Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 18

64
NÁTTÚTiUFRÆÐINGURINN
2. mynd. Gotstöðvar íslenzkra nytjafiska liggja flestar á grunnsævi. Myndin sýnir
þá iiluta landgrunnsins islenzka, þar sem botndýpi er 50—100 metrar (svartir fletir).
Æxlunartími fiskanna er aSallega seinni hluta vetrar og á vorin.
Náttúran hefur hagað því svo til, að seiðin klekjast í þann
mund, er smádýralífið er að lifna við eftir vetrardoðann. Að vetri
blandast sjávarlögin frá botni til yfirborðs vegna kólnunar yfirborðs-
laganna. Þá dreifast næringarefni botnsjávarins til uppsjávarins, og
með vaxandi birtu og yl byrjar þörungagróðurinn að notfæra sér
hin bættu gróskuskilyrði. Plöntufrumurnar skipta sér í sífellu, og sjór-
inn verður ógagnsær og brúnleitur eða grænleitur að lit vegna ótölu-
legs grúa plantnanna. Þetta skeður í maí og júní. En svo kemur að
því, að viss efni, sem við köllum lágmarksefni, fer að vanta. Þessi
efni eru plöntunum lífsnauðsynleg; án þeirra geta þær ekki vaxið
og æxlazt. Það vantar með öðrum orðum áburð, og það sams konar
áburð og plöntumar á landi verða að eiga aðgang að, nefnilega
nítröt og fosföt og ef til vill fleiri vaxtarefni. Þessi stöðnun i vext-
inum stendur aðeins skamma hríð, því að einhvern veginn fara nær-
ingarefnin að blandast yfirborðslögunum á ný, og að hausti verður
vart við nýtt hámark í plöntugróðrinum, sem fer svo aftur dvínandi
með minnkandi birtu og yl.