Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 3

Anton Fr. Bruun:
Lífið í djúpum hafsins
Dr. phil. Anton Fr. Bruun stjórnaði danska djúpsjávarleiðangrinum, sem árin
1950—1952 rannsakaði lífið í djúpum hafsins. Leiðangur þessi er nú kunnur um
allan heim. Ritstjóri Náttúrufræðingsins fór þess á leit við dr. Bruun, að hann léti
ritinu í té stutta grein um helztu viðfangsefni og niðurstöður leiðangursmanna.
Birtist hér grein sú, er hann sendi ritinu, og kann ég honum sérstakar þakkir fyrir
velvild þá, sem hann sýnir tímariti okkar. — H.E.
Albert Monacoprins veiddi fyrir 50 árum einn fisk, nokkur sæ-
stirni*) og fáein smádýr önnur, á 6035 metra dýpi. en það var 200
metrum dýpra en dýr höfðu áður veiðzt, í hinum fræga djúpsjávar-
leiðangri „Challenger“ árin 1872—1876. Það gegnir furðu, að þessi
smávægilega viðbót við fyrra met, skyldi verða allt fram til ársins
1948 mesta dýpi, sem menn vissu til að dýr gætu lifað á. Hinsvegar
benti þetta til þess, að dýr lifðu á 98% hafsbotnsins, sem þekur um
tvo þriðju jarðkringlunnar.
Tveir hundraðshlutar hafanna eru meira en 6000 metrar að dýpt,
en mesta dýpi, sem nýi „Challenger“ mældi, reyndist vera 10.863
metrar. Á þessu svæði hafði ekki verið fiskað áður, enda þótt stórt
væri, þ. e. 4.700.000 ferkílómetrar, eða tuttugu og tvisvar sinnum
flatarmál Stóra-Bretlands. Á vorum dögum, þegar vér þykjumst
þekkja jörðina, mætti kalla þetta ögrun, ekki sízt fyrir líffræðing, sem
er að kynna sér lífsskilyrði dýra, sem lifa á 10.000 metra dýpi, en
þar er óhemju þrýstingur, er nemur 1000 loftþyngdum. Það er kunn-
ugt, að dýr hafa vanizt frosthörkum íshafssvæðanna, brennhita eyði-
markanna og þunnu háfjallalofti. En gátu þau einnig þolað þann
feikna þrýsting, sem ríkir í djúpum úthafanna?
Einu sinni var togað á 7625—7900 metra dýpi í sænska djúp-
sjávarleiðangrinum 1947—1948, undir stjórn dr. Hans Pettersons.
*) Áður kölluð slöngustjörnur.