Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 35

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 35
30,0 25,0 20,0 15,0 ■Í2 -g 10,0 Q. c/> 8 5-° (3 0.0 *o ÍB > 70,0 (Ö g5 60,0 c aJ 50,0 I- 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Karlfuglar Cocks Kvenfuglar Hens L 5 10 15 20 25 30 35 40 Vorvanhöld (%) - Spring mortality (%) 5. mynd. Vorvanhöld á körrum og kvenfuglum á rjúpnatalningasvœðum á Norðausturlandi 1981 til 1994. - Spring mortality based on kills found in thefield of Rock Ptarmigan cocks and hens on cen- sus plots in NE-Iceland 1981 to 1994. miðað við 5% öryggi (F|3 494= 1,696, p=0,058), en dreifnihlutfallið er rétt undir höfnunargildinu. A hverju sumri voru alltaf ein- hverjar rjúpur án unga; þeir fuglar hafa annaðhvort ekki orpið eða varp hefur misfarist hjá þeim. Hlutfall kvenfugla án unga í ungatalningum á Tjörnesi var almennt lágt, eða samtals 7,4% (n=269 kvenfuglar) tekið saman fyrir tíu ára tímabil (1981 til 1985, 1990 til 1994). VORVANHÖLD Mikil afföll voru á rjúpum frá þeim tíma er karrarnir setlust upp á vorin (um 20. aprfl, samanber Ólaf K. Nielsen 1993) og fram að talningu sem var um 22. maí að meðaltali, eða á um mánaðartfma. Ef við gef- um okkur að kynjahlutföll séu jöfn þegar rjúpan kemur úr vetrarhögum (samanber Arnþór Garðarsson 1971 bls. 29, 1988 tafla 9.1), og að 73% vorvanhaldanna séu karrar (saman- ber bls. 140), þá má fá einhverja hugmynd um hve mikil þessi afföll voru og hvernig þau skiptust á kynin. Fyrir karra voru meðalafföll- in um 12% og fóru hæst í 39% en fyrir kvenfugla var meðaltalið 5% og fór hæst í 17% (5. mynd). Aldurshlutföll að VORl Samtals voru aldursgreindar 1485 rjúpur frá vori og fyrrihluta sumars, að meðaltali 106 fuglar á ári (inest 197, minnst 23). Hlutfall ársgamalla fugla var að meðaltali 60%, en þetta hlutfall var breytilegt á milli ára; vorið 1981 var það 54%, hækkaði síðan í 71% vorið 1985, lækkaði síðan aftur og náði lágmarki vorið 1991, 45%, og hefur síðan hækkað aftur (5. tafla). Eg skoðaði með aðhvarfsgreiningu sam- band aldurshlutfalla (háð breyta) og stofn- breytinga og notaði gögn úr þessum rann- sóknum og gögn frá Hrísey 1963 til 1969 (Arnþór Garðarsson 1971). Stofnbreyting- arnar eru teknar sem fjöldi karra ár t+1 deilt með fjölda karra ár t. Þetta hlutfall er borið saman við % ársgamalla fugla í stofni að vori ár t+1. Fyrir Þingeyjarsýslur var notuð samtala karra á öllum svæð- unum. Greiningin gaf marktækt línulegt samband og skýrihlutfall aðhvarfsjöfnunn- ar (R2) var 0,46 (F, lg= 16,994, P=0,0006) (6. mynd). I fækkunarárum var hlutfall ársgamalla fugla að vori að meðaltali 49% (37-62%) en hærra, eða að meðaltali 66%, í fjölgunarárum (60-81%). Þess ber að geta að aldurshlutföll hvers árs voru sameinuð án tillits til kyns. Geng- ið er út frá því að enginn munur sé á aldurshlutföllum kynjanna. Þetta er ekki alltaf rétt og sum árin að minnsta kosti var marktækur munur á aldurshlutföllum kvenfugla og karlfugla, t.d. var svo 1994 (kí-kvaðrat=5,090, p<0,025) og 1985 var kí-kvaðratgildið (3,782) rétt undir höfnun- armörkunum (p=0,05). 145
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.