Andvari

Ukioqatigiit
Ataaseq assigiiaat ilaat

Andvari - 01.01.1982, Qupperneq 137

Andvari - 01.01.1982, Qupperneq 137
ANDVARI HEIMAFRÆÐSLA OG HEIMILISGUÐRÆKNI 13 5 eins og því næst upphafsstafi allra þeirra 20-30 karia og kvenna, sem á bænum voru. Síðan tók hún til við nöfn hvers konar dýra: Hesta, kúa, hunda og alls kyns fugla, en stundum urðu nöfn bæja í sveitinni fyrir valinu. „Við hlupum með bókina,“ segir hann, ,,og sýndurn vinnufólkinu, hvað við kunnum, hverj- um manni sinn staf. Sigri hrósandi vor- um við, enda þágum við lof að launum.“ Þegar börnin með þessum hætti höfðu lært stafina, byrjuðu þau að stafa eftir bók og utan bókar. Annar bóndi, fæddur 1851, byrjaði að stafa, þegar hann var fimm ára gam- all. Fyrst kenndi móðir hans, en síðar faðirinn, afi ellegar eitthvert vinnuhjú- anna. Hann lærði stafina með svipuð- um hætti og hinn fyrr nefndi. „Mér var t. d. sagt, að móðir mín Oddný ætti staf- inn o. Þegar ég svo var spurður um o: „Hvað heitir þessi stafur?“ og ég ekki mundi heiti stafsins, var sagt: ,,A hvaða staf byrjar Oddný?“ Þá mundi ég jafn- an nafn stafsins.“ Þessa aðferð telur hann hafa verið algenga, einkum þeg- ar um var að ræða börn, sem áttu í erfiðleikum. Eftir að stafrófskver kom út, var það auðvitað notað sem byrjendabók. Þeg- ar börnin voru búin með það, héldu þau áfram og lásu þær bækur, sem handbærar voru á heimilinu. Kona nokkur, fædd 1863, lærði að stafa af stpfrófskverinu. Þegar búið var að kveikja, tók faðir hennar stafrófskver- ið og lét hana standa hjá sér við stoð- ina, sem bar grútartýruna. Síðar fengu börnin á stöku stað í hendur bókstafi klippta út í pappír. Lítil stúlka, níu ára, sem ég hitti norðan lands, hafði lært að lesa því nær á eigin spýtur. Hún gekk milli hjúanna með pappírsbókstafina sína og spurði til nafns þeirra. Systir hennar, ári yngri, hafði lært að stafa með hjálp hinnar eldri og varð fljótlega leiknari en hún. Þegar barnið var farið að stafa, hófst lesturinn. Biblían var algengasta les- bókin. Bóndi nokkur kveðst ekki hafa verið talinn vel læs níu ára. Þá um haustið var honum því sett fyrir að lesa alla Bibh'una upphátt. „Það fór þannig fram, að eftir kvöldverðinn settist ég við borðið, þar sem Biblían lá, og byrjaði að lesa eða stafa upphátt, svo að allir í baðstofunni heyrðu. Við hinn enda borðsins stóð vinnumaður og spann á hrosshárssnældu. Hann hlaut að gæta vinnu sinnar, en jafnframt var honum í lófa lagið að hlusta á mig. Mér gekk seint í upphafi. Til að hvetja mig sagði vinnumaður mér iðulega meginatriði þess, sem í kaflanum stóð, áður en ég hæfi lesturinn. Þessi maður var talinn meðalgreindur, en ég efast stórlega um, að meðalmenn af núlifandi kynslóð gætu leikið þetta eftir honum.“ íslendingasögur voru einnig notaðar sem lesbækur, einkum á síðari áratug- um, eftir að kvöldvökur tóku að leggjast af og enginn las fyrir fólkið. Um þetta farast ungum prestssyni svo orð: „Þegar þar kom, að ég gat lesið hjálparlaust, tók ég einhverja íslendingasagnanna og hóf lesturinn. Ég fór snemma á fætur að morgni og settist andspænis gamalli klukku, sem hékk á veggnum og færði mér heim sanninn um það, hve lengi ég væri að lesa hverja blaðsíðu. Þegar sögunni var lokið, tók ég aðra, og þannig koll af kolli. Þessar bókmenntir féllu mér í geð. Ávöxtur þessa lestrar var ekki aðeins lestrarleikni, heldur einnig margháttaður fróðleikur um sögu og landafræði. Það sem mestu mun þó hafa skipt var þetta, að orðaforði minn óx og málkenndin dafnaði.“ Þegar börn voru orðin sæmilega læs. var ekki óalgengt, að þeim væri falið að
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146

x

Andvari

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.