Samvinnan - 01.04.1972, Blaðsíða 20

ónum fóðureininga árið 1970.
Svarar þessi munur til þess, að
um milli 60 og 70 þúsundum
fullorðins fjár sé nú færra í
úthögunum en var 1935. Sumir
telja, að álagið á úthagann hafi
minnkað miklu meira en hér
er gert ráð fyrir, en allir geta
séð, að miklu hlýtur að skipta,
ef létt hefur verið af sumar-
högum yfir 20 þúsund naut-
gripum, 12 þúsund hrossum af
högunum allt árið og hátt í
hundrað þúsund fullorðins fjár
auk afkvæma þess. Ef til vill
munar þó mestu um meðferð
landsins, að vetrarbeit sauðfjár
er að mestu úr sögunni.
Þetta er afleiðing þeirrar
ræktunarstefnu sem langf lestir
íslenzkir bændur hafa fylgt.
Allar líkur benda til, að áfram-
hald verði á þessari þróun. Það
sýnir m. a. áhugi sá, sem bænd-
ur hafa sýnt á gróðurrann-
sóknum Ingva Þorsteinssonar
og hinu stórmerka starfi land-
græðslunnar. Einnig má geta
þess, að allir bændur landsins
eru innan félagssamtaka Land-
verndar, hinna nýju samtaka
um náttúruvernd.
Vafalaust er rétt, að búfjár-
beitin hefur á ýmsum tímum
gengið nærri gróðri landsins,
og ennfremur hrís og lyngrif,
sem notað var til eldsneytis og
fóðurs. Sjálfsagt er, að áhuga-
menn um gróðurvernd fylgist
af raunsæi með skiptum lands-
fólksins við landið og þá ekki
sízt þeirra, sem nýta afrakstur
gróðurmoldarinnar, bændanna.
Eflaust má finna dæmi þess,
að einstök, takmörkuð land-
svæði séu ofbeitt. Slíku þarf að
kippa i lag. En það verður ekki
gert með órökstuddum ásökun-
um skrifstofumanna á hendur
þeim, sem ræktunarstörfin
vinna hörðum höndum. Og þá
er ég kominn að rúsinunni í
pylsuenda Hákonar Bjarnason-
ar, áskorun hans um að hætt
verði að greiða útflutningsupp-
bætur á landbúnaðarafurðir og
„rök“ hans fyrir áskorun þeirri.
Þar bregður hann sér sem sagt
i betri buxurnar og hyggst
styðja mál sitt tölulegum rök-
um. Efnislega sagði skógrækt-
arstjórinn, að til þess væri
bágt að hugsa, að um nokkur
undanfarin ár hefði verið varið
tíu sinnum meira fé til útflutn-
ingsuppbóta á landbúnaðaraf-
urðir en varið hefði verið sam-
anlagt til skógræktar og land-
græðslu. „í raun og veru er því
þannig háttað, að við höfum
varið tíu sinnum meira fé til
landeyðingar en landbóta. Mál
er að linni“.
Þannig lauk skógræktarstjóri
máli sínu sunnudaginn 5. des-
ember. Gjafir eru yður gefnar,
bændur.
Hvernig koma nú þessi orð
heim og saman við staðreynd-
ir? Á verðlagsárinu 1970—1971
voru greiddar 397 milljónir
króna í útflutningsuppbætur á
landbúnaðarafurðir, þar af 169
milljónir á sauðfjárafurðir.
