Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 69

(óvenju kalt sumar, plága afræningja,
stormur o.s.frv.) þannig að eitt árið
mynduðust engin fullþroska fræ (sjá
t.d. Silvertown 1988).
Lífeðlislegar ástæður dvala
Lífeðlislegar ástæður dvala eru
margar. Plöntukímið sjálft hefur ekki
alltaf náð fullum þroska. Þetta er
algengt hjá sóleyjarættinni, t.d. verður
fræ hófsóleyjar ekki fullþroska fyrr en
um 10 dögum eftir dreifingu (Wareing
og Phillips 1970).
í annan stað getur fræskurnin verið
svo ógegndræp að hún kemur í veg
fyrir upptöku vatns og súrefnis í þeim
mæli sem nauðsynlegur er til að fræið
geti farið að spíra (Egley og Duke
1985). Miðað við aðra plöntuhluta
hafa fullþroska fræ lágt rakainnihald,
eða um 5-20% blautvigtar (t.d.
Mayber og Poljakoff-Mayer 1982).
Fyrstu merki um að spírun sé að
hefjast eru að fræið tekur upp vatn.
Eins og allir vita sem reynt hafa að
leggja baunir í bleyti getur fræ tekið
upp talsvert vatn áður en það spírar.
Vatnsupptakan er forsenda þess að
þau lífeðlislegu ferli sem enda með
þvi að kímrótin brýst út úr fræinu geti
farið af stað. Talið er að hörð og
ógegndræp fræskurn sé ástæða fyrir
12. mynd. Blóm og aldin
Couroupita guaianensis
(Lecythidaceae). Þetta er
tré úr regnskógum Suður-
Ameríku. Blómin eru fræv-
uð af leðurblökum og eru
sérkennileg í útliti. Fræfl-
arnir mynda eins konar
hjálm sem slútir yfir fræv-
urnar. Aldinin eru hörð og
hnöttótt. Þau geta orðið á
stærð við mannshöfuð,
meira en 20 cm í þvermál,
og eru oft lengur en ár að
þroskast. Þessi aldin dreif-
ast væntanlega ekki langt
frá móðurplöntunni. Mynd-
in var tekin í grasagarðin-
um í Singapore 1989 (Þóra
Ellen Þórhallsdóttir).
191