Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 9

6. mynd. Gjóskufall frá Tambora-gosinu 1815 um 30 km frá fjallinu. Neðst er brún
mold, þá tvö dökkgrá freatísk öskulög, síðan ljósgrátt vikurlag frá gosinu 5. apríl, þá
annað dökkgrátt freatískt lag með Ijósgráa vikrinum frá stórgosinu 10. apríl ofaná.
hlaupa (1934 og 1938; 4-107 kg/sek).
Eina íslenska sprengigosið sem við
höfum mælingar á til samanburðar er
Öskjugosið 1875. Strókurinn náði þá
upp í 26 km hæð og streymið í gosinu
var 7107 kg/sek. Þegar Heklugosið
1991 var í hámarki var streymið aðeins
2-106 kg/sek (Ágúst Guðmundsson o.fl.
1992).
Allur Tamboraskaginn er þakinn
&jóskuflóðslögum frá gosinu. Þau hafa
runnið út í sjó og fært ströndina út
víðast hvar. Gjóskuflóð frá byrjun
gossins eru óvenju þykk og gróf en alls
mynduðust sex flóðlög. Þau eru bók-
staflega full af risastórum trjábolum
ur frumskóginum sem áður þakti hlíðar
Ijallsins, en hiti flóðsins hefur breytt
þeim í viðarkoladrumba (7. mynd).
Einnig eru gjallstykki í flóðinu, um
einn metri í þvermál. Frá gjóskuflóð-
unum barst mikið af ösku upp í loftið
og dreifðist kófaskan (co-ignimbrite
askan) til vesturs í heiðhvolfinu. Ösku-
lagið frá þessum þætti gossins liggur
ofan á plínísku lögunum og er kóf-
askan miklu útbreiddari, enda um 90%
af öllu gjóskufalli í gosinu.
Eins og áður er getið hrundi
Tambora saman í lok eldsumbrotanna
1815 og myndaðist stór askja í fjallið
(8. mynd). Undir lok leiðangursins á
Tambora árið 1986 hugðumst við
kanna öskjuna og jarðlög í efri hlíðum
fjallsins. Þetta var erfítt í framkvæmd
því það er um fjögurra daga ganga frá
ströndinni og upp á brún öskjunnar, í
2800 m hæð, og nær öll leiðin í gegn-
um þéttan regnskóg (Haraldur Sigurðs-
son og Carey 1988). Þar sem þar eru
engir slóðar var áttavitinn látinn ráða
leiðinni í gegnum frumskóginn en til
fylgdar höfðum við þrjá menn frá
Pancasila, sem er eina þorpið í hliðum
131