Andvari

Årgang

Andvari - 01.01.2005, Side 100

Andvari - 01.01.2005, Side 100
98 ÁSTRÁÐUR EYSTEINSSON ANDVARI það gerst þannig að hliðstætt sé notkun blaðamanns á frægum orðum úr skáldverki sem hann nýtir sér í fréttaskýringu - þó að orðræða og táknfræði þessara tvegga forma endurritunar sé gerólík. Umtalsverð áhrif sitra úr flokki 2 í flokk 3, því að ítarleg umfjöllun um höfund og verk er gjarnan endurtekin í afmarkaðra formi og birtist í smáskömmtum í t.d. skólakennslu og kennslu- efni, ýmisskonar handbókum, alfræðiritum og öðru formi endurritunar, til- vitnana og tilvísana (sem hefur farið mjög fjölgandi eftir að intemetið kom til sögunnar). A hinn bóginn er erfitt að ímynda sér að flokkur 2 sé mjög virkur, þ.e. að fram fari samfelld ígrunduð umfjöllun um erlendan höfund, ef ekki eru til þýðingar á mikilvægum verkum eftir hann. Slíkt gerist þá einna helst í tungumáladeildum háskóla eða ef höfundurinn er nógu alþjóðlega kunnur. Þannig vita margir Islendingar ákveðin grunnatriði um Dante, þótt ekki hafi hann verið þýddur nema að takmörkuðu leyti. Þá er flokkur 3 reyndar oft inn- byggður þáttur í flokki 2, því að í ítarlegri umfjöllun um ákveðna höfunda er oft krökkt vísana til annarra höfunda, án þess að því fylgi nánari útskýringar, þ.e.a.s. reiknað er með þekkingu lesendans á því sem vísað er til. Oft er þannig skotið inn vísunum til þekktra höfunda í umfjöllun um þá sem síður eru þekktir, ýmist til þess að upphefja þá með samanburði eða halda þeim tryggilega fyrir neðan hinn viðurkenndari höfund (sem telst þá gera eitthvað betur, vera meiri stílisti, osfrv.). Þess ber einnig að geta að textatengsl í flokki 4 (og ummæli í 3) geta vísað beint í hið erlenda verk, þó að oft megi líka rekja það til þýðinga sem gerðar hafa verið í viðkomandi tungumáli. Ef ein- hver bregður fyrir sig orðunum „to be or not be“ eða „að vera eða ekki vera“, má telja víst að vísað sé til Hamlets og ef bætt er við orðinu „efi“ í þessu samhengi, eins og ég heyrði nýlega í íslenskum fjölmiðli, þá er næstum áreið- anlega stuðst við íslenska þýðingu á verkinu, því Helgi Hálfdanarson þýðir „that is the question" með „þama er efinn“.4 Nú blasir það við að flokkar 2, 3 og 4 einkenna ekki aðeins erlendar bók- menntir, heldur alla umfjöllun eða „endurritun“ (eins og það er stundum kallað) bókmennta í hverju tilteknu samfélagi. Þegar um er að ræða frum- samdar bókmenntir fá þessir þættir ýmsan staðbundinn stuðning, ef svo má að orði kveða, en í tilviki erlendra bókmennta hafa þeir hins vegar oft visst þýðingarhlutverk, með þeim er vottað um nærveru erlendrar menningar sem verður þó jafnframt innlend. Þetta má hafa í huga þegar rætt er um Joyce á Islandi, því að síðbúnar þýðingar á verkum hans segja ekki allt um stöðu hans í íslenskum menningarheimi. í sumum tilvikum hefur höfundur verið „þýddur“ á vissan hátt inn í menninguna áður en verk hans eru þýdd á hlut- aðeigandi tungumál. Tekið skal skýrt fram að sú umræða sem hér fer á eftir byggist ekki á rýni í einstakar þýðingar á verkum Joyce eða mati á þeim með hliðsjón af frum-
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.