Horfur eru á, að þessi upphæð
minnki á yfirstandandi verð-
lagsári, einkum uppbætur á
sauðfjárafurðir. Útflutnings-
uppbætur eru greiddar sam-
kvæmt lögum frá 1960 og nem-
ur greiðsla útflutningsuppbóta
í hæsta lagi 10% af heildar-
framleiðsluverðmæti landbún-
aðarvara, eins og það er reikn-
að í verðlagsgrundvelli. Til-
gangur tryggingar þessarar er
að stuðla að þvi, að framleidd-
ar séu nægar kjöt- og mjólk-
urvörur í landinu, og því sé
eðlilegt að greiða bændum fullt
verð fyrir nokkurt magn um-
fram brýnustu þarfir þjóðar-
innar. Ástæður þess, að við fá-
um ekki framleiðslukostnað-
arverð fyrir dilkakjöt okkar
erlendis eru einkum tvær. Ann-
ars vegar er landbúnaðarpóli-
tik viðskiptalanda okkar, sem
halda niðri framleiðslukostnaði
heima fyrir með ýmiss konar
stuðningi við eigin landbúnað
og leggja sum aðflutningsgjöld
á innfluttar landbúnaðar-
vörur, og hins vegar hin al-
menna verðlagsþróun hér
heima fyrir og hlutfallslega lít-
ill beinn stuðningur við land-
búnað annar en sá, sem í út-
flutningsbótunum felst. Þegar
þvi er svo slegið fram dag eftir
dag í jafnáhrifamiklum fjöl-
miðli og Ríkisútvarpið er, að
útflutningsbætur fari til land-
eyðingar, finnst mér rétt að
minna á eftirfarandi:
1. Nær allt innlent fóður naut-
gripa er tekið af ræktuðu
landi og fóður sauðfjár í æ
ríkara mæli.
2. Hæfileg nýting óræktaðs
lands til beitar er þjóðinni
hagkvæm og landinu nauð-
synleg. Ekki getur talizt ó-
eðlilegt, þótt fullt skipulag sé
ekki enn komið á um nýtingu
landsins, enda gróðurathug-
anir á byrjunarstigi og nær
eingöngu bundnar við há-
lendið.
3. Landbætur þær, sem gerðar
hafa verið í byggð með upp-
þurrkun og uppgræðslu á-
samt fækkun gripa í órækt-
uðum heimahögum og af-
lögðum engjaheyskap, létta
mjög á afréttum víða um
land.
4. Grasrækt og nýting beiti-
landa skapar mikil verðmæti
í þjóðarbúi. Allar líkur benda
til, að á stórum gróðurvana
landflæmum, bæði á hálendi
og á láglendi, megi rækta
gras til heyskapar og beitar
með góðum árangri. Gras-
rækt er tvímælalaust örugg-
asta og ef til vill eina örugga
ræktunin, sem fram getur
farið á íslandi. Gróðurvernd-
armenn stuðla því öðru
fremur að ræktun grass og
skynsamlegri nýtingu þess.
í þættinum Um daginn og
veginn mánudagskvöldið 6.
desember vitnaði fyrirlesarinn
í ummæli skógræktarstjórans,
sem getið var hér að framan,
tók undir þau og vitnaði um
ástandið í næstu sveit við sig,
Grafningnum. Tók hann skýrt
fram, að hann nefndi Grafn-
inginn aðeins sem dæmi og gaf
til kynna, að sviplíkt mundi
ástandið vera annars staðar. Ég
er ekki mikið kunnugur í
Grafningi, en hafi lýsing ræðu-
manns á ástandi gróðurþróun-
ar þar verið rétt, er mér nær að
halda, að einsdæmi sé. A. m. k.
hef ég ekki spurnir af þvílíku
ástandi annars staðar frá. Allt
önnur þróun hefur líka orðið
varðandi fjölda sauðfjár í
Grafningi heldur en i landinu í
heild, eftir því sem fram kom
hjá ræðumanni. Ég hygg, að
ræðumaður hafi verið nokkuð
fljótur á sér að taka undir orð
skógræktarstjórans og gera þau
að sínum. Vel kann að vera, að
þetta sérstaka svæði, Grafn-
ingurinn, og sjálfsagt einhver
fleiri afmörkuð svæði, þurfi
mikillar aðgátar í sambandi
við nytjun. En einstök dæmi,
undantekningar, sem reynt er
að túlka sem almenna reglu,
orka tæpast til úrbóta neinum
vanda, þjóna ef til vill ein-
hverri argri lund, en eru þeim
málstað, sem flytjendur vilja
vinna fyrir, sízt til nokkurs
gagns. Ingi Tryggvason.
í úthögum er nú 60 til 70 þúsundum fœrra fulloröins fjár en árið 1935.
20