Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 61

4. mynd. Tígrisveiði-
menn á fílsbaki. Mynd úr
bák frá 1836. (Carrine-
ton 1958.)
an. Þeir eru þektir að því að gera af sér ýmis
strákapör í bygðum, troða niður girðingar á
næturnar, éta trjánýgræðing og annað það, er
þeim finst gómsætt, rífa stráþökin af híbýlum
innfæddra manna, yfirleilt gera allskonar
óskunda, unz þeir eru flæmdir burtu með skot-
um og ýmiskonar gauragangi. Svo virðist sem
þeim þyki sérslaklega gaman að því að leggja
ýmsar torfærur á þjóðvegi að næturlagi, eins
og t.d. að rífa upp tré, sem vaxa í nánd við veg-
inn, og leggja það þvert yfir hann, svo að menn
verði að hafa mikið fyrir því að höggva tréð
eða saga í sundur lil þess að komast með
aktæki um veginn. Það er eðlilegt að menn
telji svona dýr dálítið viðsjárverð. Auðsjáan-
lega er eitthvað bogið við þau og sennilega er
það þess vegna að þau eiga ekki samleið með
hjörðinni. Að undanteknum þessum brellum
eru þelta oftasl meinlaus dýr og hæltulaus
mönnum, nema þau séu áreitt, þvf að þá leggja
þau ekki á rás, eins og hjarðirnar gera, heldur
hefja árás. Veiðimenn geta komist í mjög
erliða aðstöðu cf þeir særa dýrið, en drepa það
ekki strax.
I þriðju deildinni er hinn svonefndi „rogue"
|Enskt orð og þýðir ,,fantur“]; það er gamalt
karldýr, fer einnig einförum, en er mjög ilt og
hættulegt og er aldrei að ætla á, hvað það tekur
fyrir. Sent betur fer verður sjaldan vart við
þessi dýr. Eflaust er hér um einhverskonar
geðveiki að ræða, ofsóknaræði. Þessi rogue
leggur sig beinlínis fram um að ráðast á menn
og yfirleitt að eyðileggja alt, sem manns-
höndin hefir gert. Hann er alveg einstakur að
þessu leyti, þessa verður ekki vart hjá neinu
öðru dýri, því að meira að segja birnir og stóru
kattardýrin snciða yfirleitt hjá mannabústöð-
um, vilja ekki koma að þeim að óþörfu. Á
þeim svæðum, þar sem þessi meinvættur er á
ferðinni, er ekkerl örugt, sem á ferli er, hvorki
að nóttu né degi. Hann ræðst á ferðamann, sem
á sér einskis ills von, gefur honum rothögg
með rananum, þá þrífur hann manninn upp,
sem venjulega er þegar dauður, kastar honum á
jörðina og treður á honum unz hann er orðinn
að klessu, óþekkjanlegur með öllu. Híbýli
innfæddra manna fellir hann niður, hann ryðst
á og brýtur hve sterkar girðingar sem er og
meira að segja litlar brýr eyðileggur hann í
þessu æði sínu, séu þær ekki traustlega
járnbentar. Verði einhversstaðar vart við
svona dýr, veitir stjórnin strax veiðileyfi og
heitir verðlaunum fyrir að fella það.“ (Hagen-
beck 1939, bls. 104-106.)
Carrington (1958) fellst á það með
Hagenbeck að þessir fantar séu stundum
geðveikir, líkt og brjálaðir manndráparar
meðal manna. En hann bendir á að í sum-
um tilvikum hafi fundist á þeim merki um
sjúkdóm eða áverka sem hljóti að hafa
valdið miklum kvölum. Fantafílar eru
algengari í Asíu en í Afríku. Carrington
segir að á Indlandi bani þeir fleiri mönnum
en fimmtíu árlega. (Trúlega eru fantarnir
og fórnarlömb þeirra nú færri, að sama
skapi og fílunum hefur fækkað.)
Hagenbeck greinir frá svona fanti á
Ceylon 1905:
„Frézt hafði um óðan fíl, sem hélt sig í nánd
við þjóðveginn og hafði skotið bændum, sem
voru að fara með afurðir sínar á markað, skelk
169