Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 102

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 102
9. mynd. Misgengi í Krepputunguhrauni norðaustur af Rifnahnjúk. Sigið er allt að 20 m til vesturs og jökulhlaupafarvegir finnast heggja vegna misgengisins og eru því eldri. - A normalfault in Krepputunguhraun northeast of Rifnihnjúkur. Channels of glacier bursts are found on hoth sides of the faults and are therefore older. Mynd/photo Guttormur Sigbjarnarson. til vesturs er að finna á Urðarhálsi, norðan undir Kistufelli og á milli Gígaldna og Hrímöldu. Það má segja að l'lestar sprungustefnur á Islandi eigi sína fulltrúa suðvestur af Dyngjufjöllum, enda breytist þar stefna megineldstöðvabeltisins frá norðausturstefnu Suðurlands til norður- stefnu Norðurlands. Við suðurrætur Dyngjufjalla sunnan við gossprunguna, sem myndaðist þar ein- hvern tíma á árunum 1924-1929, er að finna um fimm ferkílómetra sundur- sprungið svæði þar sem sprungurnar stefna í ýmsar áttir (Guttormur Sigbjarnarson 1993b). Allar þessar sprungur eru fremur smáar með minniháttar misgengjum. Suðurhluti þeirra liggur úti á Jökulsár- aurum, sem þarna eru myndaðir við jökul- hlaup. Líklegasta skýringin á þessu fyrir- bæri er að þarna undir hafi myndast inn- skot í tengslum við eldsumbrotin. Samkvæmt flekakenningunni sígur jarð- skorpa gosbeltanna á svipuðum hraða og nemur upphleðslu gosefnanna (Sigurður Steinþórsson 1981). Við nánari athuganir á Kreppulunguhraunum á Rifnahnjúks- svæðinu finnast þar ýmis sönnunargögn um stórfelld misgengi og landsig. Miklar misgengissprungur ganga frá Kverkfjalla- rana í gegnum Rifnahnjúk (7. mynd) og norðaustur með Jökulsá, með allt að 20 m misgengi á einni sprungu (9. mynd) og að minnsta kosti 25 m heildarsigi til vesturs samkvæmt korti með 5 m hæðarlínum. Rannsóknir á loftmyndum sýna að farvegir eftir hamfarahlaupin í Jökulsá liggja óhindrað yfir þessi misgengi, svo að þau hafa lítið sem ekkert verið farin að þróast þegar síðasta stóra hamfarahlaupið fór þarna um fyrir nær 2500 árum (Haukur Tómasson 1973). Spildan vestan Rifna- hnjúks hefur því sigið að meðaltali um 1 cm á ári á þessum tíma miðað við spilduna austan hennar. Þegar Krepputunguhraunin runnu á sínum tíma, fyrir 6000-8000 árum, náðu 210
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.