Andvari - 01.01.1945, Page 8

4
Alexander Jóhannesson
ANDVAIU
inn. Faðir hans var Gísli skipstjóri Jónasson, Jónssonar, ætt-
aður úr Reykjadal í Suður-Þingeyjarsýslu, en móðir hans var
Ingunn Stefánsdóttir, umboðsmanns á Snartarstöðum í Núpa-
sveit, en Stefán var kvæntur Þórunni Sigurðardóttur Guð-
mundssonar sýslumanns í Krossavík, er kallaður var „hinn
ríki“, Péturssonar og hróðir Sigurðar skálds Péturssonar, og
er ættin rakin til Stefáns Ólafssonar skálds í Vallanesi (d.
1688), sem var annað liöfuðskáld sinnar aldar á íslandi. Þeir
langfeðgar, Guðmundur ríki og forfeður hans, höfðu, hver
fram af öðrum, verið sýslumenn í Múlaþingi. Afi Guðmundar
ríka sýslumanns var Þorsteinn, er ferðaðist um Iand allt með
Harboe, er Danastjórn sendi hingað til þess að kynna sér
skólamál og menntunarástand þjóðarinmar. Móðurafi Þor-
steins, Stefán, var Jónsson prests Stefánssonar að Helgastöð-
um í Reyltjadal í Þingeyjarþingi.
Þorsteinn ólst upp í Stærra-Árskógi til 5 ára aldurs, en flutt-
ist þá austur á land og ólst þar upp til 19 ára aldurs, lengst
af í Kirkjubæ í Hróarstungu. Á þessum árum vaknar mennta-
þrá hans, og hann kynntist ritum ýmissa skálda, Hfs og lið-
inna. Hann hefur löngu seinna í ræðu (1934) lýst þessum upp-
vaxtarárum sínum og minnzt æskustöðvanna. Farast honum
m. a. þannig orð:
„í sálum mannanna eru bæði útþrá og heimþrá ríkar til-
finningar. Ég fann til útþrárinnar í ríkum mæli, þegar ég var
unglingur austur á Fljútsdalshéraði. Hún mun liggja í eðli
æslcunnar, en heimþráin vera eðlilegri efri árunum. Ég held,
að þegar útþránni hefur verið fullnægt, þá fæðist heimþráin.
Það er eitthvert óskiljanlegt band milli mannsins og átthag-
anna, eins og það er líka meðsköpuð þrá, sem knýr æslcuna
til að leita út á við. Það er eitthvað í eðli okkar, sem minnir á
farfuglana. Hvers vegna koma þeir og leita uppi sama blett-
inn til sumardvalar ár eftir ár? Og hvers vegna leitar laxinn
óhjákvæmilega upp í ána, þar sem hann lifði fyrsta æviskeið
sitt, þó að hann hafi farið langar leiðir um veraldarhöfin?
Og slcógarhríslan, sem föst er í jarðveginum, keppist við að
senda greinar sinar sem lengst frá stofninum í leit eftir meira