Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1995, Page 50

Náttúrufræðingurinn - 1995, Page 50
4. mynd. Hraukur eftir sandmaðk ífjörunni við Osland. Aður en myndin var tekin hafði maðkurinn nær eingöngu étið súru gjósk- una úr Öræfajökli frá árinu 1362. - Afae- cal heap of lugworm almost entirely con- sisting of the light tephra from the 1362 eruption of Örœfajökull. Ljósm. /photo Páll Imsland 1992. fram til vorra daga. Þær helstu eru tengdar breytingum á loftslagi og jöklabreytingum sem fylgdu í kjölfarið. Veðurfar á land- námsöld er jafnvel talið hafa verið mildara en nii. Um 1200 fór það hins vegar að versna og þá kólnaði verulega (Markús A. Einarsson 1976). Hitinn náði lágmarki uin 1300 en síðan hlýnaði nokkuð aftur á seinni hluta fjórtándu aldar og þeirri fimmtándu. Þá tók við kólnun sem varð mest um mið- bik átjándu aldar og aftur á milli 1860 og 1890. Tímabilið frá 1600 til 1900 er talið það kaldasta hér á landi frá ísaldarlokum, en þá stækkuðu jöklar verulega og náðu mestri útbreiðslu sem þeir hafa haft síðan ísöld lauk (Þorleifur Einarsson 1969). Þetta skeið hefur því slundum verið kallað „litla ísöld“. Þá lækkaði snælína í suðurhluta Vatnajökuls úr 1100 m hæð niður í 700 m (Sigurður Þórarinsson 1961). Upp úr því fór að hlýna og á tuttugustu öld hefur loftslag verið mun mildara, einkum eftir 1920 og fram til 1960 (Sigurður Þórarinsson 1956, 1974, Páll Bergþórsson 1969, 1987). Á þessum kuldaskeiðum stækkuðu jöklar 5. mynd. Hraukur eftir sandmaðk ífjörunni við Ósland. Maðkurinn hefurá þessum stað ekki lent á gjóskulaginu, annaðhvort vegna þess að það er enn á ofmiklu dýpi eða það rofið burt af öldugangi og straumum. Maðkurinn hefur Itins vegar grafið sig niður í móinn, en myndin er tekin aðeins örfáum skrefum frá 4. mynd. - A faecal heap of lugworm close to that shown in Fig. 4. Here the animal did not meet with the tephra layerfrom the 1362 eruption of Örœfajökull when it burrowed into the peat. The tephra is in this place either at greater depths than the burrows or has al- ready been eroded away. Ljósm./photo Páll Imsland 1992. töluvert og skriðjöklar Vatnajökuls teygðu sig víða mun lengra niður á láglendið en áður. Farg jökulsins á jarðskorpunajókst og landið tók að síga. Flæddi þá sjór víða inn á láglendi við Hornafjörð og sums staðar yfir mómýrar (Sigurður Þórarinsson 1946). Á mýrarmóinn fór þá að hlaðast sandur og eðja. Þannig gekk á þurrlendið, sem að hluta til breyttist í grunnsævi, en kjörsvæði grunnsjávardýra eins og sandmaðks jukust að flatarmáli. Þegar kom fram á tuttugustu öldina og aftur tók að hlýna rýrnuðu jöklar á ný (Guttormur Sigbjarnarson 1969, Sigurður Þórarinsson 1974). Þá létti fargi af jarð- skorpunni, land tók aftur að rísa og sjór hörfaði víða af flæðiengjum. Lónbotninn 158 >.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.