Samvinnan - 01.08.1970, Page 41

Bandaríkjastjórna af hvaða tagi sem er eða
tekur ekki afstöðu til þeirra, jafnvel þótt
álit vort, sem er brot af samvizku heimsins,
kunni að varða allar smáþjóðir. Auk þess
leggur útbreiddasta dagblað landsins ávallt
blessun sína yfir stjórnir Bandaríkjanna,
hvað sem þær taka til bragðs.
Þveröfugu máli gegnir um afstöðu ís-
landsstjórna til Ráðstjórnarríkjanna. Þær
hafa margsinnis gagnrýnt svívh'ðilega fram-
komu Moskvukommúnista gagnvart eigin
þegnum og smáþjóðum. Slík umræða hlýtur
þó að vera haldlítil, sakir þess að hún nær
ekki til hliðstæðra aðgerða Bandaríkja-
stjórna.
Aðalmarkmið íslenzkrar sjálfstæðisbaráttu
nú er ekki einvörðungu útfærsla landhelg-
innar, heldur og brottför setuliðsins sam-
fara frjálsri utanríkisstefnu, sem ein byrjar
fullvalda þjóðríki. Sameinist smá- og
miðlungsríki ekki um að ráða málum sínum
sjálf, munu þegnar þeirra verða fyrir margs-
konar þvingunum og átroðslum af hálfu stór-
velda. Tíminn er um margt til þess fallinn
að hefjast handa. Skulu fáein dæmi nefnd.
A. ísland var þýðingarmikið til sóknar og
varnar í stríði, þar eð það var áfangi á
mikilvægri leið. Aftur á móti er sóknar-
þýðing landsins nú þverrandi með tilkomu
langdrægra flugskeyta, sem og flugvéla og
kafbáta, er komast æ lengri vegalengdir án
þess að taka vistir. Mikilvægi landsins til
varnar minnkar einnig óðfluga, vegna þess
að gervitungl í beinum tengslum við höfuð-
stöðvar leysa innan tíðar minniháttar radar-
stöðvar á landi af hólmi í því augnamiði að
granda eldflaugaárás ellegar hefja gagnsókn
flugskeyta.
B. Heimsskipting tveggja stórvelda er að
riðlast með þeim afleiðingum að meira rúm
getur orðið fyrir smáríki. Kínverjar eru að
verða jafnokar Bandaríkjamanna og Rússa.
Rúmenar, Albanir og Júgóslavar hafa öðlazt
nokkurt sjálfsforræði austan járntjalds.
Tékkar og Slóvakar munu rísa upp við
fyrsta tækifæri, þótt þeir séu brotnir á bak
aftur í bili. Vestan járntjalds losaði de
Gaulle frönsku þjóðina undan áhrifum
stjórna Bandaríkjanna. Margt bendir og til
þess, að Willy Brandt sé fylgjandi fremur
frjálslyndri utanríkisstefnu. Ófarir í Víet-
nam og ekki eingöngu kommúnistar í Suður-
ameríku, heldur einnig þjóðernissinnaðir
hershöfðingjar, er þjóðnýta auðhringa, ógna
ofurveldi Bandaríkjamanna. Ennfremur
veikir innri óánægja heimsveldin bæði.
Margur er þeirrar skoðunar, að íslending-
ar einangrist frá samskiptum annarra þjóða,
láti setuliðið af dvöl sinni hérlendis. Það er
semsé einskonar prófsteinn á samskipta-
hæfni vora, að landsmenn eru öðrum háðir.
Á hinn bóginn er sönnu nær, að íslendingar
geti fyrst átt verulega árangursrík samskipti
við aðrar þjóðir, er þeir koma fram sem
frjálsir menn í frjálsu landi. Þar að auki er
æskilegt, að við veitum sjálfir inní landið
þeim menningarstraumum erlendum, er við
æskjum — ella týnum við ef til vill þjóð-
erninu —en ekki stofnanir eins og setuliðs-
sjónvarp eður upplýsingaþjónustur stór-
velda. Loks er íslendingum háskalegt að
binda trúss sitt við stórveldi, sem innri og
ytri upplausn steðjar að, og vera nokkurs
konar skjöldur þess, komi til kjarnorku-
ófriðar. ♦
DAGUR ÞORLEIFSSON:
2 Ijóð
FUGL
Til hamlaðs fugls ég finn og gerla veit
hann frelsis krefst og stöðugt rífur þvi
með nefi og klóm það búr er býr hann í
og búrið það er kvika rauð og heit.
