Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 57

ÖSKUBAUNIR
99
2. mynd. Öskugos í Vesúvíusi, séð frá Neapel, að morgni 9. apríl 1906. — View of
Vesuvius frorn Naples, morning of April 9, 1906. (ÍJr Perret 1924).
alveg lögun sinni, hvort sem þær séu einstakar eða myndi lög í túffi.
Fyrrverandi forstjóri eldfjallarannsóknarstöðvarinnar við Kilauea
á Hawaii, T. A. Jaggar, hefur, ásamt Perret og fleirum, lýst ösku-
baunum, sem mynduðust í stórum stíl i miklu sprengigosi í Kilauea
1790 (Bull. Haw. Volc. Observatory Nr. 8, 1920). Þvermál þeirra
bauna er 2—7 mm (sbr. 4. mynd). Núverandi forstjóri þessarar rann-
sóknarstofu, Gordon Macdonald, hefur fundið slík baunalög við Koko-
gíg og víðar á Oahu (einni af Hawaiieyjunum) (Geol. Survey Bull.
Nr. 394, 1953, bls. 84), og slíkra bauna er einnig getið við eldfjallið
Taal á Lúzon (Journ. of Geol. 24, 1916, bls. 450). Flestir eldfjalla-
fræðingar kalla þessar öskubaunir písólíta, en sumir, s. s. G. Macdon-
ald og ameríski eldfjallafræðingurinn Howel 'Williams, kalla þær ac-
cretionary lapilli, þ. e. samanbakaða lapilli, en lapilli (eint. lapillo)
er ítalskt heiti á vikurkornum af baunastærð.
Perret telur öskubaunirnar myndaðar við það, að vatnsdropar,
sem þéttast kringum þéttikjarna í vatnsgufumettuðum öskumekki,
hlaði utan á sig fíngerðri ösku á niðurleið sinni, enda sá hann þær
sjálfur falla úr lofti.
Þýzki eldfjallafræðingurinn Karl Sapper, sem um skeið vann að