Samvinnan - 01.03.1926, Page 43

Upphaf störiðjunnar
og Adam Smith.
Fram á 16. öld voru handiðnir aðalskipulag iðnrekst-
urs á Englandi. Ríkið sá sér snemma skylt að hafa hönd
í bagga með atvinnurekstri á þessu sviði, og gæta hags-
muna atvinnurekenda og neytenda. í lögum og reglu-
gerðum var iðnfélögunum settar reglur um tilhögun
vinnunnar í flestum greinum, vinnutíminn ákveðinn, verð
sett á varning iðnaðarmanna, og gagnkvæmar skyldur og
réttindi meistara og iðnnema ákveðnar.
þektust þessara laga voru Iðnnemalögin frá 1563,
Slík lög voru sett til þess að halda niðri samkepninni,
trvggja iðnaðarmönnum hæfilegar tekjur, og vinna að
því að varan væri vönduð og verðið sanngjamt. í þá tíð
voru iðnfélögin hvert á sínum stað ein um atvinnu-
reksturinn í sinni grein. Menn máttu elcki reka handiðn-
ir, nema þeir væru innan iðnfélaganna og hefðu fengið
lögboðinn undirbúning. Sökum lélegra samgöngutækja
var markaðurinn þröngur, venjulegast þorpið og nálægar
sveitir. það var því auðvelt að sníða framleiðsluna eftir
þörfum neytendanna, og áhættan var lítil. það reyndi
mest á verklega æfingu meistaranna, en lítt á verslunar-
þekkingu þeirra. Meistaramir unnu í vinnustofum sín-
um með fjölskyldu sinni og fáum sveinum. þeir ráku iðn
sma upp á eigin spýtur, og önnuðust söluna sjálfir. þeir
voru sjálfstæðir smáatvinnurekendur, er oftast gátu
fullnægt kröfum sinnar stéttar.
Englendingar voru á 18. öld mesta verslunar- og
siglingaþjóð heimsins Voldug versiunarfélög höfðu lagt