Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 27

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 27
Rjúpnatalningar á N O RÐAU STU RLAN DI 1981-1994 ÓLAFUR K. NIELSEN Hlutskipti rjúpunnar í tilverunni virðist ekki eftirsóknan’ert frekar en annarra hœnsnfugla. Algengt er að sjá rjúpur með um 10 unga síðsumars án þess að það leiði til neinnar stœkkunar á stofn- inum að vori. Náttúran gerir því aug- Ijóslega ráð fyrir gífurlegum ajföllum á hverjum vetri. árunum 1981 til 1994 rannsakaði ég fálka (Falco rusticolus) og rjúpu (Lagopus mutus) á Norð- austurlandi (Ólafur K. Nielsen 1986, 1991, Ólafur K. Nielsen og Tom J. Cade 1990a, 1990b). Rjúpan er kjörfæða fálkans og allt hans líf snýst meira og minna unt rjúpuna. íslenski rjúpnastofninn er sveiflóttur og fjöldi fugla hefur verið mestur um það bil tíunda hvert ár (Finnur Guðmundsson 1960, Ólal'ur K. Nielsen og Gunnlaugur Pétursson 1995). Markmið rjúpnarannsókna minna var að fá vísitölu l'yrir rjúpnastofninn þannig að hægt væri að skoða hvort breytingar á stærð rjúpna- stofnsins hefðu áhrif á fjölda, afkomu og fæðu fálka. Frá 1994 hef ég unnið við rjúpnarannsóknir hjá Náttúrufræðistofnun og þetta verkefni tengist vinnu minni þar. Hér er ætlunin að fjalla um breytingar á fjölda rjúpna milli ára, vorvanhöld, aldurs- hlutföll og varpafkomu. Ólafur K. Nielsen (f. 1954) lauk B.S.-prófi í líffræði frá Háskóla fslands 1978 og Ph.D.-prófi í dýra- vistfræði frá Cornell-háskóla í Bandaríkjunum 1986. Ólafur starfaði hjá Líffræðistofnun Háskólans 1986- 1993 og starfar nú hjá Náttúrufræðistofnun Islands. ■ AÐFERÐIR Rjúpnatálnincar Búið var að velja og afmarka rjúpna- talningasvæðin áður en hafist var handa vorið 1981. Fyrsta verkið var að gera vinnukort af svæðunum eftir loftljósmynd- um Landmælinga (kvarði 1:15.000). Á kortin voru útlínur svæðanna markaðar og þau kennileiti sett inná sem komu að gagni við staðsetningu. Talið var á hverju svæði einu sinni á vori. Reynt var að telja í hægu veðri snemma morguns eða seint að kveldi. Á þeim tíma dags situr karrinn uppi og er mjög áberandi (1. mynd). í sólskini og björtu veðri liggur hann fyrir og það er erfiðara að koma auga á hann. Talningadagurinn var að meðaltali fyrir öll árin 22. rnaí, fyrst 7. maí og síðast 6. júní. Á árunum 1981 til 1988 og aftur 1992 lil 1994 var yfirleitt talið á tímabilinu 20. til 30. maí, en um 10 dögum fyrr 1989 til 1991. Hlutfallið mannmínútur/km2 var notað sem kvarði á vinnu við talningu. Mann- mínútur eru talningatími í mínútum x taln- ingamenn. Þessi tala var langhæst fyrsta árið, að meðaltali 211 mannmínútur/knr, enda þekktu talningamenn ekki svæðin. Þetta hlutfall fór síðan lækkandi og var um 100 mannmínútur/knr 1987. Það hefur haldist við það mark síðan, nema 1989, 1991 og 1992 þegar ég var einn við taln- ingarnar, þá var hlutfallið 38 til 68 mann- mínútur/km2. Ef borin eru saman meðaltöl Náttúrufræðingurinn 65 (3-4), bls. 137-151, 1996. 137
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.