Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 51

MYNDIR ÚR JARÐFRÆÐI ISLANDS II
93
d. 0,25 m brandlag, svipað lagi b.
e. 0,75 m fínsendið lag, för eftir lauf mjög áberandi (hlynur, sassa-
fras).
f. 0,90 m sendið lag, för eftir barr tíðari en laufför, vængjuð fræ
algeng.
g. 0,60 m steinbrandur.
h. 0,25 m gróft sandlag, gráleitt á lit.
i. 0,80 m steinbrandur, likur þeim i lagi g.
j. 1,00 m lagskiptur leir og sandsteinn, viðarbrandsbútar á stangli.
k. 0,45 m stórar flögur og flísar úr viðarbrandi (útflattir? stofnar).
l. 10,00 m blágrýtis hamrabelti.
m. þursaberg, vottur af surtarbrandi á stangli.
n. blágrýtis hamrabelti með millilögum, sem steingervingar hafa
ekki fundizt í.
Eins og kunnugt er, var það Svisslendingur, Oswald Heer, sem á
sínum tíma vann mest og bezt að ákvörð.un hinnar tertieru flóru.
1 hinu mikla, en nú mjög svo fágæta riti hans, „Flora fossilis arc-
tica“ (Zúrich, 1868) er einn kaflinn um gróður íslands á tertiera-
tímabilinu. Heer kom þó aldrei til fslands, en fékk til ákvörðunar
surtarbrands-söfn þeirra Steenstrups og Jónasar Hallgrímssonar, og
auk þess safn Winklers, steinafræðings, úr föruneyti Páls Gaimards
hins frakkneska, sem Jónas kvað svo snjallt um.
Plöntusteingervingarnir, sem Heer fékk til ákvörðunar héðan, voru
frá fimm stöðum: Brjánslæk, Gautshvammi, Hreðavatni, Húsavík í
Steingrimsfirði og Langavatnsdal. Flestar tegundir telur hann frá
Hreðavatni, sextán alls. Frá Brjánslæk telur hann tólf, en meðal
þeirra er þó engin af þeim, sem lýst verður hér á eftir.
Áður fyrr studdust ákvarðanir á plöntusteingervingum eingöngu
við blöð og önnur stærri liffæri eða aðeins við för eftir þau. Eins og
að líkur lætur, þarf að framkvæma slíkar ákvarðanir með mikilli
varúð og þó hætt við, að þær verði aldrei fyllilega traustar. Nú
hefur komið í ljós, að hin smásæja flóra surtarbrandslaganna ís-
lenzku er næsta fjölskrúðug, og líklegt að rannsókn á henni geti
orðið árangursrík (Jóhannes Áskelsson: „Er hin smásæja flóra surt-
arbrandslaganna vænleg til könnunar?“, Skýrsla Menntaskólans í
Reykjavik skólaárið 1945/46). Meðan slik rannsókn er ekki fram-
kvæmd, auðvitað jafnframt ákvörðunum á stærri líffærum, er ekki
tímabært að álykta til hlítar um tertiert gróðui'far landsins. Þess
skal aðeins getið nú, að þrátt fyrir töluverða leit að tulipanvið (lirio-