Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1995, Page 45

Náttúrufræðingurinn - 1995, Page 45
2. mynd. Sandmaðkar grafa sig misdjúpt ísetið eftir aldri. - The lugworms burrow to a dif- ferent depth in the sediment according to age (from Thorson 1968). hreyfingar í líkama dýrsins sjá um að halda við þessum straumi gegnum rörið. Bent hefur verið á að nær væri að lýsa dýrinu sem síara en sem hreinni eðjuætu, því að það virðist geta notað dælinguna gegnum setið til þess að safna í það lífrænum leifum og örverum úr yfirborðinu (Kriiger 1959, Thorson 1968). Maðkurinn meltir það sem nothæft er í setinu sem hann gleypir, gerla og aðrar smálífverur ásamt ýmsum lífræn- um leifum, og skilar síðan afganginum út um þarmopið upp á yfirborðið. Lyftir hann sér þá upp í rörinu þar til afturendinn nær upp undir yfirborð og setur þar af sér hina velþekktu hrauka (Wells 1945). Selið færist því í öfuga átt við vatnsstrauminn í rörinu. Hraukar sandmaðksins eyðast auðveldlega og þarf ekki nema lítils háttar öldugang til þess að þeir eyðileggisl. Þar sem skýlt er endast þeir lengur og geta orðið allstórir. Rörin varðveitast hins vegar betur, enda þarf meira rask til þess að afmá þau þar sem þau ná allt að 30 cm niður í setið. För EFTIR SANDMAÐK í JARÐLÖGUM För eftir rör sandmaðks hafa víða fundist í jarðlögum, bæði hér á landi og erlendis, en oftast finnst þá ekkert af sjálfum maðk- inum, enda varðveitist hann illa í jörðu þar sem engir líkamshlutar hans eru úr hörðu efni. Förin tilheyra þeirri gerð líffara sem nefnast fæðuför. Jóhannes Áskelsson (1960) lýsti slíkum förum í sethnyðlingum (sand- steinskúlum) í móbergi í Skammadals- kömbum í Mýrdal og nefndi þau Arenicola cf. marina L. Hnyðlingarnir eru líklega tæplega þriggja milljóna ára gamlir, eða af svipuðum aldri og krókskeljalögin á Tjör- nesi. Raunar má búast við förum af þessari gerð í öllu eðjubornu strandseti hér á landi frá tertíerlokum og fram á nútíma, þar sem orka í umhverfinu var ekki nægilega ntikil til þess að má þau út jafnóðum. Ferðir sandmaðks Það tekur sandmaðk yfirleitt aðeins 2-6 mínútur að grafa sig niður, en það fer mjög 155
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.