Og prísund myrkri mætt ’ann leysast úr
(í mistri rauðu þröngt og einn hann býr
og vöku minnar gígju geggjað knýr)
ef gæti í staðinn eitthvað fyllt það búr.
TILBRIGÐI V IÐ LYGISÖGU
Sé ég yfir þér augu rauð
af eldi úr Niflar gini;
í álögum bíður utangátta
öðlingssonur Hlini.
Reyna skyldi að ráða hann að vini.
Jómfrú ég aldrei aðra leit
er oftar ég vildi hrósa;
með „augu fögur sem karbúnkúlus,
kinnar líka sem rósa“;
hana vildi ég helst úr prísund kjósa.
Þrekinni jafnvel þrælshönd er
þetta ofstrangur vandi:
magnast á þurru mínótár
en mjaldhveli fyrir landi.
— Og skip vort þegar að hálfu hulið sandi.
í hátimbruðum Hundingssal
er hrakinn sérhver gestur.
— Gríðarlegt verður gneistaflugið
er geitarstakan brestur.
— Horfið er ið hinsta tungi í vestur.
FRIÐJÓN STEFÁNSSON:
5 Ijóð
SKYLDA MÍN
Skyldu sinnar réttrar skulu allir gæta,
og skal því ætíð gera það, sem réttast talið er.
En hver er þessi skylda — og hverjir meta
hana,
hvernig veit ég um það, sem mér gera ber?
Enn þann dag í dag, þá vegast menn með
vopnum,
og víst er um að margt af fólki hungrar enn.
Þau berjast hörðu stríði fyrir brauði og
lífi sínu,
bræður og systur okkar, og þetta eru menn,
sem byggja einnig heiminn og vilja líka lifa.
Ó, léttbært er víst ekki að gæta heiðurs síns!
Því er eins og forðum, að enn ég hlýt að
spyrja:
Er ég kannski skyldugur að gæta bróður míns?
STAKKURINN
Einhvern tíma í fyrndinni
hefur mér verið skorinn stakkur.
Segið ekki, að ég hafi gert það sjálfur,
því það er lýgimál,
hitt má vera,
að ég hafi saumað hann.
Margoft hef ég reynt
að klæða af mér þessa flík,
en jafnan mistekizt.
Og segja mætti mér,
að ég yrði borinn í henni til grafar.
EFTIRMÆLI
Þú varst ástfanginn allt þitt líf
af auði, völdum og konum,
en tryggð áttirðu ekki til
og tókst fram hjá þessu öllu.
Þú elskaðir bara þig einan
einni og sannri ást.
Hvað vannstu? Þú veizt það ekki.
Vonina um lífshamingju?
Þú leitaðir hennar lengi,
en loks muntu gefast upp.
Því senn gengur sól þín til viðar
— og saknar þín enginn —- enginn.
HINN VERSNANDI HEIMUR
Að heimur fari versnandi er heldur vinsæll
óður
og hafa margir kyrjað og telja spekiorð.
En kannski væri skynsamlegra að kenna
að hann sé góður,
ef komumst við ei hjá því að dæma á annað
borð.
Því hverjir nema við skyldu ábyrgð á því bera,
hvort artar hann sig þolanlega heimurinn
í dag?
Og sé hann ekki eins og menn vilja láta
hann vera,
er vissulega okkar mál að koma því í lag.
GÆFUSMÍÐI
Hver er sinnar gæfu smiður,
halda menn,
— nei, þeir vita það —
og láta sér þess vegna annt um gæfusmíðina.
Hinn mikli myndhöggvari tíðarandans
vinnur sleitulaust
og kemur höggmyndum sínum fyrir
á miðju torginu,
þar sem flest okkar sjá aðeins eina hlið þeirra.
En þær eru víst fleiri.
Rauðum fingrum lesum við
peningaseðla af greinum myrkviðarins
í köpp við tímann.
41