Náttúrufræðingurinn - 1993, Page 29

Ömólfur Thorlacius
Apinn í vatninu
Annað veifíð koma fram skýringar
á ýmsum náttúrufyrirbærum sem ganga
í berhögg við viðurteknar skoðanir.
Sumar stangast þessar róttæku skýr-
ingar í þeim mæli á við vel grundaða
þekkingu manna að fordómalitlir
fræðimenn hljóta að hafna þeim. Má
þar nefna tilraunir bókstafstrúarmanna
til að komast framhjá staðreyndum
varðandi þróun lífsins og skýringar ný-
alssinna á boðflutningi milli íjarlægra
stjarna sem hafna þeim takmörkunum
er hraði ljóssins setur.
í þessum flokki voru auk þess á
sínum tíma sumar meginkenningar
raunvísindanna, svo sem sólmiðju-
kenningin og þróunarkenningin. Það
tók fjölmennustu deild kristinnar
kirkju hátt á fjórðu öld að sættast opin-
berlega við skýringar Galíleós á því
að jörðin gengi um sólina. Eftir er að
vita hvenær þróunarkenningin verður
tekin gild þar á bæ.
„SÆÐIÐ ER AF SÖLTUM SJÓ“
Fyrir rúmum þrjátíu árum kom fram
nýstárleg kenning um þróun manna.
Breskur haflíffræðingur, Alister Hardy,
hélt þvi fram í tímaritsgrein árið 1960
að forfeður okkar meðal prímata'
hefðu á þróunarbraut sinni frá dýri til
manns komið við í sjó. Þvi miður hef
1 Til prímata teljast menn, apar og
hálfapar.
ég ekki lesið þessa grein en hún sann-
færði víst fáa. Einn áhanganda öðlaðist
Hardy samt brátt sem hefur dyggilega
haldið kenningu hans á loft.
Arið 1972 kom út í Bandaríkjunum
bókin The Descent of Woman, Upp-
runi konunnar. Höfundurinn, Elaine
Morgan, miðaði nafnið við frægt rit
Darwins, The Descent of Man, er út
kom liðlega öld fyrr, eða 1871. Rauði
þráðurinn í bók Elaine Morgans er að
öpum líkir forfeður manna - og for-
mæður - hafí lifað í sjó og margt í
líkamsgerð okkar beri enn merki
þeirrar vistar. Hún heldur því fram að
Darwin og ýmsir þróunarsinnar á eftir
honum hafí jöfnum höndum notað
orðið Man um tegundina og karlkyns-
helming hennar. Taki líka margt í
kenningum þeirra mið af þörfum hús-
bóndans - safnarans eða veiðimann-
sins - en þáttur húsfreyjunnar i þróun
tegundarinnar vilji gleymast.
Þessa slagsíðu hugðist höfundur
rétta. Hún telur til dæmis að vatnsap-
arnir hafí misst hárið í sjónum að hætti
lagarspendýra, eins og síðar verður
vikið að. Þar sem krakkaskarinn busl-
aði umhverfís mömmu kom sér þó vel
að hún var með sílt hár á höfði sem
grípa mátti í. Pabbi var hins vegar
engu ræktarlegri uppalandi þá en nú og
skipti því engu þótt hann missti allt
hárið ofan af hausnum þegar á ævina
leið. (Frú Morgan virðist ekki gera ráð
Náttúrufræðingurmn 63 (3-4), bls. 151-157, 1993. 151