36,0 40,0
stöðum úr þeim tilraunum voru
gerðar tillögur um grasfræ-
blöndur annars vegar fyrir mýr-
arjarðveg og hins vegar fyrir
holta- og valllendisjarðveg
(Ólafur Jónsson 1930). Ræktun-
arstöðvarnar hlutuðust síðan til
um að útvega bændum fræ.
Engar frásagnir eru um hvort
ráðleggingum þessum var síðan
fylgt eftir og hvaða tegundir það
voru sem sáð var í raun. í upp-
hafi var gert ráð fyrir að í blönd-
unum væru fjölmargar tegundir.
I fyrstu tillögunum frá 1907
(Búnaðarrit 21. árg. bls. 135,
1907) var t.d. mælt með því að
sá blöndu af vallarfoxgrasi,
háliðagrasi, sveifgrösum, vingl-
um, snarrótarpunti, rýgresi og
knjáliðagrasi í mýrarjarðveg en í vall-
lendisjarðveginn var knjáliðagrasi sleppt
(1. tafla). Tveimur árum seinna var aftur á
móti ráðlagt að sá í valllendisjarðveginn
blöndu af vallarfoxgrasi, háliðagrasi,
sveifgrösum, vinglum, axhnoðapunti, fóð-
urfaxi, rýgresi, hvítsmára, alsikusmára,
rauðsmára og umfeðmingi (Ársrit RN 5,
bls. 56, 1909). Eftir því sem tíminn leið
fækkaði tegundunum í blöndunum og há-
liðagras og vallarfoxgras urðu ríkjandi.
Ólafur Jónsson (1930) gefur síðan upp
fræblöndur Ræklunarfélags Norðurlands
og S.Í.S. 1930. Eru það væntanlega
blöndur sem seldar voru til bænda og þvf
fyrstu dæmin um raunverulegan sáðvöru-
innflutning. Þá er hlutdeild háliðagrass og
vallarfoxgrass í blöndunni orðið um 35%
fyrir hverja tegund. Aðrar tegundir voru
sveifgrös, vinglar, língresi (tegund ekki
tilgreind), akurfax og hvítsmári.
Sturla Friðriksson (1954) tók saman
hvaða tegundir voru í fræblöndum S.Í.S.
1930-1951, en Sambandið var langstærsti
fræinnflytjandinn á þeim árum. Ekki eru
gefin upp hlutföll tegundanna í blöndun-
um. Nokkrar breytingar urðu á blöndunum
á þessu tímabili. Vallarfoxgras, vallar-
sveifgras og hávingull voru í blöndunum
öll árin en háliðagras vantaði öll stríðsárin
og svo aftur árin 1949-1951. Skriðlíngresi
vantaði 1945-1951, en var alltaf í blönd-
unum áður, og línsveifgrasi var bætt við
frá 1949.
Upplýsingar um sáðblöndur á sjötta
áratugnum (1953-1958) má finna í Hand-
bók bænda frá þessum árum. Tegundunum
hefur nokkuð fækkað frá fyrri árum en eru
öll árin vallarfoxgras, háliðagras, vallar-
sveifgras, hásveifgras, túnvingull, háving-
ull og skriðlíngresi. Einnig koma við sögu
axhnoðapuntur, hvítsmári og rauðsmári
sum árin. Erfitt reyndist að finna upp-
lýsingar frá sjöunda áratugnum (að vísu
var ekki haft samband við sáðvöruinn-
flytjendur) en árin 1965 og 1970 voru teg-
undirnar þær sömu og á áratugnum á
undan (Handbók bænda).
Frá 1971 er til nokkuð nákvæmt yfirlit
um innflutning sáðvöru að árunum 1978-
1980 undanskildum (Fræeftirlit Nr. 1-6;
pers. uppl. frá Aðfangaeftirliti). A þessum
árum fækkar tegundum enn frekar og eru
vallarfoxgras, vallarsveifgras og túnving-
ull meginuppistaða innflutningsins, eink-
um síðasta áratuginn (4. mynd).
Háliðagras er nær því horl'ið af inarkaði.
Túnvingull verður mjög áberandi á árun-
um eftir 1970 og var hann fyrst og fremst
notaður í uppgræðslusáningar hjá Land-
131