Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 19

Bandaríkin
Bretland
Frakkland
Holland
Evrópa
13. mynd. Breytingar á heildsöluverði kornvöru í nokkrum Vestur-Evrópulöndum,
Bandaríkjunum og Evrópu í heild í kjölfar gossins í Tambora árið 1815. Hin mikla
verðhækkun fyrstu árin eftir gosið orsakaðist beinlínis af uppskerubresti vegna styttri
uppskerutíma (gögn frá Post 1974).
1817. Ef tekið er tillit til þess að á
fyrri hluta nítjándu aldar var akuryrkja
(og þá aðallega kornyrkja) enn lang-
þýðingarmesti þáttur almenns efnahags
er augljóst að þessar breytingar höfðu
djúptæk áhrif á hag vestrænna landa.
Hið háa verð á korni og brauði leiddi
til óróa í Mið- og Vestur-Evrópu og
soltinn almenningur gerði víða upp-
reisn og brenndi bæi og akra.
VEÐURFAR Á ÍSLANDI 1816
Árið 1816 var Magnús Stephensen
háyfírdómari að leggja drög að inn-
leiðslu skynsemis- og fræðslustefn-
unnar á íslandi. Þetta ár fór Englend-
ingurinn Ebenezer Henderson um Is-
land og lýsti eymd landsmanna. Ekki
eru til beinar veðurathuganir frá þess-
um tíma því þær byrjuðu ekki fyrr en
í desember árið 1845 í Stykkishólmi.
Aftur á móti er mikið til af veður-
lýsingum í dagbókum og öðrum heim-
ildum, einkum Sýslumannabréf frá
Snæfellsnesi og Brandsstaðaannáll (í
Blöndudal, Austur-Húnavatnssýslu),
sem gefa upplýsingar um veðurfar
kringum árið 1816 (Ogilvie 1992).
Veturinn 1815 til 1816 var óvenju-
harður um land allt, með mikilli snjó-
komu, en tíðar sveiflur milli hláku og
hörkufrosts. Vorið 1816 var einnig
óvenjukalt í öllum landshlutum, með
kalda norðanátt og tíð frost. Hafís lá
við Norðurland allt vorið, frá mars-
byrjun og fram í miðjan júní. Á Leirá
var norðaustanátt, slydda og næturfrost
öðru hverju um vorið, allt til 24. júní.
Sumarið 1816 var rnjög umhleypinga-
samt. Veður var slæmt og kalt á
Norðurlandi en rigningasamt og fremur
kalt sunnanlands og vestan. Haustið
141