Samvinnan - 01.04.1972, Side 23

nærri, að aðeins þriðjungur sé
fenginn af útjörð. Allt annað
er af ræktuðu landi. Hlutfalls-
lega fara því afnot af gróðri
útjarðar ört minnkandi.
En er þá þessi ofbeitta útjörð
okkar ónauðsynleg og einskis
virði?
Má það vera, að verðmæti
þessa lands séu fremur fólgin í
öðru en afnotum fyrir sauð-
kind?
Fólksfjölgun er ör i heimin-
um, og æ fleiri fýsir að njóta
útivistar í víðáttumiklum ó-
byggðum.
Ef til vill er vænlegra að
beita veiðidýrum heldur en
sauðfé á úthagann, hérum,
hreindýrum og gæsum, og fá
þannig veiðileigu fyrir hvern
hektara lands í stað sauðfjár-
afurða.
Ef til vill fæst meiri afrakst-
ur af flatareiningu með því að
breyta núverandi gróðurfari og
rækta þar skóg.
Þetta eru hugsanlegar leiðir,
en á meðan menn velta þeim
fyrir sér, ber hins að gæta að
óræktuð útjörð gefur árlega af
sér nýtanlegt fóður, sem nem-
ur tveimur og hálfri milljón
heyhesta. Fóður, sem meta
má á einn milljarð króna, sé
heyhesturinn í dag virtur á 400
krónur. Þetta eru verðmæti,
sem óræktað gróðurlendi veitir
þjóðinni árlega og myndi tap-
ast, ef búsmali breytti því ekki
í aðrar afurðir. Þetta búsílag
kemur raunverulega hvergi
fram í reikningum á afurða-
verði, en bændur sjá um að
nýta það og færa neytendum
afrakstur alls þessa lands. En
hvað um fyrirhöfn og kostnað
af þessum afnotum? Það kann
að vera fjárhagslega réttlætan-
legt að auka svo ræktun gras-
lendis, að litið sem ekkert þurfi
að nýta óræktaða útjörð. Enn
hefur ekki verið sýnt fram á,
að hagkvæmt sé að hafa allan
búsmala á ræktuðu landi. Hins
vegar er nautgripum nú að
mestu beitt á ræktað land og
sauðfé gengur bæði vor og
haust á hálfræktuðu og full-
ræktuðu landi.
Fjölgun bústofns og aukin
ræktun
Það er því ástæðulaust að
örvænta þótt bústofni fjölgi í
landinu. Bústofni þarf að fjölga
í ákveðnu hlutfalli við fjölgun
þjóðarinnar og eftirspurn eftir
landbúnaðarvöru.
Þessari fjölgun mætum við
einfaldlega með aukinni rækt-
un, og þáttur hins ógróna lands
verður æ minni.
Að vísu hefur ræktunin auk-
inn tilkostnað í för með sér,
en í þeim efnum stöndum við
í svipaðri aðstöðu og aðrar
þjóðir, sem nú þegar hafa all-
an sinn búsmala á ræktuðu
landi.
Það er nauðsynlegt fyrir
hverja kynslóð, sem í landinu
lifir, að ganga ekki á gróður
þess, en skila heldur betra
landi öðrum kynslóðum til
handa.
Landgræðsla og skógrækt
starfa að friðun og betrun
lands. Á vegum Rannsóknar-
stof nunar landbúnaðarins vinna
sérfræðingar einnig beint og
óbeint við að finna leiðir til að
vernda gróður landsins með
því að leita að hentugum upp-
græðslu- og ræktunaraðferð-
um. Leiðum til þess að bæta
og auka uppskeru hverrar flat-
areiningar ræktaðs lands og
fullkomna nýtingu uppsker-
unnar.
Öll sú viðleitni gerir kleift að
draga úr ofnotkun hins órækt-
aða umhverfis og opnar nýjar
leiðir til farsælla nytja þess
lands, sem nú er ógróið. Við
íslendingar eigum því láni að
fagna að búa í víðáttumiklu
landi.
Rannsóknir hafa sýnt, að
mikinn hluta af auðnum lands-
ins má rækta til góðra nytja.
Þetta land getum við smám
saman numið og tekið til rækt-
unar.
Fram eftir öldum var afkoma
okkar háð afrakstri óræktaðs
úthaga, og ofbeit var vafalaust
ógnvekjandi orð fyrir mann
miðaldanna, en með nútíma
búskapartækni og með því að
hafa tileinkað sér framfarir á
ýmsum sviðum ræktunar geta
bændur séð framundan sí-
aukna möguleika í fóðurfram-
leiðslu og þjóðin öll litið björt-
um augum á aukna afkomu-
getu íslenzks landbúnaðar, þess
atvinnuvegar sem þarf á ýms-
an hátt að hafa afnot af gróðri
landsins. Til þess að tryggja
farsæla búsetu í framtíðinni
ber okkur því nauðsyn til að
varðveita og bæta þessa eign
landsmanna.
Sturla Friðriksson.
Uppblásturssvœði norðan Haukadalsheiðar. Landgrœðslustjóri og bœndur kanna svœðið, sem nú hefur verið
afgirt og friðað. Ljósm.: Sturla Friðriksson.
Uppgrœðslureitur á Hveravöllum í 650 m. hœð, gróinn vallarfoxgrasi. Ljósm.: Sturla Friðriksson.
23